Αντεπανάσταση του στρατού στην Αίγυπτο

Καθώς το νέο σύνταγμα επαναφέρει τα οικονομικά και πολιτικά του προνόμια, μετατρέπεται σε κράτος εν κράτειThe New York Times, BBC Οι Αιγύπτιοι που ταξιδεύουν στον αυτοκινητόδρομο Καΐρου-Αλεξάνδρειας διαπίστωσαν, το τελευταίο διάστημα, ότι τα διόδια που καταβάλλουν καταλήγουν στο υπουργείο Αμυνας. Στη διάρκεια συνέντευξης Τύπου, τον Νοέμβριο, ο υπουργός Μεταφορών ανακοίνωσε ότι μία από τις εταιρείες των ενόπλων δυνάμεων ανέλαβε τα έργα εκσυγχρονισμού του αυτοκινητόδρομου που συνδέει τα δύο αστικά κέντρα μέσω της ερήμου για τα επόμενα 50 χρόνια. Ο αιγυπτιακός στρατός, πραγματικό κράτος εν κράτει, προωθούσε για δεκαετίες τα συμφέροντά του από το παρασκήνιο. Το τελευταίο διάστημα πραγματοποιεί τολμηρά βήματα για να θωρακίσει την εξουσία του, διαμηνύοντας ανοιχτά ότι δεν δίνει λόγο σε κανέναν. Το πάρτι τέλειωσε για τους θιασώτες του εκδημοκρατισμού, που εγκαινιάστηκε με τη λαϊκή εξέγερση του Ιανουαρίου του 2011. Ουδεμία από τις απαιτήσεις της επανάστασης υλοποιήθηκε, ενώ καμία από τις διαβόητες πρακτικές του υπουργείου Εσωτερικών δεν σταμάτησε. Το ίδιο το υπουργείο φαίνεται να έχει πλέον ως αποστολή τη φίμωση κάθε αντιπολιτευτικής φωνής. Ο στρατός κέρδισε την υποστήριξη ενός σημαντικού τμήματος του λαού, καθώς το υπερεθνικιστικό αίσθημα κατακλύζει τη χώρα. Η απόλυτη κυριαρχία των στρατιωτικών θα θεσμοθετηθεί αν το προσχέδιο συντάγματος, που εκπονήθηκε το 2013, επικυρωθεί από το δημοψήφισμα αυτού του μήνα, όπως ευρέως αναμένεται. Οποια γνώμη και αν έχουν οι αναλυτές για τα 240 και πλέον άρθρα του συντάγματος, γεγονός παραμένει ότι το στοιχείο που βάζει τη σφραγίδα του είναι η ενίσχυση των προνομίων της στρατοκρατίας. Για παράδειγμα, το άρθρο 234 δίνει στη στρατιωτική ηγεσία τον τελευταίο λόγο για την επιλογή του υπουργού Αμυνας. Αλλα άρθρα θέτουν εκτός κοινοβουλευτικού ελέγχου τις στρατιωτικές δαπάνες του κρατικού προϋπολογισμού και επιβάλλουν να δικάζονται πολίτες από έκτακτα στρατοδικεία εφόσον έχουν επιτεθεί εναντίον ιδιοκτησίας των ενόπλων δυνάμεων – ένας όρος που καλύπτει τα πάντα, από βενζινάδικα μέχρι αίθουσες για γαμήλιες τελετές. Ο στρατός έχει υπό τον έλεγχό του μια ολόκληρη παραοικονομία, η οποία, σύμφωνα με ορισμένους υπολογισμούς, αντιστοιχεί στο ένα τέταρτο του ΑΕΠ και βρίσκεται πέρα από κάθε έλεγχο. Το γεγονός αυτό είναι ιδιαίτερα ανησυχητικό, δεδομένου ότι η Διεθνής Διαφάνεια ήδη τοποθετεί την Αίγυπτο στην 114η θέση μεταξύ 177 κρατών ως προς την έκταση της διαφθοράς. Στα μέσα ενημέρωσης έγινε πολύς λόγος για τα άρθρα που αφορούν τα δικαιώματα των πολιτών, όπως εκείνα των γυναικών. Ωστόσο, παρόμοια άρθρα έχουν μικρή αξία σε μια χώρα όπου η ακραία φτώχεια αναγκάζει τους γονείς ορισμένων οικογενειών να πουλούν τις ανήλικες κόρες τους σε εκατομμυριούχους του Κόλπου για «προσωρινούς γάμους». Ο αιγυπτιακός στρατός διατήρησε την αυτονομία του επί δεκαετίες, ακόμη και επί προεδρίας Μόρσι, ο οποίος προσπάθησε να προσεταιρισθεί τη στρατιωτική ηγεσία, ελπίζοντας