Ο Μακάριος στόχευε στην αποδυνάμωση του ΑΚΕΛ
29/11/2013 | Σημερινή ΤΗΣ ΦΑΝΟΥΛΑΣ ΑΡΓΥΡΟΥ
Οι Βρετανοί συνεργάστηκαν με τους Μακάριο-Κουτσιούκ για τη δημιουργία κυπριακής υπηρεσίας μυστικών υπηρεσιών
Παρ' όλον ότι έκλεισε ο κύκλος των αποδεσμεύσεων των «ξεχασμένων εγγράφων» της αποικιοκρατίας σε σχέση με την Κύπρο, στη σημερινή (29.11.2013) αποδέσμευση των υπολοίπων εγγράφων για άλλες πρώην αποικίες, περιλαμβάνεται και ένας φάκελος των βρετανικών μυστικών υπηρεσιών, που αφορά τις βρετανικές βάσεις σχετικά με την οργάνωση σ' αυτές των μυστικών υπηρεσιών, με ορισμένα ενδιαφέρονται στοιχεία. Μας ενημερώνουν πως διατήρησαν τον έλεγχο των υπηρεσιών τους μέχρι την Ανεξαρτησία και πως εγκαθίδρυσαν εκ νέου οργάνωση μυστικών υπηρεσιών στις βρετανικές βάσεις για κατασκοπία και αντικατασκοπία μετά την Ανεξαρτησία της Κύπρου, στις 16 Αυγούστου 1960.
Παρ' όλον ότι έκλεισε ο κύκλος των αποδεσμεύσεων των «ξεχασμένων εγγράφων» της αποικιοκρατίας σε σχέση με την Κύπρο, στη σημερινή (29.11.2013) αποδέσμευση των υπολοίπων εγγράφων για άλλες πρώην αποικίες, περιλαμβάνεται και ένας φάκελος των βρετανικών μυστικών υπηρεσιών, που αφορά τις βρετανικές βάσεις σχετικά με την οργάνωση σ' αυτές των μυστικών υπηρεσιών, με ορισμένα ενδιαφέρονται στοιχεία. Μας ενημερώνουν πως διατήρησαν τον έλεγχο των υπηρεσιών τους μέχρι την Ανεξαρτησία και πως εγκαθίδρυσαν εκ νέου οργάνωση μυστικών υπηρεσιών στις βρετανικές βάσεις για κατασκοπία και αντικατασκοπία μετά την Ανεξαρτησία της Κύπρου, στις 16 Αυγούστου 1960.
Βοήθεια σε θέματα ασφαλείας
Συγκεκριμένο έγγραφο μας φανερώνει ότι μετά την Ανεξαρτησία το 1960, οι βρετανικές μυστικές υπηρεσίες συνεργάστηκαν με τον Πρόεδρο Αρχιεπίσκοπο Μακάριο και τον Αντιπρόεδρο κ. Φ. Κουτσιούκ, για τη δημιουργία κυπριακής τέτοιας υπηρεσίας.
Συγκεκριμένο έγγραφο μας φανερώνει ότι μετά την Ανεξαρτησία το 1960, οι βρετανικές μυστικές υπηρεσίες συνεργάστηκαν με τον Πρόεδρο Αρχιεπίσκοπο Μακάριο και τον Αντιπρόεδρο κ. Φ. Κουτσιούκ, για τη δημιουργία κυπριακής τέτοιας υπηρεσίας.
Σύμφωνα με το έγγραφο, αξιωματούχος των βρετανικών μυστικών υπηρεσιών είχε συναντήσεις με Βρετανούς και Κύπριους ηγέτες πριν και μετά την Ανεξαρτησία, για να συζητήσει με αντιπροσώπους των Υπηρεσιών Ασφαλείας τον ρόλο τους, με το νέο Σύνταγμα, και να εξακριβώσει το είδος και πρότυπο της οργανώσεως ασφάλειας που η ανεξάρτητη κυπριακή κυβέρνηση θα δημιουργούσε, και να ενημερώσει τους Κύπριους ηγέτες για τη βοήθεια που μπορούσαν να εξασφαλίσουν από το Ηνωμένο Βασίλειο για θέματα ασφάλειας.
