ΕΝΤΑΞΗ ΣΤΟ ΝΑΤΟ ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΕΟΚ ΗΘΕΛΕ Ο ΣΠ. ΚΥΠΡΙΑΝΟΥ

Και αποχώρηση στρατευμάτων και εποίκων

Αποδέσμευση βρετανικών εγγράφων για 1985/86

Αποδεσμεύθηκαν σήμερα στο Βρετανικό Κρατικό Αρχείο  έγγραφα για τα έτη  1985 και 1986. ΄Ομως η αποδέσμευση αφορά μόνο πρωθυπουργικούς φακέλους κανένα έγγραφο του Υπ. Εξωτερικών και Κοινοπολιτείας (Φόρειν ΄Οφις) δεν αποδεσμεύθηκε, όπως και τα τελευταία τρία χρόνια.  Για την Κύπρο μόνο δύο τέτοιοι φάκελοι δόθηκαν, της τότε Πρωθυπουργού Μάργκαρετ Θάτσερ,  και που αναφέρονται σε διαδοχικές συναντήσεις του τότε Προέδρου της Κύπρου μ. Σπύρου Κυπριανού με την μ. Μάργκαρετ Θάτσερ από το 1983 μέχρι το 1985. Δεν δίδονται απαντήσεις ως προς το γιατί το Υπ. Εξωτερικών και Κοινοπολιτείας ΔΕΝ αποδεσμεύει έγγραφά του τα τελευταία τρία χρόνια και όχι μόνο για την Κύπρο. 

ΕΝΤΑΞΗ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ ΣΤΟ ΝΑΤΟ ΚΑΙ ΕΟΚ

Για ψευδαισθήσεις των Ελληνοκυπρίων μιλούσε ο Ρ. Ντενκτάς

Σε συνάντησή του με την βρετανίδα πρωθυπουργό Μάργκαρετ Θάτσερ στο Λονδίνο στις 14 Ιανουαρίου 1985 στην πρωθυπουργική κατοικία, ο τότε Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας Σπύρος Κυπριανού εισηγήθηκε στην κα Θάτσερ πρόταση ένταξης της Κύπρου στο ΝΑΤΟ και την Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα. Γνώριζε ότι η πρόταση του (προσωπική μεν αλλά επαναλαμβανόταν στις συναντήσεις του) δεν φαινόταν ρεαλιστική,  όμως  ήταν πεπεισμένος ότι πρόσφερε τη καλύτερη μακρο-πρόσθεσμη ελπίδα για διαρκή  λύση του Κυπριακού.  Ο τότε Υπ. Εξωτερικών και Κοινοπολιτείας Τζέφρυ Χάου, που παρευρέθηκε στη συνάντηση, είπε τέτοιες ιδέες εμπεριείχαν το κίνδυνο δημιουργίας  νέων περιπλοκών στο Κυπριακό. Η Τουρκία οπωσδήποτε θα επέμενε να παραμείνει εγγυήτρια δύναμη και η Πρωθυπουργός συμφώνησε ότι θα ήταν δύσκολο να εγκαταλειφθούν οι υφιστάμενες διευθετήσεις εγγυήσεων.

Ο Πρόεδρος Κυπριανού επέμενε στην ανάγκη αποχώρησης των τουρκικών στρατευμάτων και των εποίκων και διαφωνούσε με την βρετανική προτροπή να μην επιμένει στην αποχώρησή τους προτού επιτευχθεί συμφωνία στο εδαφικό και συνταγματικό.  Αντίθετα ο Κυπριανού το έβρισκε μη ρεαλιστικό για την Κυπριακή Κυβέρνηση να εγκαταλείψει την εξουσία της προτού αποχωρήσουν τα κατοχικά στρατεύματα.

