Η ενεργειακή συμφωνία μεταξύ Ελλάδος και Ρωσίας για τη χρήση ελληνικού εδάφους προκειμένου να περάσει αγωγός φυσικού αερίου προς την Ιταλία, η οποία υπεγράφη την περασμένη Τρίτη, αποτελεί μία από τις πιο σημαντικές στρατηγικές κινήσεις της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής των τελευταίων ετών.
Η εν λόγω συμφωνία αποτελεί μέρος ενός ευρύτερου σχεδίου μεταφοράς ενέργειας από τη Ρωσία στην Κεντρική Ευρώπη και Ιταλία, το οποίο είναι γνωστό με την ονομασία South Stream. Ο αγωγός (συνολικού μήκους 900 χλμ και κόστους 10 δις ευρώ) θα ξεκινά από τη Μαύρη Θάλασσα και υποθαλασσίως θα φθάνει στη Βουλγαρία. Απ΄ εκεί θα διακλαδώνεται προς δύο κατευθύνσεις: η πρώτη θα ακολουθεί νοτιοδυτική πορεία μέσω της Ελλάδος και θα καταλήγει στη Νότιο Ιταλία, ενώ η δεύτερη θα ακολουθεί βορειοδυτική πορεία διερχόμενη μέσω Βουλγαρίας, Ρουμανίας, Σλοβενίας και Ουγγαρίας και θα καταλήγει στην Κεντρική Ευρώπη. Είναι δε προγραμματισμένος να ολοκληρωθεί το 2013 και να μεταφέρει 30 δις κυβικά μέτρα φυσικού αερίου, ποσότητα η οποία αντιστοιχεί στο 5% των αναγκών της ΕΕ. Εμφανής είναι η προσπάθεια της Ρωσίας να παρακάμψει την Ουκρανία, αφήνοντάς την εντελώς εκτός του ενεργειακού παιγνιδιού.
Ο αγωγός αυτός έχει εκ των πραγμάτων ιδιαίτερη στρατηγική σημασία. Πρώτον, με την ολοκλήρωσή του η Ρωσία θα μπορεί να παρέχει περισσότερο από το ένα τέταρτο της κατανάλωσης φυσικού αερίου στα κράτη μέλη της ΕΕ, αυξάνοντας με αυτό τον τρόπο την επιρροή της στην Ευρωπαϊκή αγορά ενέργειας. Δεύτερον, η κατασκευαστική πρόθεση του αγωγού South Stream υπηρετεί ένα συγκεκριμένο στρατηγικό στόχο, δηλαδή να ανταγωνιστεί τους πολυδιαφημιζόμενους αγωγούς Nabucco και TGI, οι οποίοι προγραμματίζονται να κατασκευαστούν από την ΕΕ με την υποστήριξη των ΗΠΑ, προκειμένου να μεταφέρουν την ίδια ποσότητα φυσικού αερίου με τον South Stream από την Κασπία και την Κεντρική Ασία, μέσω Τουρκίας, στην Κεντρική Ευρώπη. Σε αυτό το σημείο, οι επικριτές του αγωγού South Steam, κυρίως οι ΗΠΑ, υποστηρίζουν ότι η κατασκευή του θα αυξήσει την ενεργειακή εξάρτηση της ΕΕ από τη ρωσική αγορά και θα ζημιώσει τη γενικότερη ενεργειακή ασφάλεια της ΕΕ.
Για την ιστορία, δεν είναι η πρώτη φορά που οι γεωπολιτικές επιλογές της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής ανάγκασαν την Ουάσιγκτον να υιοθετήσει εκβιαστικά μέτρα κατά συμμάχων της προκειμένου να αναχαιτίσει τις ρωσικές ενεργειακές εξαγωγές στην Ευρώπη. Ως τέτοια, καταγράφεται η μίνι κρίση των αρχών της δεκαετίας του 1960, όταν οι ΗΠΑ επέβαλαν μονομερώς εμπάργκο κατά των εξαγωγών σωληνώσεων μεγάλου διαμετρήματος προς την ΕΣΣΔ, με τις οποίες η Δυτική Γερμανία και η Ιταλία θα αναπλήρωναν το κόστος των σοβιετικών ενεργειακών εισαγωγών. Το θέμα κατέληξε τότε στη σύνοδο κορυφής του ΝΑΤΟ, όπου οι Αμερικανοί ανάγκασαν τους συμμάχους τους, πλην της Ιταλίας, σε υποχώρηση. Παρόμοια κρίση συνέβη και στις αρχές τις δεκαετίας του 1980, όταν η κυβέρνηση Ρέιγκαν απαγόρευσε τη συμμετοχή αμερικανικών εταιριών, καθώς επίσης και θυγατρικών τους στην Ευρώπη, στην κατασκευή σοβιετικών αγωγών φυσικού αερίου.