Θα απομάκρυνε τους μη κομμουνιστές από το ΑΚΕΛ
«Είχε εξηγήσει στον Αρχιεπίσκοπο Μακάριο και τον Δρα Κουτσιούκ τον ρόλο των Μυστικών Υπηρεσιών και ενεθάρρυνε τους Κύπριους ηγέτες να εισηγηθούν συζητήσεις για συνεργασία σε τεχνικό επίπεδο. Η συνάντηση με τον Αρχιεπίσκοπο Μακάριο ήταν πολύ εγκάρδια. Ο Αρχιεπίσκοπος είπε ότι το ΑΚΕΛ δεν ήταν εξ ολοκλήρου κομμουνιστικό και ότι στόχευε (ο Μακάριος) να καλυτερεύσει τις κοινωνικές συνθήκες και με αυτόν τον τρόπο να απομακρύνει τους μη κομμουνιστές από το ΑΚΕΛ. Ο Αρχιεπίσκοπος είχε, επίσης, πει ότι και μέχρι να δημιουργηθεί μια οργάνωση ασφάλειας, ο ειδικός συντονιστής θα έπρεπε να είχε απευθείας επαφή μαζί του και με τον Υπ. Εσωτερικών, στον οποίο η οργάνωση ασφάλειας θα λογοδοτούσε.
Θα απομάκρυνε τους μη κομμουνιστές από το ΑΚΕΛ
«Είχε εξηγήσει στον Αρχιεπίσκοπο Μακάριο και τον Δρα Κουτσιούκ τον ρόλο των Μυστικών Υπηρεσιών και ενεθάρρυνε τους Κύπριους ηγέτες να εισηγηθούν συζητήσεις για συνεργασία σε τεχνικό επίπεδο. Η συνάντηση με τον Αρχιεπίσκοπο Μακάριο ήταν πολύ εγκάρδια. Ο Αρχιεπίσκοπος είπε ότι το ΑΚΕΛ δεν ήταν εξ ολοκλήρου κομμουνιστικό και ότι στόχευε (ο Μακάριος) να καλυτερεύσει τις κοινωνικές συνθήκες και με αυτόν τον τρόπο να απομακρύνει τους μη κομμουνιστές από το ΑΚΕΛ. Ο Αρχιεπίσκοπος είχε, επίσης, πει ότι και μέχρι να δημιουργηθεί μια οργάνωση ασφάλειας, ο ειδικός συντονιστής θα έπρεπε να είχε απευθείας επαφή μαζί του και με τον Υπ. Εσωτερικών, στον οποίο η οργάνωση ασφάλειας θα λογοδοτούσε.
Ο Δρ Κουτσιούκ, όμως, είπε ότι η οργάνωση ασφάλειας θα έπρεπε να λογοδοτούσε μόνο στον Πρόεδρο και τον Αντιπρόεδρο. Ο Βρετανός αξιωματούχος Κέλαρ (που συζήτησε μαζί τους το θέμα) ήταν της γνώμης ότι η άποψη που θα επικρατούσε ήταν η τουρκική, εφόσον έτσι θα αποφεύγονταν και οι διαφωνίες μεταξύ της Αστυνομικής Δύναμης που ήταν υπεύθυνη για τις πόλεις, και της Χωροφυλακής που ήταν υπεύθυνη για τις αγροτικές περιοχές», γράφει σε έκθεσή/αναφορά του προς τους ανωτέρους του στο Λονδίνο, ο αξιωματούχος Κέλαρ.