Εξηγώντας αναλυτικά την κατάσταση στην κα Θάτσερ, ο Κυπριανού είπε  πως οι  Τουρκοκύπριοι είχαν αποσύρει το αίτημα τους για εκ περιτροπής προεδρία, είχαν συμφωνήσει το Εκτελεστικό να παρέμενε στο σύστημα του 1960, όμως ήθελαν βέτο σε όλες τις αποφάσεις της Εκτελεστικής εξουσίας και απαιτούσαν  ο Υπουργός Εξωτερικών να ήταν πάντα Τουρκοκύπριος.  Η κύρια ανησυχία του Σπύρου Κυπριανού ήταν ότι θα συναντούσε σοβαρές δυσκολίες με τον Ρ. Ντενκτάς, στην αποχώρηση των τουρκικών στρατευμάτων, στις εγγυήσεις και τις θεμελιώδη ελευθερίες. Ο Ντενκτάς την ίδια μέρα είχε επαναλάβει από την Άγκυρα ότι δεν υπήρχε θέμα συμφωνίας εκτός και αν η Τουρκία παρέμενε εγγυήτρια δύναμη και πως αν οι Ελληνοκύπριοι πίστευαν ότι θα κατάφερναν πλήρη ελευθερία διακίνησης και εγκατάστασης ζούσαν σε ψευδαισθήσεις.

Ο Πρόεδρος Κυπριανού ζήτησε από την κα Θάτσερ να μελετήσει την πρόταση για ένταξη της Κύπρου στην Ευρωπαϊκή Κοινότητα και ΝΑΤΟ γιατί πίστευε ότι θα ήταν η καλύτερη εγγύηση για ενότητα στην Κύπρο και αποφυγή της ανάγκης των εγγυήσεων.

Τα νέα βρετανικά έγγραφα μας λένε ότι ο Πρόεδρος Σπύρος Κυπριανού σε όλες του τις συναντήσεις  με την Πρωθυπουργού Μάργκαρετ Θάτσερ υποστήριζε την ένταξη της Κύπρου στο ΝΑΤΟ και στην επαναφορά στην κατάσταση του 1960. 

΄Ηθελε  επίσης να επαναφέρει την ιδέα συν-διαβούλευσης (που είχε εκφράσει σε προηγούμενα χρόνια) με τις εγγυήτριες δυνάμεις, αλλά τον αποθάρρυνε η κυρία Θάτσερ  πως δεν ήταν ο κατάλληλος χρόνος. Προτεραιότητα,  του έλεγε,  ήταν η πρόοδος στις εκ του σύνεγγυς συνομιλίες. Αρνητική στην συν-διαβούλευση με τις εγγυήτριες δυνάμεις ήταν σύμφωνα με τα έγγραφα και η θέση της Αθήνας. 

(Σημείωση Φ.Α:  Από προηγούμενα βρετανικά έγγραφα σημειώνω ότι και ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος ήταν υπέρ του  ΝΑΤΟ από το 1966.  Σε εμπιστευτικότατο έγγραφο  ημερ. 15 Δεκεμβρίου 1966 οι Βρετανοί είχαν την πληροφορία απευθείας από τον ίδιο τον Μακάριο ότι « η κυβέρνησή του θα παραχωρούσε μία βάση στο ΝΑΤΟ, για στάθμευση στρατευμάτων,  εκτός από τουρκικά»).

Οι προτάσεις Κυπριανού 11  Ιανουαρίου  του 1984

Με τηλεγράφημα από Ουάσιγκτον προς το Φόρειν ΄Οφις ημερ. 10 Ιανουαρίου 1984 οι Βρετανοί έδιδαν λεπτομέρειες για τις προτάσεις  Σπ. Κυπριανού για λύση.

Βασική προϋπόθεση για λύση η αποστρατικοποίηση. Σε πρώτο στάδιο αποχώρηση όλων των τουρκικών κατοχικών στρατευμάτων μαζί με τους εισαγόμενους έποικους από την Τουρκία. Αργότερα αποχώρηση των ελληνικών και τουρκικών στρατευμάτων που βρίσκονται στην Κύπρο βάση της Συνθήκης Συμμαχίας και διάλυση της εθνικής φρουράς και των ούτω καλούμενων σωμάτων ασφαλείας των Τουρκοκυπρίων.  Διεθνής δύναμη των Ηνωμένων Εθνών αποτελούμενη από χώρες που δεν είχαν άμεση ανάμιξη με τη Κύπρο. Η Κυπριακή Δημοκρατία να γίνει Ομόσπονδο κράτος.

