Η Ευρωπαϊκή Ένωση υποχωρεί μπροστά στο Ισραήλ

Η Ευρωπαϊκή Ένωση υποχωρεί μπροστά στο Ισραήλ

Του Alain Gresh*

Le Monde Diplomatique

Το Συμβούλιο των Υπουργών Εξωτερικών της ΕΕ (8 και 9 Δεκεμβρίου) υιοθέτησε ένα κείμενο με τίτλο «Συμπεράσματα του Συμβουλίου για την ενδυνάμωση των διμερών σχέσεων της ΕΕ με τους Μεσογειακούς γείτονές της – Ισραήλ»(1). Με την πρωτοβουλία της Γαλλικής προεδρίας, η αρχή της αναβάθμισης των σχέσεων μεταξύ Ισραήλ και ΕΕ έγινε αποδεκτή. Ήδη, πριν την Μεσογειακή Σύνοδο, το Παρίσι είχε προσπαθήσει να υιοθετήσει κάτι ανάλογο, αλλά αναγκάστηκε να υποχωρήσει μπροστά στο τείχος που ύψωσαν κάποια αραβικά καθεστώτα, ιδιαίτερα η Αίγυπτος (2).

Διαφορετικές προσεγγίσεις

Το κείμενο αυτό υιοθετήθηκε μετά από πολλές συζητήσεις. Η πρώτη εκδοχή που παρουσιάστηκε από τη Γαλλία ήταν ιδιαίτερα ευνοϊκή για το Ισραήλ και προκάλεσε δισταγμούς σε κάποιους από τους εταίρους της –ιδιαίτερα τη Βρετανία και το Βέλγιο- οι οποίοι ζήτησαν «εξισορρόπηση» του κειμένου. Αδιανόητο, εάν σκεφτεί κανείς, ότι πριν από λίγα χρόνια, η Γαλλία κατηγορείτο για φιλοαραβική πολιτική.
Ας σημειώσουμε επίσης ότι το κείμενο εγκρίθηκε, την ίδια μέρα που ο ειδικός του ΟΗΕ για τα ανθρώπινα δικαιώματα στα παλαιστινιακά εδάφη, Ρίτσαρντ Φαλκ, ζητούσε την εφαρμογή «των αναγνωρισμένων κανονισμών για την “ευθύνη της προστασίας” του άμαχου πληθυσμού ο οποίος τιμωρείται συλλογικά από πολιτικές που προσομοιάζουν με έγκλημα κατά της ανθρωπότητας». Στο ίδιο πνεύμα πρόσθετε : «μοιάζει να είναι έργο του Διεθνές Ποινικού δικαστηρίου να ερευνήσει τις συνθήκες και να αποφανθεί εάν οι πολιτικοί ηγέτες του Ισραήλ καθώς και οι στρατιωτικοί υπεύθυνοι της πολιορκίας της Γάζας θα πρέπει να κατηγορηθούν και να δικαστούν για παραβίαση του διεθνούς ποινικού δικαίου».

Τέλος, το κείμενο το οποίο υιοθετήθηκε από την ΕΕ ενσωματώνει αναφορές στην ευρωπαϊκή πολιτική γειτνίασης, για το Μαρόκο, την Τυνησία και σχεδόν όλες τις αραβικές χώρες, αναφορές εντελώς τυπικές, οι οποίες επιτρέπουν να περάσει καλύτερα το ουσιαστικό μήνυμα: το σημείο 9 που βεβαιώνει την αποφασιστικότητα του Συμβουλίου να ενδυναμώσει τις σχέσεις με το Ισραήλ. Υπογραμμίζεται, πάντως, ότι η ενδυνάμωση θα πρέπει να γίνει στο πλαίσιο «των κοινών μας συμφερόντων», τα οποία περιλαμβάνουν τη λύση της ισραηλοπαλαιστινιακής διένεξης στη βάση της συνύπαρξης των δύο κρατών.