Εκπαίδευση Κυπρίων στο ΗΒ
Επιπλέον, η έκθεση μάς ενημερώνει ότι έκανε εντύπωση στον Κέλαρ η επιθυμία για βρετανική βοήθεια και συμβουλή σε προβλήματα ασφάλειας. Συμφωνήθηκε όπως ένας μικρός αριθμός Κυπρίων γίνει δεκτός από τις Βρετανικές Υπηρεσίες για εκπαίδευση στο Ηνωμένο Βασίλειο.
Επιπλέον, η έκθεση μάς ενημερώνει ότι έκανε εντύπωση στον Κέλαρ η επιθυμία για βρετανική βοήθεια και συμβουλή σε προβλήματα ασφάλειας. Συμφωνήθηκε όπως ένας μικρός αριθμός Κυπρίων γίνει δεκτός από τις Βρετανικές Υπηρεσίες για εκπαίδευση στο Ηνωμένο Βασίλειο.
Εν τω μεταξύ, η νεοσυσταθείσα στις κυρίαρχες περιοχές οργάνωση Βρετανικών Μυστικών Υπηρεσιών (Ιντέλιτζενς) είχε εγκατασταθεί αρκετά καλά και οι διάφοροι αξιωματούχοι της είχαν αναλάβει τις ευθύνες τους. Το γραφείο εκείνο της οργάνωσης θα ανελάμβανε και την αντικατασκοπία στις κυρίαρχες περιοχές. Παράλληλα, ήταν κατανοητό ότι δεν θα υπήρχε ανάμιξη σε θέματα ασφάλειας στις περιοχές της Δημοκρατίας. Για όλες τις διευθετήσεις για την εγκαθίδρυση οργάνωσης και Επιτροπής Μυστικών Υπηρεσιών στις κυρίαρχες περιοχές (Establishment of Intelligence Committee in the Sovereign Areas) ενημερώθηκε πλήρως και η Υπηρεσία Κατασκοπίας Εξωτερικού ΜΙ6, όπως είναι γνωστή στο Λονδίνο.
Ο John Prendergast
Ο Αρχηγός των Βρετανικών Μυστικών Υπηρεσιών στην Κύπρο (Chief of Intelligence) John Prendergast, ο οποίος είχε μεταφερθεί από την Κένυα στην Κύπρο το 1958, το 1960 με την Ανεξαρτησία μετατέθηκε στο Χονγκ Κονγκ. Όμως, όταν οι Βρετανοί είδαν ότι υπήρχε η πιθανότητα να επεκταθεί ο χρόνος ανακήρυξης της Δημοκρατίας, προέβησαν σε διάφορες έκτακτες διευθετήσεις, ούτως ώστε να αντικατασταθεί ο Prendergast με τον συνάδελφό του Harrison ή ακόμα να ανακληθεί ο Prendergast, και να ανακληθούν και αξιωματούχοι του Σπέσιαλ Μπραντςπου είχαν αναχωρήσει, ή να αντικατασταθούν για να διατηρηθούν οι υπηρεσίες αυτές σε πλήρη λειτουργία, τις οποίες ξήλωναν ενόψει της ανακήρυξης της Δημοκρατίας, καθ' όλην τη διάρκεια της εκτεταμένης μεταβατικής περιόδου.
Ο Αρχηγός των Βρετανικών Μυστικών Υπηρεσιών στην Κύπρο (Chief of Intelligence) John Prendergast, ο οποίος είχε μεταφερθεί από την Κένυα στην Κύπρο το 1958, το 1960 με την Ανεξαρτησία μετατέθηκε στο Χονγκ Κονγκ. Όμως, όταν οι Βρετανοί είδαν ότι υπήρχε η πιθανότητα να επεκταθεί ο χρόνος ανακήρυξης της Δημοκρατίας, προέβησαν σε διάφορες έκτακτες διευθετήσεις, ούτως ώστε να αντικατασταθεί ο Prendergast με τον συνάδελφό του Harrison ή ακόμα να ανακληθεί ο Prendergast, και να ανακληθούν και αξιωματούχοι του Σπέσιαλ Μπραντςπου είχαν αναχωρήσει, ή να αντικατασταθούν για να διατηρηθούν οι υπηρεσίες αυτές σε πλήρη λειτουργία, τις οποίες ξήλωναν ενόψει της ανακήρυξης της Δημοκρατίας, καθ' όλην τη διάρκεια της εκτεταμένης μεταβατικής περιόδου.