Περίγραμμα λύσης Κυπριανού

Σε ξεχωριστό έγγραφο ημερ. 11 Ιανουαρίου 1984, με τίτλο « Περίγραμμα για συνολική λύση του Κυπριακού προβλήματος» καταγράφονται  οι προτάσεις Σπ. Κυπριανού (αφού περιλαμβάνονται αρχικά και όσα αναφέρονταν στο τηλεγράφημα από Ουάσιγκτον 10 Ιανουαρίου 1984).

«...Οι Τουρκοκύπριοι αποτελούν το 18% του πληθυσμού και οι έποικοι από την Τουρκία κάτω από οποιεσδήποτε συνθήκες δεν μπορούν να θεωρούνται Κύπριοι. Παρόλο που οι Τ/κ είναι το 18% όπως λέχθηκε και στον Γενικό Γραμματέα του ΟΗΕ στις 30 Σεπτεμβρίου 1983 η Ελληνοκυπριακή πλευρά προτείνει διαπραγμάτευση στη βάση του 23% για την περιοχή κάτω από τουρκοκυπριακή διοίκηση. ΄Ομως αν είναι να εξασφαλιστεί γρήγορα μια συνολική λύση θα είναι δυνατόν να συμφωνήσει στο 25% στο έδαφος της Κυπριακής Δημοκρατίας νοουμένου ότι περιοχές όπως η Αμμόχωστος και Μόρφου, που ήσαν πλειοψηφικά κατοικημένες από Ελληνοκύπριους πριν το ξεριζωμό τους με την εισβολή θα τεθούν υπό Ελληνοκυπριακή διοίκηση.

Στο Συνταγματικό πρέπει να ληφθεί υπόψη ότι κάτω από ένα ομοσπονδιακό σύστημα οι περιοχές (regions) ή επαρχίες (provinces) θα έχουν αρκετή αυτονομία και εξουσίες, αλλά, δεν θα επεμβαίνουν στις λειτουργίες της Ομόσπονδης Κυβέρνησης αλλιώς το κράτος θα κινδυνεύει με διάλυση.

Στο Εκτελεστικό το προεδρικό σύστημα του 1960 θεωρείται κατάλληλο. Στο Νομοθετικό, ο κ. Κυπριανού υποστηρίζει «unicameral system" ως πιο κατάλληλο και εναλλακτικά ένα «bi-cameral system» αποτελούμενο από μία κάτω βουλή και μία άνω βουλή...

Τα ανθρώπινα δικαιώματα και θεμελιώδεις ελευθερίες περιλαμβανομένων και των τριών ελευθερίων διακίνησης, εγκατάστασης και δικαιώματος ιδιοκτησίας, πρέπει να εξασφαλίζονται τόσο σε ομοσπονδιακό όσο και περιφερειακό επίπεδο και θα πρέπει να αποτελούν μέρος του ομοσπονδιακού συντάγματος...»

Η λέξη «unitary" ενόχλησε τους Τούρκους και Τουρκοκύπριους

Όταν στο ανακοινωθέν της πρωθυπουργικής κατοικίας που ακολούθησε την συνάντηση του Προέδρου Κυπριανού με την Πρωθυπουργό Θάτσερ στις 14 Ιανουαρίου 1985, γράφτηκε ότι « Η Πρωθυπουργός επανέλαβε την υποστήριξή της σε μια ενιαία Κύπρο...» και η λέξη που χρησιμοποιήθηκε ήταν « unitary» (ενιαία) , ενόχλησε τους Τούρκους και Τουρκοκύπριους. Οι οποίοι προέβησαν σε παραστάσεις προς το Φόρειν ΄Οφις, καθώς επιστολή από το Φ.Ο προς τον Γραμματέα της κας Θάτσερ ημερ. 31 Ιανουαρίου 1985 έγραφε:

«... Η λέξη «unitary» (ενιαία) παρόλο που όσον αφορά το Αγγλικό λεξικό θεωρείται συνώνυμη της unified(ενοποιημένη) φαίνεται ενόχλησε τους Τούρκους και τους Τουρκοκύπριους. Το ερμηνεύουν ότι υπονοεί ακριβώς το αντίθετο της διζωνικής δικοινοτικής ομοσπονδίας όπως προτάθηκε στο έγγραφο της συμφωνίας Υψηλού Επιπέδου του Γενικού Γραμματέα του ΟΗΕ... Εξ΄όσων γνωρίζουμε, η πρώτη φορά που η λέξη «ενιαία» χρησιμοποιήθηκε σε σχέση με τις προσδοκίες μας για την Κύπρο ήταν από την Πρωθυπουργό κατά την διάρκεια ερωτήσεων/απαντήσεων στη Βουλή των Κοινοτήτων στις 12 Ιουνίου 1984. ΄Έκτοτε υιοθετήσαμε τη λέξη στις επαφές μας με το Κοινοβούλιο και τον Τύπο. ΄Όμως, ενόψει των τουρκικών και τουρκοκυπριακών ευαισθησιών στην Κύπρο, πιστεύουμε ότι θα ήταν πιο σωστό να αντικαταστήσουμε την λέξη «ενιαία» με την λέξη «ενοποιημένη» σε όλες τις μελλοντικές ανακοινώσεις μας».

Οι δυσκολίες Κυπριανού - Το θέμα Βαρωσίων και η διγλωσσία των Τούρκων

Στην επιστολή του ημερ.  5 Δεκεμβρίου 1984 προς την Πρωθυπουργό Θάτσερ ο Πρόεδρος Κυπριανού την ευχαριστούσε για την βοήθειά της γιατί πίστευε ότι η καλυτέρευση της τουρκικής στάσης είχε πολύ να κάνει με τις δικές της προσπάθειες.  Όμως, από μόνη της αυτή η καλυτέρευση δεν μπορούσε  να θεωρηθεί ως σπάσιμο του αδιεξόδου... Οι Συνταγματικές διευθετήσεις έπρεπε να στοχεύουν στην σταθερότητα,  της έγραψε, και της κατονόμαζε τις δυσκολίες.

Οι Τουρκοκύπριοι επέμεναν σε βέτο σε όλες τις αποφάσεις του ομοσπονδιακού εκτελεστικού και του ομοσπονδιακού νομοθετικού. Αυτά εκτός του ότι δεν θα τα δεχόταν  η πλειοψηφία των πολιτών οπωσδήποτε θα μετέτρεπαν το σύστημα σε μη λειτουργικό, θα δημιουργούσαν  αστάθεια με καταστροφικά αποτελέσματα. ΄Οσον αφορά το εδαφικό επέμενε στην ανάγκη οι περιοχές που θα «επιστρέφονταν» να περιλάμβαναν  περιοχές με μεγάλο αριθμό κατοίκων κάτω από ελληνοκυπριακή διοίκηση. «Μπορείτε να φανταστείτε τη πικρία όλων εκείνων των συμπατριωτών μας που δεν θα μπορέσουν να επιστρέψουν στα σπίτια τους κάτω από την δική μας διοίκηση...» της έγραφε.

Στην συνέχεια ο Πρόεδρος Κυπριανού εξήγησε την ανακολουθία των τουρκικών θέσεων. Έγραφε:

«... Μία από τις περιοχές αυτές είναι τα Βαρώσια. Σύμφωνα με τις τουρκικές προτάσεις μόνο 15,000 κάτοικοι ή το 1/3 της πόλης θα «επιστραφεί» για επανεγκατάσταση από τους κατοίκους. Σε προηγούμενες δηλώσεις του Ντενκτάς για την επιστροφή των κατοίκων της πόλης, ο αριθμός που χρησιμοποιήθηκε ήταν 35,000.  Ο κ. Ετσεβίτ σε δήλωσή του τον Ιούνιο του 1978 μίλησε για 30,000. Το Αγγλο-αμερικανο-Καναδικό σχέδιο του 1978 υπονοούσε επιστροφή 32,000. Η επιστροφή των κατοίκων του Βαρωσιού ήταν μέρος της συμφωνίας υψηλού επιπέδου του 1979, η εγκυρότητα της οποίας πρόσφατα επαναβεβαιώθηκε στη Νέα Υόρκη από αμφότερες τις πλευρές. Θυμάμαι πολύ καλά τον τότε ΓΓ Δρ. Κ.  Βάλτχαιμ εν τη παρουσία του νυν ΓΓ (τότε Ειδικού Αντιπροσώπου) κ. Ντε Κουεγιάρ ο οποίος επέπληξε τον κ. Ντενκτάς για το θράσος του να εισηγηθεί ακόμα μία μοιρασμένη πόλη. Δικαιολογίες όπως την «ασφάλεια», είναι ανεπίτρεπτες και εναντίον της αρχής πάνω στην οποία μια ομόσπονδη λύση πρέπει να βασιστεί. Η αναφορά στα Βαρώσια βέβαια δεν σημαίνει ότι άλλες περιοχές είναι λιγότερης σημασίας.

Μας ανησυχεί πολύ η τουρκική στάση που δεν δεσμεύεται σθεναρά στην αποχώρηση των τουρκικών κατοχικών στρατευμάτων τουλάχιστον να συμπίπτει με την εφαρμογή της νέας συμφωνίας και οπωσδήποτε πριν την ανάληψη της διοίκησης της χώρας από μια ομοσπονδιακή κυβέρνηση η μεταβατική κυβέρνηση. ΄Ολοι οι έποικοι πρέπει να φύγουν από την Κύπρο και να επιστρέψουν στην Τουρκία.  Θέλουμε να διατηρήσουμε την ενότητα της χώρας μας κάτω από μια ομόσπονδη δομή. Πιστεύουμε ότι η ομόσπονδη διευθέτηση πρέπει να εγγυάται τις θεμελιώδεις ελευθερίες όλων των πολιτών περιλαμβανομένων της ελευθερίας διακίνησης, εγκατάστασης και δικαιώματος περιουσίας. Πιστεύω ακράδαντα ότι μια συνάντηση υψηλού επιπέδου πρέπει να έχει επιτυχή αποτελέσματα. Αποτυχία μιας τέτοιας συνάντησης θα είναι πολύ επικίνδυνο...», έγραψε ο Σπ. Κυπριανού. (Την συνάντηση υψηλού επιπέδου προωθούσε ο τότε ΓΓ του ΟΗΕ).

Το Φόρειν ΄Οφις έβρισκε ότι είχε δίκαιο ο Κυπριανού αλλά...

Στις 6 Δεκεμβρίου 1984 ανώτερος αξιωματούχος του Φόρειν ΄Οφις με επιστολή του προς τον Ιδιαίτερο Γραμματέα της Πρωθυπουργού Θάτσερ, εξηγούσε πως να απαντιόταν η επιστολή Κυπριανού και έγραφε:

«... Η επιστολή του Προέδρου Κυπριανού πρέπει να μελετηθεί με γνώση τις προτάσεις  που έδωσε σε αμφότερες τις πλευρές ο ΓΓ του ΟΗΕ για μια υψηλού επιπέδου συμφωνία. Κατόπιν παραστάσεων τόσο από εμάς όσο και από τους Αμερικανούς οι Τουρκοκύπριοι ισχυρίστηκαν ότι είναι έτοιμοι να δεχθούν το έγγραφο του ΓΓ. ΄Οπως,  γράφει,  όμως ο κ. Κυπριανού έχει ακόμα ανησυχίες για ορισμένα θέματα. Έχει βρεθεί σε μια δύσκολη θέση τακτικής. Αποδοχή εκ μέρους του των προτάσεων του ΓΓ όπως έχουν εμπεριέχει το κίνδυνο να αντιμετωπίσει δυνατές επικρίσεις στη Κύπρο ενώ αν επιμένει για αλλαγές θα φανεί ότι είναι λιγότερο ευέλικτος από τους Τουρκοκύπριους. Ο τρίτος γύρος των εκ του σύνεγγυς συνομιλιών είναι σε διάλειμμα για να του δοθεί καιρός να συμβουλευθεί τη Λευκωσία και την Αθήνα. Η επιστολή του εμφανώς στοχεύει να κάνει σίγουρο ότι γνωρίζουμε το πρόβλημα που αντιμετωπίζει και να καλυτερεύσουμε τη θέση στην οποία τον μανούβραραν οι Τουρκοκύπριοι.