ότι θα ασφάλιζε τα νώτα του – φρούδες ελπίδες, όπως αποδείχθηκε. Το σύνταγμα του 2012, που προώθησαν ο Μόρσι και οι Αδελφοί Μουσουλμάνοι, αν και τελικά ακυρώθηκε, επίσης προέβλεπε δίκες πολιτών από στρατοδικεία και έθετε εκτός κοινοβουλευτικού ελέγχου τον προϋπολογισμό των ενόπλων δυνάμεων. Από την εποχή του Νάσερ Ωστόσο, μετά το στρατιωτικό κίνημα της 3ης Ιουλίου, που ανέτρεψε τον Μόρσι, η στρατιωτική ηγεσία ισχυροποίησε την εξουσία της με τόσο απροκάλυπτο τρόπο που δεν είχε προηγούμενο από την εποχή του Νάσερ. Σε αντίθεση με τις ελπίδες μερίδας των δημοκρατών, οι λαϊκές μάζες που κατέβηκαν στους δρόμους εναντίον του προέδρου Μόρσι καλωσόρισαν τον ισχυρότερο ρόλο του στρατού στην πολιτική ζωή της Αιγύπτου. Αντί να επιμείνουν στις δημοκρατικές αξίες και την πολιτική διακυβέρνηση κατά τη μεταβατική περίοδο, πολλοί Αιγύπτιοι φάνηκαν να υιοθετούν μια νοσταλγική διάθεση έναντι του στρατού, αντιμετωπίζοντάς τον ρομαντικά, σαν τον μοναδικό σωτήρα του έθνους από τις «συνωμοσίες των ξένων». Τμήματα των ελίτ πιστεύουν ότι τα συμφέροντά τους θα είναι εγγυημένα υπό την ηγεμονία του στρατού. Αυτό ισχύει πρωτίστως για την ανώτερη μεσαία τάξη της Αιγύπτου, προτεραιότητά της οποίας είναι να διατηρήσει τις ανέσεις της. Κάποια στιγμή, όμως, εκείνοι που είδαν τους στρατιωτικούς ως καλύτερη εναλλακτική λύση έναντι των Αδελφών Μουσουλμάνων, θα καταλάβουν το μέγεθος της ζημιάς που θα προκαλέσει η ανεξέλεγκτη κυριαρχία των στρατιωτικών σε όλες τις πλευρές της δημόσιας ζωής. Δύσκολος τόπος εργασίας για δημοσιογράφους Μετά την ανατροπή του Μοχάμεντ Μόρσι η Αίγυπτος έχει μετατραπεί σε έναν δύσκολο τόπο εργασίας για τους δημοσιογράφους. Καθώς η αίσθηση ασφάλειας μειώνεται, εκείνοι που διαψεύδουν την επίσημη κυβερνητική γραμμή, στην καλύτερη των περιπτώσεων θεωρούνται ύποπτοι. Η αντιμετώπιση των μέσων ενημέρωσης από την κυβέρνηση υποδηλώνει έμμεσα ότι είτε πρέπει να είναι με το μέρος της είτε με το μέρος της Μουσουλμανικής Αδελφότητας και το μόνο αραβόφωνο κανάλι που έχει απομείνει σε λειτουργία για να εκφράζει τη δεύτερη είναι το Αλ Τζαζίρα. Δίχως αυτό η κυβέρνηση θα απολάμβανε την κυριαρχία της στα τηλεοπτικά μέσα, οπότε είναι εύκολο να κατανοήσει κανείς τη δυσαρέσκειά της, αφού αδυνατεί να διακόψει τη λειτουργία του παρά τις αλλεπάλληλες προσπάθειες. Το Αλ Τζαζίρα έχει διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στην αιγυπτιακή πολιτική σκηνή από την αρχή της αιγυπτιακής εξέγερσης. Εχει κατηγορηθεί συχνά για υποδαύλιση της βίας, αλλά τίποτα δεν φαίνεται να βλάπτει την επιρροή του. Το κανάλι είναι ένα χρήσιμο χαρτί και λαμβάνει πολιτική και οικονομική στήριξη από την κυβέρνηση του Κατάρ, που μοιράζεται κοινά σημεία με την Αδελφότητα. Πολλές επιφανείς προσωπικότητες του καναλιού αποτελούν μακροχρόνια μέλη της οργάνωσης. Η ανάληψη της εξουσίας από τον Μόρσι έδωσε την ευκαιρία στο Κατάρ να προωθήσει τα συμφέροντα του πολιτικού Ισλάμ και με την ανατροπή του τα σχέδιά του διακόπηκαν βίαια.

Δημοσίευση : 04-01-14