Tocqueville’s Discovery of America

Leo Damrosch
Tocqueville’s Discovery of America
Farrar, Straus & Giroux, 2010


Του David S. Reynolds
The New York Times Book Review


Η ανάλυση της ανθρώπινης πλευράς των μεγάλων ιστορικών μορφών είναι ατελείωτα συναρπαστική. Όπως, για παράδειγμα, επισημαίνει ο Melville, ο Σαίξπηρ στον προσωπικό του χρόνο δεν ήταν ο Σαίξπηρ. Ήταν ο Μάστερ Ουίλιαμ Σαίξπηρ, ο συγγραφέας του Globe Theater, τον οποίο χλεύαζαν οι κριτικοί και οι νεόπλουτοι που κάθονταν στο ψηλότερο διάζωμα του θεάτρου για να δουν τα έργα του.

Ο «εξανθρωπισμός» του Alexis de Tocqueville πάντως δημιουργεί ιδιαίτερες προκλήσεις. Το βιβλίο του με τίτλο «Democracy in America» έχει αποκτήσει προφητικό ανάστημα από τη δημοσίευσή του σε δύο τόμους το 1835 και 1840. Τα όσα διακηρύττει σχετικά με το ρόλο που διαδραματίζει η κυβέρνηση της Αμερικής τόσο στο σύστημα της ίδιας της χώρας όσο και στο εξωτερικό είναι αξιοσημείωτα, με το κάθε κεφάλαιο να είναι και μια καινούργια αρχή. Ο Tocqueville καλύπτει πολλά θέματα, όπως τη κυβέρνηση, το εμπόριο, το δικαστικό δίκαιο, τη λογοτεχνία, τη θρησκεία, τις εφημερίδες και τα τελωνεία, με κομψό τρόπο που συλλαμβάνει την ουσία της Δημοκρατίας. Οι ιδέες του συγγραφέα μπορεί μερικές φορές να είναι αμφισβητήσιμες, αλλά πολύ συχνά αποδεικνύονται τρομακτικά προφητικές.


Στο «Tocqueville’s Discovery of America», ο Leo Damrosch, καθηγητής λογοτεχνίας στο Χάρβαρντ, αποκαλύπτει τον άνθρωπο πίσω από την ιδεολογία. Ο Damrosch μας δείχνει ότι το «Democracy in America» ήρθε ως αποτέλεσμα της εννιάμηνης περιοδείας του συγγραφέα στις Ηνωμένες Πολιτείες. Το ταξίδι αυτό, ο Tocqueville, ο ευέξαπτος τότε 25χρονος, τελειόφοιτος φιλολογίας με αριστοκρατικό παρελθόν, το πραγματοποίησε το 1831-32 με τον φίλο του Gustav de Beaumont. Η γαλλική κυβέρνηση ανέθεσε στους δύο να παρουσιάσουν μια έκθεση σχετικά με τις αμερικανικές φυλακές. Ο Tocqueville όμως επέμεινε στη θέση ότι ήθελε να εξετάσει «ολόκληρη τη κοινωνία της Αμερικής, για την οποία όλοι κάνουν λόγο, αλλά κανένας δεν γνωρίζει».

Αντλώντας πληροφορίες από διάφορες προσωπικές σκέψεις του Tocqueville, τις οποίες ο συγγραφέας διατύπωνε κατά καιρούς σε χαρτί, ο Damrosch παρουσιάζει τον νεαρό Tocqueville ως ένα άτομο που είχε ιδιαίτερα ανεπτυγμένη περιέργεια και ήθελε να μαθαίνει συνεχώς καινούργια πράγματα – είχε δηλαδή μια ακατάπαυστη ανάγκη για μάθηση. Τον Μάιο του 1831, ο Tocqueville και ο Beaumont επισκέφθηκαν 17 από τις 24 πολιτείες της Αμερικής. Καταθέτοντας γραπτώς τις εντυπώσεις τους από τους πολλούς Αμερικανούς με τους οποίους συναντήθηκαν, συμπεριλαμβανομένων και των John Quincy Adams και Sam Houston, οι δύο φίλοι δημιούργησαν μια τεράστια αποθήκη πληροφοριών.

Στην πορεία, έφεραν εις πέρας και την αρχική αποστολή τους - την αναζήτηση και καταγραφή του κώδικα, βάσει του οποίου λειτουργούσαν διάφορα σωφρονιστικά ιδρύματα της Αμερικής. Τα δύο κυριότερα είδη φυλακών που ανέλυσαν – το πρώτο στη Νέα Υόρκη και το δεύτερο στη Φιλαδέλφεια – έχουν ιδιαίτερη σημασία. Βάσει του σχεδίου Auburn, το οποίο λειτουργούσε στο σωφρονιστήριο ίδρυμα «Sing Sing», οι κρατούμενοι εργάζονταν μαζί για 11 ώρες την ημέρα, αλλά δεν είχαν τη πολυτέλεια να μιλήσουν ή/και να κοιτάξουν ο ένας τον άλλο. «Ένιωσα σαν να περπατούσα μέσα σε κατακόμβες», έγραψε ο Tocqueville, τονίζοντας πως «υπήρχαν χιλιάδες άνθρωποι εκεί, όμως αισθανόσουν την απόλυτη μοναξιά». Τα μαστίγια ήταν συνεχώς έτοιμα να χρησιμοποιηθούν για να συμμορφώσουν όσους προέβαιναν σε παρατυπίες. Από την άλλη, το σύστημα στην Φιλαδέλφεια προσέφερε μια ακόμα σκληρότερη πειθαρχία: την απόλυτη απομόνωση. Κάθε κρατούμενος διέμενε σε ένα στενόχωρο κελί και δεν είχε επαφή με κανέναν, παρά μόνο με τον ιερέα ο οποίος επισκεπτόταν τη φυλακή περιστασιακά. Ο Tocqueville χαρακτήρισε αυτή τη τιμωρία ως «την ηπιότερη αλλά και πιο βάρβαρη». Πολλοί από τους κρατούμενους εκεί τρελάθηκαν από τη μοναξιά και αυτοκτόνησαν.