Συμφωνούμε ότι ορισμένες από τις προτάσεις του Γενικού Γραμματέα προκαλούν γνήσιες δυσκολίες για τους Ελληνοκύπριους, ειδικά π.χ. η πρόταση βέτο των Τουρκοκυπρίων. Εκτός και αν υπάρξει σημαντική πολιτική βούληση  από αμφότερες τις πλευρές, θα καταντήσει τη μέλλουσα ομόσπονδη κυβέρνηση μη λειτουργική. Αλλά θα πρέπει να αποφύγουμε να το σχολιάσουμε αυτό σε λεπτομέρεια, μπορεί να γνωστοποιηθούν οι απόψεις μας και να καλεστούμε να κάνουμε τους μεσολαβητές. Να στείλουμε μια γρήγορη απάντηση. Εσωκλείω σχετική απάντηση υπό τύπο τηλεγραφήματος που αναφέρεται στα θετικά σημεία της επιστολής Κυπριανού και του δίνει μια γενική ενθάρρυνση να συνεχίσει την διαδικασία...».

Οι προτάσεις που είχαν υποβληθεί μέχρι τότε ήσαν:

1)     Το Βρετανο-αμερικανο-καναδικό σχέδιο του 1978

2)     Η «Εκτίμηση Βάλτχαιμ» 1981

3)     Οι Δείκτες του Γενικού Γραμματέα Ντε Κουεγιάρ Αυγούστου 1983

4)     Προτάσεις Σπ. Κυπριανού Ιανουάριος 1984

Σκέψεις Φόρειν ΄Οφις για το μέλλον

Επίσης ενδιαφέρουν οι σκέψεις του Φόρειν ΄Οφις το 1984 ότι σε περίπτωση που μια συνολική λύση δεν γινόταν κατορθωτή να διδόταν έμφαση για  ένα «μίνι πακέτο» που θα στόχευε στα ακόλουθα:

Α) Εδαφικές αλλαγές για Βαρώσια και πιθανόν Μόρφου

Β) Άνοιγμα αεροδρομίου Λευκωσίας

Γ) Άρση του οικονομικού εμπάργκο των κατεχομένων («βόρειας Κύπρο» η ορολογία που βρίσκεται στο έγγραφο)

Δ) ενδοκοινοτικές συνομιλίες

Ε) Πάγωμα στη «βόρεια Κύπρο» περαιτέρω σταθεροποίησης της μονομερούς ανακήρυξης

Ζ) Άλλες εδαφικές αναπροσαρμογές

Η) Ελευθερία διακίνησης από αμφότερες τις κοινότητες μέσα στη νήσο

Θ) Δημιουργία μιας ομόσπονδης δημοκρατίας με, αρχικά, περιορισμένες ομόσπονδες εξουσίες

Ι) Περιορισμένες ερμηνείες των επαρχιακών εξουσιών

Κ) Απόσυρση των στρατευμάτων  από τις περιοχές της Πράσινης Γραμμής.

Το Φόρειν ΄Οφις προς πρωθυπουργό

Από τα λίγα έγγραφα που μας αποδέσμευσαν συμπεραίνεται ότι ΚΑΙ  στο θέμα της Κύπρου η Πρωθυπουργός Μάργκαρετ Θάτσερ είχε κάποιες διαφωνίες (όπως και σε άλλα θέματα άσχετα με το Κυπριακό)  με την πολιτική των μανδαρίνων του Φόρειν ΄Οφις. Ενδεικτικές οι υποδείξεις στο θέμα της λέξης «ενιαία» και πως το Φ.Ο υπέκυψε, δίχως δεύτερη σκέψη στις τουρκικές παραστάσεις και επέβαλε τη θέση του και στο γραφείο της Πρωθυπουργού. 

