Από την εξασφάλιση του ΝΑΙ στο πώς να ξεπεραστεί το ΟΧΙ

«Θεωρείται χαρισματική όσο και αμφιλεγόμενη, από ορισμένους, προσωπικότητα»  έγραψε στις 28.1.2015 το Βήμα των Αθηνών για το νέο Υπ. Εξωτερικών της Ελλάδας κ. Νίκο Κοτζιά.

Φανούλα Αργυρού *

Για το ερώτημα: Υποστήριζε ή όχι το Σχέδιο Ανάν;

Το 2003, εντοπίζουμε τον κ. Νίκο Κοτζιά μεταξύ της ομάδας που κλήθηκε και παρευρέθηκε στο σεμινάριο στην Οξφόρδη 3-4 Οκτωβρίου 2003 (τα πρακτικά εκδόθηκαν το Φεβρουάριο του 2004), όπου προβλήθηκαν τα επιχειρήματα που έπρεπε να χρησιμοποιηθούν υπέρ του Σχεδίου, για να εξασφαλιζόταν το ΝΑΙ.

Διοργανώθηκε  από το SEESOX, Τμήμα Νοτιο-ανατολικών Μελετών του St. Antony’s College του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης, με την υποστήριξη του Προγράμματος Σύγχρονης Τουρκίας του Πανεπιστημίου και του Δικοινοτικού Αναπτυξιακού Προγράμματος που χρηματοδοτείτο  από την αμερικανική USAID και τα Ηνωμένα ΄Εθνη UNDP μέσω της UNOPS.

Τίτλος του Σεμιναρίου:  “Getting to Yes: Suggestions for Embellishment of the Annan Plan for Cyprus” (Πως εξασφαλίζεται το Ναι: Εισηγήσεις για ωραιοποίηση του Σχεδίου Ανάν για την Κύπρο).

Διοργανωτές οι Οξφορδιανοί Όθων Αναστασάκης, Καλυψώ Νικολαίδου, Giles Bertrand. Μεταξύ των παρευρεθέντων και οι  Dominick Chilcott  του Φόρειν ΄Οφις, και Alvaro De Soto των Ηνωμένων Εθνών.

Και προκύπτει το ερώτημα: ΕΑΝ ο κ. Κοτζιάς δεν υποστήριζε το Σχέδιο Ανάν,  τότε πως βρέθηκε εκεί ανάμεσα σε επιλεγμένους ένθερμους Ανανικούς;  Ποίος ο ρόλος του; Τα δε πρακτικά γράφουν, πως «Η ομάδα (δηλαδή όλοι οι παρευρεθέντες) έδωσε δυνατή υποστήριξη στην επανέναρξη των συνομιλιών στα πλαίσια του Σχεδίου Ανάν στη βάση της λεγόμενης τεχνικής “ωραιοποίησης”. Αυτό θα συνεπάγεται μια προκαταρκτική συμφωνία μεταξύ των μερών… Τέλος, οι συζητήσεις μας έκαναν ξεκάθαρο ότι δεν πρέπει να συζητηθούν όλα τα θέματα στο σχέδιο. Υπήρχαν σημαντικά ζητήματα πριν τη διευθέτηση . Που περιλαμβάνουν τον μονομερή διορισμό ενός συμφιλιωτικού Τσάρου… ετοιμασία μιας αναμορφωμένης διδασκαλίας ιστορίας για αμφότερες τις πλευρές, οικονομικής υποστήριξης προς το Νότο…»

Το Μάιο του 2007 διοργανώθηκε και δεύτερο σεμινάριο (στο μεταξύ, το 2006 προηγήθηκε άλλο για «Λύσεις έξω από το κουτί»), αυτή τη φορά με τίτλο «Cyprus after the Accession: Getting past ‘No’?”  « Η Κύπρος μετά την ένταξη: Ξεπερνάται το ‘ΟΧΙ’;» ΄Οπου μελετήθηκαν τρόποι λύσης μεταξύ των οποίων και η αναγνώριση δύο κρατών.

Ο κ.  Κοτζιάς έλαβε μέρος και σ΄αυτό, αυτή τη φορά ως  καθηγητής στο ίδιο το St. Antony’s College (ενώ το 2003 ως καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Πειραιά).  Μία από τις επτά (7) εισηγήσεις για λύση ήταν δική του. Εκεί αναπτύχθηκε και η εμπλοκή της ΕΕ για λύση (δηλαδή για ένα Ανάν 6) με τη λεγόμενη “Europeanization” και συζητήθηκαν επιλογές λύσεων, όπως το βελούδινο διαζύγιο, η σταθεροποίηση του στάτους κβο που οδηγεί σε λύση Ταιβάν, η λύση Βοσνιακού τύπου, ουσιαστικά λύση Ανάν, και τέταρτη επιλογή η λύση βελγικού μοντέλου ως “μετά-μοντέρνα ομοσπονδία”.