Ο Γλαύκος Κληρίδης
Οι Βρετανοί υπολόγιζαν η ανακήρυξη να λάμβανε χώρα στις 19 Μαΐου 1960, αλλά αυτό δεν έγινε κατορθωτό, λόγω του ότι δεν είχε επιτευχθεί συμφωνία στα εκκρεμή θέματα που απέρρεαν από τις συμφωνίες Ζυρίχης και Λονδίνου, και συγκεκριμένα στο μέγεθος των βρετανικών κυρίαρχων βάσεων. Ο Γλ. Κληρίδης είπε στον κυβερνήτη σερ Χιου Φουτ ότι ο Ρωσσίδης και άλλοι σύμβουλοι του Αρχιεπισκόπου είχαν πει στον τελευταίο ότι ακόμα πίστευαν πως η βρετανική κυβέρνηση μπορούσε να πεισθεί να δεχθεί λιγότερο έδαφος για κυρίαρχες περιοχές και το υπόλοιπο έδαφος κάτω από κάποιο είδος εγγυημένων διευκολύνσεων. «Νομίζω ο Κληρίδης με πίστεψε όταν του είπα ότι δεν υπήρχε περίπτωση για κάτι τέτοιο», αναφέρει σε τηλεγράφημά του προς το Γραφείο Αποικιών ο κυβερνήτης, στις 3 Φεβρουαρίου 1960.
Οι Βρετανοί υπολόγιζαν η ανακήρυξη να λάμβανε χώρα στις 19 Μαΐου 1960, αλλά αυτό δεν έγινε κατορθωτό, λόγω του ότι δεν είχε επιτευχθεί συμφωνία στα εκκρεμή θέματα που απέρρεαν από τις συμφωνίες Ζυρίχης και Λονδίνου, και συγκεκριμένα στο μέγεθος των βρετανικών κυρίαρχων βάσεων. Ο Γλ. Κληρίδης είπε στον κυβερνήτη σερ Χιου Φουτ ότι ο Ρωσσίδης και άλλοι σύμβουλοι του Αρχιεπισκόπου είχαν πει στον τελευταίο ότι ακόμα πίστευαν πως η βρετανική κυβέρνηση μπορούσε να πεισθεί να δεχθεί λιγότερο έδαφος για κυρίαρχες περιοχές και το υπόλοιπο έδαφος κάτω από κάποιο είδος εγγυημένων διευκολύνσεων. «Νομίζω ο Κληρίδης με πίστεψε όταν του είπα ότι δεν υπήρχε περίπτωση για κάτι τέτοιο», αναφέρει σε τηλεγράφημά του προς το Γραφείο Αποικιών ο κυβερνήτης, στις 3 Φεβρουαρίου 1960.
