Λίγο πιο κοντά Δύση - Ιράν

Παράθυρο ελπίδας οι διαπραγματεύσεις στο Καζαχστάν για το πυρηνικό πρόγραμμαAFP, Reuters Η περασμένη εβδομάδα δεν ξεκίνησε με τους καλύτερους οιωνούς για τις ανήσυχες σχέσεις μεταξύ των μεγάλων δυτικών δυνάμεων και του Ιράν. Η απονομή του βραβείου Οσκαρ καλύτερης ταινίας στην αμερικανική παραγωγή «Επιχείρηση Αργώ» (Argo) ερμηνεύθηκε από την Τεχεράνη ως ένδειξη των εχθρικών ή και φιλοπόλεμων διαθέσεων της Ουάσιγκτον. Ωστόσο την ίδια ώρα, πολύ μακριά από τα φώτα του Χόλιγουντ, στη χιονισμένη Αλμάτι του Καζαχστάν, σημαντικές εξελίξεις άνοιγαν ένα μικρό παράθυρο αισιοδοξίας, αφήνοντας την αίσθηση ότι αρχίζουν να λιώνουν οι πάγοι ανάμεσα στην ισλαμική δημοκρατία και τη Δύση. Την περασμένη Τετάρτη ολοκληρώθηκαν οι διήμερες διαπραγματεύσεις μεταξύ του Ιράν και της «Ομάδας των Εξι» -ΗΠΑ, Ρωσία, Κίνα, Βρετανία, Γαλλία και Γερμανία- στη μεγαλύτερη πόλη του Καζαχστάν για το αμφιλεγόμενο ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα. Ουδείς ανέμενε μια θεαματική εξέλιξη σ’ αυτήν την πρώτη, διερευνητική επανέναρξη των διαπραγματεύσεων, οι οποίες βρίσκονταν σε νεκρό σημείο από τον περασμένο Ιούνιο. Την ατμόσφαιρα των συζητήσεων φόρτιζαν οι απειλές του Ισραήλ ότι δεν θα διστάσει να προσφύγει στη στρατιωτική βία προκειμένου να εμποδίσει τον πυρηνικό εξοπλισμό του ισχυρότερου αντιπάλου του και οι προειδοποιήσεις ανώτερου Αμερικανού αξιωματούχου προς την Τεχεράνη, ότι θα αντιμετωπίσει «καταστροφικές συνέπειες» αν δεν υποχωρήσει στο επίμαχο θέμα του εμπλουτισμού ουρανίου. Να όμως που, για πρώτη φορά, τα αποτελέσματα των διαβουλεύσεων εμφανίζονται ανώτερα των προσδοκιών. Στη συνέντευξη Τύπου που παρέθεσε μετά το πέρας των διαπραγματεύσεων ο Ιρανός διαπραγματευτής Σαΐντ Τζαλιλί μίλησε για «σημείο καμπής» προς το καλύτερο. Ο επικεφαλής του ιρανικού Ανωτάτου Συμβουλίου Εθνικής Ασφαλείας πρόσθεσε ότι η νέα πρόταση που παρουσίασε η εκπρόσωπος εξωτερικής πολιτικής της Ευρωπαϊκής Ενωσης Κάθριν Αστον ήταν «πιο ρεαλιστική» από τις προηγούμενες προσφορές της Δύσης, καθώς «περιελάμβανε μια ορισμένη ανακούφιση από τις διεθνείς κυρώσεις» σε βάρος του Ιράν. Συγκρατημένα αισιόδοξοι εμφανίστηκαν οι εκπρόσωποι των μεγάλων δυτικών δυνάμεων, ενώ συμφωνήθηκε να συνεχιστούν οι διαπραγματεύσεις, σε επίπεδο εμπειρογνωμόνων, στις 18 Μαρτίου, στην Κωνσταντινούπολη και σε πολιτικό επίπεδο, στις 5-6 Απριλίου, και πάλι στην Αλμάτι. Σύμφωνα με ρεπορτάζ της αμερικανικής εφημερίδας Washington Post, το «πακέτο» της Αστον προέβλεπε χαλάρωση των κυρώσεων σε ορισμένους τομείς, όπως για παράδειγμα στη δυνατότητα του Ιράν να προμηθεύεται χρυσό, κάτι που θα διευκολύνει τις διεθνείς συναλλαγές του. Δεν άγγιξε, ωστόσο, τους πιο κρίσιμους τομείς των κυρώσεων, αναφορικά με τις εξαγωγές ιρανικού πετρελαίου και τον αποκλεισμό του Ιράν από το διεθνές χρηματοπιστωτικό σύστημα. Από την πλευρά της, η Τεχεράνη εμφανίστηκε για πρώτη φορά έτοιμη να συζητήσει την αξίωση της Δύσης να σταματήσει τον εμπλουτισμό ουρανίου στο επίπεδο του 20% - κάτι που το φέρνει κοντά στο όριο της τεχνογνωσίας για την κατασκευή ατομικής βόμβας. Εξακολουθεί, ωστόσο, να αρνείται να κλείσει τις υπόγειες εγκαταστάσεις εμπλουτισμού στη Φορντό -κάτι που επίμονα αξιώνει η Δύση- υποστηρίζοντας ότι είναι καθ’ όλα νόμιμες και ότι λειτουργούν υπό την επίβλεψη της Διεθνούς Επιτροπής Ατομικής Ενέργειας. Το μέλλον θα δείξει αν το πρώτο διστακτικό βήμα προς τη διπλωματική επίλυση του προβλήματος θα έχει συνέχεια ή θα αποδειχθεί σύντομη ανάπαυλα στον δρόμο προς την τελική σύγκρουση. Γεγονός είναι ότι οι οικονομικές κυρώσεις έχουν αρχίσει να «δαγκώνουν» με οδυνηρό τρόπο το Ιράν: τα πετρελαϊκά έσοδα έπεσαν κατά 18% μέσα σε δύο χρόνια, ο πληθωρισμός ανέβηκε στο 27% και η ανεργία στο 15%, ενώ η ιρανική οικονομία διανύει τη δεύτερη, συνεχή χρονιά ύφεσης. Πολλοί είναι εκείνοι που εκτιμούν ότι το «όπλο» των κυρώσεων είναι πολύ ισχυρότερο, στο μεγάλο παζάρι για το ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα, από ενδεχόμενο στρατιωτικό πλήγμα - μια κίνηση με εντελώς απρόβλεπτες και πιθανότατα αρνητικές συνέπειες.