Ο κ. Κοτζιάς εισηγήθηκε ως πρώτη του επιλογή την “μετα-μοντέρνα ομοσπονδία” αλλά, εάν αυτή (σε μια διαφοροποιημένη Διζωνική Δικοινοτική  βασισμένη στο βελγικό μοντέλο και άλλα στοιχεία) δεν επιτευχθεί, η μόνη προτιμητέα λύση πρέπει να είναι υποστήριξε,  το «βελούδινο διαζύγιο όπου οι περιοχές ανταλλάσσονται με αναγνώριση και εξασφαλίζεται και  Ευρωπαϊκό μέλλον για τους Τουρκοκύπριους». 

(Τη λύση του βελούδινου διαζυγίου την βάσισε  στο Τσεχοσλοβακικό μοντέλο που  κατέρρευσε παταγωδώς τον Ιανουάριο του 1993.  Το δε Βελγικό μοντέλο πάει κατά διαόλου και δεν προσφέρεται καθόλου ως παράδειγμα για αντιγραφή).

Στο σεμινάριο του 2007 παρευρέθηκε και πάλιν εκπρόσωπος του Φόρειν ΄Οφις. Εκεί έκανε την εμφάνισή του ακόμα ένας ακαδημαϊκός από Αθήνα, ο  κ. Άγγελος Συρίγος του Πάντειου Πανεπιστημίου Αθηνών, ο οποίος στις 30.3.2014 ξεπρόβαλε και αυτός με εισήγηση για λύση δύο κρατών σε  συνέντευξή του  στο Φιλελεύθερο,  στην Αντιγόνη Δρουσιώτη (Σχετικό το άρθρο μου«Δυο κράτη, Βενιζέλος, Λυγερός, ICG και τώρα Συρίγος…»).

(Στο Steering Committee του SEESOX και ο πρώην ΄Υπ. Αρμοστής της Βρετανίας στην Κύπρο κ. Ντέιβιντ Μάττεν. Μεταξύ δε των sponsors :  το ΝΑΤΟ, η Ευρωπαική Κομισιόν, UNOPS, Open Society Foundations, Foreign and Commonwealth Office, το A. G. Leventis Foundation, Bank of Albania, Credit Suisse, Ελληνική Δημοκρατία, Ελληνικό Υπ. Παιδείας, Υπ. Εξωτερικών της Τουρκίας, Κεντρική Τράπεζα Βοσνίας…)

Κρατώ  4 σημεία:

1^ον, ότι το 2003 ο κ. Ν. Κοτζιάς έλαβε μέρος σε εργαστήρι με σκοπό την ωραιοποίηση του Σχεδίου Ανάν.

2^ον, ότι το 2007 υποστήριζε  σαν δεύτερη προτίμηση λύση βελούδινου διαζυγίου που προσφέρει αναγνώριση στα κατεχόμενα.

3^ον, ότι στην εισήγησή του το 2007 θεωρεί πως για τα γεγονότα του 1963 ευθυνόμαστε εμείς οι Ελληνοκύπριοι.

4^ον, ότι το 2007 χαρακτήρισε την πρότασή του ως σκεπτικό «έξω από το κουτί». Μια ορολογία που ακούσαμε και από τον  Τ/κ διαπραγματευτή κ. Εργ. Ολγκιούν στο Λονδίνο τον περασμένο Δεκέμβριο υποστηρίζοντας αναγνώριση, για να ακολουθήσουν και άλλοι (και που ίσως να ξεκίνησε από το σεμινάριο του 2006 στην Οξφόρδη).

Βέβαια, τα όσα αναφέρονται πιο πάνω για τον κ. Ν. Κοτζιά συνέβησαν πριν 12 με 8 χρόνια. Τα κρατάμε όμως, γιατί είναι ιστορικά δεδομένα που δεν διαγράφονται.  Πιθανόν,  σήμερα  ο κ. Κοτζιάς να έχει διαφοροποιήσει τις θέσεις του έναντι του Κυπριακού, του βελούδινου διαζυγίου,  των ευθυνών «μας» για το 1963 καθώς και πολλά άλλα που βρίσκουμε στην τοποθέτησή του το 2007. Θα αναμένουμε να ακούσουμε τις τοποθετήσεις του νέου υπ. Εξωτερικών της Ελλάδας και θα επανέλθουμε.