«Στο θέμα της διοίκησης των κυριάρχων περιοχών ο Κληρίδης εργάζεται πάνω σε νέο έγγραφο, που θα μου φέρει αύριο το απόγευμα ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος. Του είπα (Κληρίδη) ότι στο θέμα αυτό δεν υπήρχε περίπτωση σημαντικών αλλαγών, αλλά ίσως να υπήρχε περιθώριο για διαφοροποίηση στην παρουσίαση. Αναμένω το νέο έγγραφο να μη γίνει δεκτό, παρόλο που ο Κληρίδης είναι αρκετά λογικός στον χειρισμό του θέματος», πρόσθεσε ο Φουτ και συνέχισε το τηλεγράφημα προς το Γραφείο Αποικιών:
Αλλαγή γραμμής
«Ο Κληρίδης μετά άλλαξε γραμμή. Είπε ότι αν τα σύνορα των κυριάρχων περιοχών που οι Αρχές του Ηνωμένου Βασιλείου χάραξαν πρέπει να γίνουν δεκτά, σκέφτηκε ότι μπορούσε να επιτευχθεί συμφωνία και ο Αρχιεπίσκοπος να υποστηρίξει τη θέση του, εάν μπορούσε να υπάρχει κάποια μείωση των βρετανικών απαιτήσεων σε σχέση με τις ασκήσεις και περιοχές ασκήσεων εκτός των κυρίαρχων περιοχών. Επίσης, σκέφτηκε ότι χρειάζονται και κάποιες πρόνοιες για την ελεύθερη διακίνηση Κυπρίων από τους δρόμους μέσα στις κυρίαρχες περιοχές, ειδικά να δίδεται πρόσβαση σε περικυκλωμένα χωριά και τον Ηλεκτροπαραγωγό Σταθμό Δεκέλειας. Σχετικά με την οικονομική βοήθεια, πίστευε ότι ίσως να είναι αρκετό, αν δεχθούμε τις απαιτήσεις των Κυπρίων, και δηλώσουμε ότι συμφωνήθηκε ως θέμα αρχής, ότι θα υπάρξει συνεχής βοήθεια (εννοείται οικονομική) μετά τα πρώτα πέντε χρόνια, σε σχέση με τις διευκολύνσεις που παραχωρεί η Δημοκρατία, δίχως να καθορίζονται ποσά.
«Ο Κληρίδης μετά άλλαξε γραμμή. Είπε ότι αν τα σύνορα των κυριάρχων περιοχών που οι Αρχές του Ηνωμένου Βασιλείου χάραξαν πρέπει να γίνουν δεκτά, σκέφτηκε ότι μπορούσε να επιτευχθεί συμφωνία και ο Αρχιεπίσκοπος να υποστηρίξει τη θέση του, εάν μπορούσε να υπάρχει κάποια μείωση των βρετανικών απαιτήσεων σε σχέση με τις ασκήσεις και περιοχές ασκήσεων εκτός των κυρίαρχων περιοχών. Επίσης, σκέφτηκε ότι χρειάζονται και κάποιες πρόνοιες για την ελεύθερη διακίνηση Κυπρίων από τους δρόμους μέσα στις κυρίαρχες περιοχές, ειδικά να δίδεται πρόσβαση σε περικυκλωμένα χωριά και τον Ηλεκτροπαραγωγό Σταθμό Δεκέλειας. Σχετικά με την οικονομική βοήθεια, πίστευε ότι ίσως να είναι αρκετό, αν δεχθούμε τις απαιτήσεις των Κυπρίων, και δηλώσουμε ότι συμφωνήθηκε ως θέμα αρχής, ότι θα υπάρξει συνεχής βοήθεια (εννοείται οικονομική) μετά τα πρώτα πέντε χρόνια, σε σχέση με τις διευκολύνσεις που παραχωρεί η Δημοκρατία, δίχως να καθορίζονται ποσά.
Ο Κληρίδης θα δει τον Αρχιεπίσκοπο σήμερα το πρωί και αναμένω ότι ο Αρχιεπίσκοπος θα θελήσει να συζητήσει αυτές τις ιδέες, όταν θα έλθει να με δει το απόγευμα».
ΦΑΝΟΥΛΑ ΑΡΓΥΡΟΥ
Ερευνήτρια/δημοσιογράφος
ΦΑΝΟΥΛΑ ΑΡΓΥΡΟΥ
Ερευνήτρια/δημοσιογράφος
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Παρακαλούνται οι φίλοι που καταθέτουν τις απόψεις τους να χρησιμοποιούν ψευδώνυμο για να διευκολύνεται ο διάλογος. Μηνύματα τα οποία προσβάλλουν τον συγγραφέα του άρθρου, υβριστικά μηνύματα ή μηνύματα εκτός θέματος θα διαγράφονται. Προτιμήστε την ελληνική γλώσσα αντί για greeklish.