1983 - Ελληνικά στρατεύματα στην Κύπρο υποσχόταν ο Α. Παπανδρέου

Οι δύο φάκελοι περιλαμβάνουν και πρακτικά της συνάντησης που είχε ο Πρόεδρος Κυπριανού στο Λονδίνο με την Πρωθυπουργού Μάργκαρετ Θάτσερ στις 17 Νοεμβρίου 1983 (δύο μέρες μετά τη μονομερή ανακήρυξη του Ρ. Ντενκτάς). ΄Ηθελε να της εξηγήσει σε πλήρη εμπιστευτικότητα ορισμένα πράγματα.  Έπρεπε να εξασφαλιζόταν ψήφισμα του Συμβουλίου Ασφαλείας καταδικάζοντας την ενέργεια των Τουρκοκυπρίων και ζητώντας την αντιστροφή της απόφασης. Μόλις είχε επισκεφθεί την Αθήνα όπου είχε δε το Πρόεδρο και τον Πρωθυπουργό. ΄Ήσαν σοκαρισμένοι και ένοιωθαν εξαπατημένοι από την Τουρκία. Υπήρχε έντονο το αίσθημα στην Ελλάδα, πως μετά από την ανεπαρκή ανταπόκριση στα γεγονότα του 1974, απραξία ή αδιαφορία από μέρους της ελληνικής κυβέρνησης δεν θα γινόντουσαν ανεκτές από την κοινή γνώμη. Αν όμως δεν αντιστρέφονταν οι ενέργειες των Τουρκοκυπρίων, από τις επαφές του με την ελληνική κυβέρνηση κατάλαβε ότι σκέφτονταν σοβαρά να διακόψουν διπλωματικές σχέσεις με την Τουρκία. Ακόμα περισσότερο, του είπαν πως αν ο ίδιος (Κυπριανού) αισθανόταν ότι έπρεπε ελληνικά στρατεύματα να πάνε στη Κύπρο, και το ζητούσε, η ελληνική κυβέρνηση ήταν έτοιμη να ανταποκριθεί.

Η βρετανίδα πρωθυπουργός του είπε πως αυτό θα ήταν μεγάλη απόφαση. Ο Κυπριανού είπε θα παρέμενε σε επαφή με την ελληνική κυβέρνηση και θα αύξανε τις προσπάθειες του στο Συμβούλιο Ασφαλείας...

Από τα νέα εγγραφα εξάγεται το γενικό συμπέρασμα (με επιφύλαξη βεβαίως καθώς το Φόρειν ΄Οφις δεν αποδέσμευσε δικά του έγγραφα για το 1984,85,86) ) ότι αν δεν ήταν για την άμεση επέμβαση και επιβολή της πολιτικής του Φόρειν ΄Οφις, η πολιτική της Πρωθυπουργού Θάτσερ έναντι του Κυπριακού θα ήταν πολύ διαφορετική. Με την οποία φαίνεται ο Πρόεδρος Κυπριανού μπορούσε να συνεννοηθεί και να γίνει κατανοητός ως προς τα αιτήματά του για το συμφέρον της Κύπρου. 

Γενικά η προσέγγιση του Φόρειν ΄Οφις για το Κυπριακό ήταν να καθησυχάζει την κυπριακή κυβέρνηση, να εισηγείται κατευναστικές ενέργειες έναντι των τουρκικών για να αποφεύγει η κυπριακή κυβέρνηση δυναμικές ενέργειες εις βάρος της Τουρκίας και συνέχιση του ενδοκοινοτικού διαλόγου. Με πρώτιστο μέλημα τους τα βρετανικά συμφέροντα με την διατήρηση της ομαλής λειτουργίας των βρετανικών βάσεων  στο νησί. Για την οποία τους συνέφερε η διατήρηση του στάτους κβο στην Κύπρο.

Σημειώνεται επίσης ότι αμφότερα τα ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας 541 του 1983 και 550 του 1984 γράφτηκαν από τους Βρετανούς και ψηφίστηκαν επί πρωθυπουργίας Μάργκαρετ Θάτσερ.

Φανούλα Αργυρού

Ερευνήτρια/δημοσιογράφος