Οι άξονες πολιτικού διαλόγου

Ένα μακροσκελές παράρτημα περιλαμβάνει τους άξονες της ενδυνάμωσης του πολιτικού διαλόγου με το Ισραήλ. Κατ’ αρχήν, τακτικές Σύνοδοι των αρχηγών κρατών των χωρών της ΕΕ και του Ισραήλ, ένα προνόμιο, το οποίο μέχρι σήμερα είχαν μόνο μερικές μεγάλες χώρες όπως η Κίνα, η Ρωσία, η Ινδία. Η πρώτη Σύνοδος θα πραγματοποιηθεί υπό την τσεχική προεδρία, μια χώρα η οποία «δεν υποστηρίζει την πολιτική της ισραηλινής κυβέρνησης αλλά την πολιτική του Λικούντ», όπως δήλωσε υψηλόβαθμος αξιωματούχος των Βρυξελλών.
Κατόπιν, την τακτικές Σύνοδοι, τουλάχιστον τρεις φορές το χρόνο, μεταξύ υπουργών εξωτερικών (κάτι που προϋπήρχε ήδη ντε φάκτο). Οι Σύνοδοι θα ασχολούνται και με άλλους τομείς εκτός από την εξωτερική πολιτική.
Η τακτική πρόσκληση των ιθυνόντων του ισραηλινού υπουργείου εξωτερικών στην επιτροπή για την πολιτική άμυνας της Ένωσης. Επίσης συστηματικότερη πρόσκληση ισραηλινών ειδικών στις επιτροπές που ασχολούνται με τη διαδικασία ειρήνευσης, τα ανθρώπινα δικαιώματα, τη μάχη ενάντια στην τρομοκρατία και το οργανωμένο έγκλημα κλπ.
Η οργάνωση ευρύτερων ανεπίσημων συναντήσεων για στρατηγικά θέματα.
Η εντατικοποίηση των ανταλλαγών σε συγκεκριμένα θέματα, ιδιαίτερα για τα ανθρώπινα δικαιώματα και τον αντισημιτισμό.
Η ενθάρρυνση του Ισραήλ να συνεργαστεί στην Κοινή Εξωτερική Πολιτική και πολιτική Άμυνας (ΚΕΠΑ) της ΕΕ. 
Η επιτόπια συνεργασία στο πλαίσιο της ΚΕΠΑ. Ισραηλινοί ειδικοί θα μπορούν να συμμετάσχουν σε αποστολές στην Αφρική ή αλλού.
Στο βαθμό που το Ισραήλ δεν μπορεί να συμμετάσχει στην ομάδα Ασία, στον ΟΗΕ, η ΕΕ θα προσπαθήσει να το ενσωματώσει στην ομάδα Δυτική Ευρώπη και άλλες ομάδες - Western European and other groups (WEOG)- ένα παλαιό αίτημα του Ισραήλ (3), το οποίο θα του επιτρέψει να συμμετάσχει και να εκλέγεται σε πολλά θεσμικά όργανά, ακόμα και στο Συμβούλιο Ασφαλείας.Η εντατικοποίηση του διαλόγου ανάμεσα στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Ισραηλινό Κοινοβούλιο.Οι αποφάσεις αυτές της ΕΕ δέχτηκαν αυστηρότατη κριτική από την Παλαιστινιακή Αρχή και από την Αίγυπτο.