Αλλά και επισημαίνουμε FOR THE RECORD:

Πρώτον, ότι δεν είναι αρκετό κάποιος να υποστηρίζει την αποχώρηση μέχρι και του τελευταίου Τούρκου στρατιώτη και των εγγυήσεων, ότι η διζωνική είναι ρατσιστική κτλ, αλλά παράλληλα να δέχεται λύση “είτε βελούδινων είτε μεταξωτών διαζυγίων” με την ψευδαίσθηση ότι θα κάνει πέρα την Τουρκία από το Κυπριακό. Και να  μην γίνεται καμία μνεία για την επιστροφή όλων των Ε/κ προσφύγων στις κλεμμένες τους περιουσίες . Μάλιστα σε άλλη εισήγηση το 2007 λέχθηκε ότι δεν μπορεί να υπάρξει ένας άνθρωπος μία  ψήφος στην Κύπρο, ούτε να εγκαταλειφθούν οι κατευθυντήριες του 1977 και 1979 για να επιστρέψουν οι Ε/κ στις περιουσίες τους γιατί τότε δεν θα μπορούν οι Τ/κ να εξασφαλίσουν την αυτονομία τους στο κρατίδιό τους!

Και δεύτερον, ότι η μετατόπιση του Κυπριακού από θέμα εισβολής και κατοχής σε θέμα δικοινοτικής διαφοράς, δεν έγινε με την συμφωνία Αναστασιάδη-Έρογλου το 2014 αλλά,  από το 1977 με τις κατευθυντήριες Μακαρίου-Ντενκτάς…

Το ερώτημα θα ήταν ακαδημαϊκό, εάν ο κ. Κοτζιάς παρέμενε στο Πανεπιστήμιό του. ΄Ομως σήμερα ηγείται του ΥΠΕΞ της Ελλάδας. Επομένως χρειάζεται να ξεκαθαρίσει τη θέση του και να απαντήσει στο Κυπριακό Ελληνισμό, κατά πόσο ασπάζεται ακόμα τις θέσεις του για βελούδινο  διαζύγιο αν δεν επιτευχθεί η όποια Ομοσπονδία. Ειδικά ενόψει των πρόσφατων δραστηριοτήτων  εκ μέρους των Τούρκων, της Ομάδας Διεθνών Κρίσεων, της προώθησης βιβλίων και θέσεων για διχοτόμηση/δύο κράτη, καθώς και των βρετανικών έντονων φανερών πλέον προσπαθειών για αναγνώριση των κατεχομένων μέσω ΕΕ.   Με άλλα λόγια, η  πραγματική πολιτική του Φόρειν ΄Οφις. Τουλάχιστον από 1974 (για να μην ξεκινήσουμε από πιο πίσω) όταν η κυβέρνηση Ουίλσον/Κάλλαχαν άφησε σκόπιμα την Τουρκία να εισβάλει με σκοπό την αλλαγή του στάτους κβο στην Κύπρο και που γι’ αυτό υιοθέτησαν ως λύση  τη ρατσιστική τουρκική Διζωνική από τις 16 Αυγούστου 1974…

Υ.Γ.  Αναφορές για το θέμα από το Ράδιο Πρώτο 30.1.2015 (Από Δρ. Γιάννο Χαραλαμπίδη και Φανούλα Αργυρού και άρθρο Δρ. Γ. Χ στη Σημερινή 1.2.2015  «Το έθνος των Κυπριλλίδων και η Βαβυλωνία του Κοτζιά»).

 * Ερευνήτρια/συγγραφέας, Λονδίνο

Ο πλήρης  κατάλογος των παρευρεθέντων – 2003

Othon Anastasakis, SEESP, St. Antony’s College Ofxord University

Zafer Basak, programme on Conteprary Turkey, Oxford University

Giles Bertrand, SEESP, St. Antony’s College, Oxford University

Costas Carras, Greek-Turkish forum

Diana Chigas, Tufts University

Dominick Chilcott, Foreign and Commonwealth office

Katie Clerides, Democratic Rally Party (DISI)

Achilleas Demetriades, Lellos Demetriades Law Office

Olga Demetriou, St. Peter’s College, Oxford University

Alvaro De Soto, United Nations

Katie Economides, Peace Centre Cyprus

Ali Erel, Turkish Cypriot chamber of Commerce & Solution and EU Party

Sotiris Georgallis, Cyprus High Commission, London

Marrack Goulding, St. Antony’s College, Oxford University

Ioannis Grigoriades, School of Oriental and African Studies, London

James Ker-Lindsay, Civilitas Research, Nicosia

Celia Kerslake, programme on Contemporary Turkey & St. Antony’s College, Oxford University

Eser Keskiner, Cyprus Action network

Nikos Kotzias, University of Pireus

Petros Liacouras, University of Pireus

Peter Loizos, Intercollege, Nicosia

Kalypso Nicolaides, SEESP, St. Antony’s College, Oxford University

James Pont, European Commission

Hasan Raif, Turkish Cypriot Democratic Association, London

Ramis Sen, St. Antony’s College, Oxford University

Mary Southcott, Friends of Cyprus

Ahmet Sozen, Bahcesehir University

Zenon Stavrinides, Association for Cypriot, Greek and Turkish Affairs

Mehmet Ali Talat, Republican Turkish Party (CTP)

Toumazos Tselepis, progressive Party of the Working People (AKEL)

Marco Τurk, California State university

Sevgul Uludag, Hands Across the Divide

http://agora-dialogue.com/