Σε ό,τι αφορά την Ελλάδα, ο αγωγός ενισχύει τη γεωπολιτική της θέση αφού την καθιστά διαμετακομιστικό κέντρο στην ενεργειακή αλυσίδα που ενώνει τον πρώην σοβιετικό νότο με τη Δύση. Επίσης, ενισχύεται σημαντικά η ελληνική ασφάλεια αφού οποιαδήποτε κρίση, είτε ελληνοτουρκική είτε βαλκανική, θα έχει αρνητικό οικονομικό αντίκτυπο σε κράτη-μέλη της ΕΕ. Επιπλέον, διαφοροποιούνται οι ενεργειακές πηγές της Ελλάδος και μειώνεται η πετρελαϊκή εξάρτηση της χώρας μέσω της υποκατάστασης του πετρελαίου από φυσικό αέριο. Η συμμετοχή της Ελλάδος στο South Stream τής παρέχει μίαν επιπρόσθετη δυνατότητα. Ξεφεύγει από τον κίνδυνο ενεργειακής εξάρτησης από την Τουρκία, αφού η συμμετοχή της στους αγωγούς TGI και Nabucco καθιστούσε τη ροή φυσικού αερίου υποκείμενη σε πιθανό κλείσιμο της στρόφιγγας από την τουρκική εταιρεία BOTAS. Τα δεδομένα αυτά, για την Ελλάδα, ενισχύονται και από την περσινή συμφωνία μεταξύ Ελλάδος - Βουλγαρίας για την κατασκευή του αγωγού Μπουργκάς - Αλεξανδρούπολη.
Με την πρόσφατη ελληνορωσική συμφωνία, η Ελλάδα έχει καταστεί καθοριστικός στρατηγικός εταίρος της Ρωσίας στον τομέα της ενέργειας και έγειρε την πλάστιγγα στον ενεργειακό ανταγωνισμό Ουάσιγκτον - Μόσχας για σφαίρες επιρροής στα Βαλκάνια υπέρ της Ρωσίας. Με άλλα λόγια, ό,τι είναι η Τουρκία για τις ΗΠΑ στην πολιτική των αγωγών γίνεται τώρα η Ελλάδα για τη Ρωσία. Η εξέλιξη αυτή δίνει την επιπρόσθετη δυνατότητα στην ελληνική εξωτερική πολιτική να απαλλαγεί από τον μονοδιάστατο προσανατολισμό πολλών δεκαετιών.
Στο γενικότερο γεωπολιτικό πλαίσιο του ενεργειακού ανταγωνισμού, μπορεί κάποιος να προβεί σε μια διαπίστωση. Οι ΗΠΑ επιχείρησαν συστηματικά, μετά τη διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης, να περιορίσουν τη ρωσική επιρροή στις νεότευκτες δημοκρατίες του πρώην σοβιετικού νότου, μέσω της ενεργειακής απεξάρτησής τους από τη Ρωσία και της σύνδεσής τους, μέσω Τουρκίας, με την ΕΕ. Απαραίτητη προϋπόθεση για την επιτυχία αυτής της προσπάθειας ήταν η ύπαρξη μιας κοινής ενεργειακής εξωτερικής πολιτικής της ΕΕ. Η ανυπαρξία της, όμως, καθιστά την αμερικανική προσπάθεια παράκαμψης της Ρωσίας ως αντιευρωπαϊκή πολιτική, παρέχοντας ταυτοχρόνως τη δυνατότητα στη Μόσχα να επαναφέρει την επιρροή της στον Καύκασο και την Κεντρική Ασία. ΕΝΘΕΤΟ
Σε ό,τι αφορά την Ελλάδα, ο αγωγός ενισχύει τη γεωπολιτική της θέση, αφού την καθιστά διαμετακομιστικό κέντρο στην ενεργειακή αλυσίδα που ενώνει τον πρώην σοβιετικό νότο με τη Δύση
Επίσης, ενισχύεται σημαντικά η ελληνική ασφάλεια, αφού οποιαδήποτε κρίση, είτε ελληνοτουρκική είτε βαλκανική, θα έχει αρνητικό οικονομικό αντίκτυπο σε κράτη-μέλη της ΕΕ
Χρήστος Ιακώβου
Κωδικός άρθρου: 790908
ΠΟΛΙΤΗΣ - 04/05/2008, Σελίδα: 20
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Παρακαλούνται οι φίλοι που καταθέτουν τις απόψεις τους να χρησιμοποιούν ψευδώνυμο για να διευκολύνεται ο διάλογος. Μηνύματα τα οποία προσβάλλουν τον συγγραφέα του άρθρου, υβριστικά μηνύματα ή μηνύματα εκτός θέματος θα διαγράφονται. Προτιμήστε την ελληνική γλώσσα αντί για greeklish.