Λόμπιγκ και διπλωματία

Στις 9 Δεκεμβρίου, σε άρθρο στην εφημερίδα «Haaretz», «Η ΕΕ ψηφίζει την αναβάθμιση των σχέσεων με το Ισραήλ παρά τις πιέσεις του αραβικού λόμπι» (4), ο Μπαράκ Ραβίντ αναφέρει ότι την προηγούμενη βδομάδα «η ισραηλινή υπουργός εξωτερικών Τζίπι Λίβνι μετέβη στις Βρυξέλλες για να ασκήσει λόμπινγκ στους υπουργούς εξωτερικών και κυρίως στον Μπερνάρ Κουσνέρ. Σε μια στιγμή της συνάντησης, ζήτησε να τον δει ιδιαιτέρως. Στη διάρκεια της συζήτησής του, συμφώνησαν πως θα υπάρχει «σχέση» (linkage – ανάμεσα στην αναβάθμιση των σχέσεων ΕΕ-Ισραήλ και στις διαπραγματεύσεις για την ειρήνη) αλλά ότι η ΕΕ θα δημοσίευε χωριστή δήλωση, κάλεσμα στη συνέχιση των συνομιλιών για την ειρήνη για το τελικό στάδιο».
Ακόμα κι αν το άρθρο δεν δοξάζει τη Λίβνι και σημειώνει τις «προόδους» που δεν έγιναν – οι τακτικοί Σύνοδοι υπουργών εξωτερικών γίνονταν ήδη- το κείμενο παρουσιάζει την ισραηλινή νίκη. Ακόμα περισσότερο μια που η Λίβνι εμπόδισε, επίσης, την υιοθέτηση ενός στρατηγικού κειμένου δράσης που θα υπενθύμιζε τη θέση της ΕΕ για το Μεσανατολικό. Το κείμενο, το οποίο είχε προετοιμαστεί από τη Γαλλία, «αποσύρθηκε». 

Συγκεχυμένο το τοπίο

Μπορούμε να σημειώσουμε ότι όλη η γαλλική (και ευρωπαϊκή) στρατηγική προσέγγισης με το Ισραήλ δικαιολογείται από το γεγονός ότι η βελτίωση των σχέσεων θα επιτρέψει στην ΕΕ και τη Γαλλία να έχουν μεγαλύτερη επιρροή στην ισραηλινή πολιτική. Αρκεί, ωστόσο, να δει κανείς τι γίνεται στη Γάζα, την επέκταση των εποικισμών, τα αντιαραβικά πογκρόμ, για να μετρήσει την επιτυχία της συγκεκριμένης στρατηγικής.
Αντίθετα, το Ισραήλ υπέστη σημαντική ήττα στο Ευρωκοινοβούλιο (5). Η άρνηση του Ευρωκοινοβουλίου θα έχει συγκεκριμένες συνέπειες για κάποια σχέδια συνεργασίας. Ας σημειώσουμε, ανεκδοτικά, ότι η αρνητική ψήφος ήταν αποτέλεσμα τόσο της άσκησης λόμπινγκ από τις αραβικές χώρες αλλά ταυτόχρονα και της υπεροψίας και των πιέσεων από το Ισραήλ, τα οποία προκάλεσαν το αντίθετο αποτέλεσμα σε πολλούς ευρωβουλευτές.
Από την άλλη, μπορούμε να διαβάσουμε δύο ιδιαίτερα ενδιαφέροντα κείμενα για τη διένεξη, το ένα του Μπάρακ Ραβίντ και του Άνσελ Πφέφερ στη «Haaretz» της 4ης Νοεμβρίου (6), το οποίο υπογραμμίζει τον τρόπο με τον οποίο το Ισραήλ προσπαθεί να εξάγει τα προϊόντα των εποίκων προς την ΕΕ. Το άλλο είναι του Ιβ Ομπέν ντε λα Μεσιζιέρ, στη «Le Monde» της 10ης Δεκεμβρίου και έχει τίτλο «Γιατί η Ευρώπη πρέπει να συνομιλήσει με τη Χαμάς». (7)

Υποσημειώσεις
(1) http://www.delisr.ec.europa.eu/English/whatsnew.asp?id=1049
(2) Βλ. « Enquête sur le virage de la diplomatie française », «Le Monde diplomatique», Ιούνιος 2008
(3) http://www.jewishvirtuallibrary.org/jsource/UN/weog.html
(4) http://www.haaretz.com/hasen/spages/1044840.html
(5) Βλ. http://www.monde-diplomatique.fr/carnet/2008-12-05-Israel-UE
(6) http://www.haaretz.com/hasen/spages/1033948.html

(7) http://abonnes.lemonde.fr/archives/article/2008/12/09/pourquoi-l-europe-doit-parler-au-hamas-par-yves-aubin-de-la-messuziere_1128774_0.html

* Αναπληρωτή διευθυντή της «Le Monde diplomatique»