Ισορροπία τρόμου Τουρκίας – PKK

ΖΕΖΑ ΖΗΚΟΥ

«Φτου ξελευτερία»... Κάπως έτσι φωνάζαμε συνθηματικά παίζοντας κρυφτό, μικρές, με τη Μαρίτα και τις Κούρδες και τις Αρμένισσες φίλες μας στα σοκάκια και στις αλάνες της Κωνσταντινούπολης. Το ξέρω... ότι οι τρεις Κούρδες –η 54χρονη Σακινέ Τσανσίζ, η 32χρονη Φιντάν Ντογάν και η Λεϊλά Σοϊλεμέζ– πήγαν στον δικό μας παράδεισο. Τον «παράδεισο της Ελευθερίας». Ηγετικές μορφές και οι τρεις του αγώνα για την κουρδική ελευθερία. Η Σακινέ, εκ των ιδρυτών του Εργατικού Κόμματος του Κουρδιστάν (PKK), η Φιντάν, εκπρόσωπος στη Γαλλία του Εθνικού Κογκρέσου του Κουρδιστάν (NKK), και η νεαρή ακτιβίστρια του PKK Λεϊλά δολοφονήθηκαν εν ψυχρώ μέσα στο κτίριο του Κουρδικού Ιντιστούτου του Παρισιού, στην οδό Λαφαγιέτ, την περασμένη εβδομάδα. Η εκτέλεσή τους έχει συγκλονίσει. Και παρομοιάζεται με την εκτέλεση της ηγετικής ομάδας των Αρμενίων αγωνιστών, εδώ στην Αθήνα.

Τα τελευταία τέσσερα χρόνια, κάπου 8.000 Κούρδοι ακτιβιστές –στους οποίους περιλαμβάνονται δήμαρχοι, δημοσιογράφοι, δικηγόροι– έχουν συλληφθεί ή φυλακιστεί, και από αυτούς 1.000 περιμένουν τη δίκη τους. Η Τουρκία όμως δεν μπορεί να ζητάει από τους Κούρδους να εγκαταλείψουν τη βία και την ίδια ώρα να φυλακίζει φιλειρηνικούς ακτιβιστές. Ηγετικά στελέχη της κουρδικής κοινότητας της Γαλλίας και της Γερμανίας καταγγέλλουν ότι η εκτέλεση των τριών γυναικών είναι έργο των τουρκικών μυστικών υπηρεσιών (δηλαδή, της διαβόητης MIT) .

Για τον Τούρκο πρωθυπουργό Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν Ερντογάν, οι στυγερές δολοφονίες στο Παρίσι τορπιλίζουν την ειρηνευτική του προσπάθεια για τον τερματισμό του πολέμου ανάμεσα στο κράτος και το ΡΚΚ, που διαρκεί τριάντα χρόνια. Αλλά, όπως γράφει στους New York Times η Αλίζα Μάρκους, συγγραφέας του βιβλίου «Αίμα και πίστη: Το ΡΚΚ και ο αγώνας των Κούρδων για ανεξαρτησία», οι ειρηνευτικές συνομιλίες ήταν ήδη έτοιμες να καταρρεύσουν και πριν από τις δολοφονίες.

Δεδομένου ότι η εκλογή προέδρου Δημοκρατίας, που αναμένεται να θέσει υποψηφιότητα ο Ερντογάν, θα γίνει για πρώτη φορά απευθείας από τον λαό το αργότερο έως το 2014, καθώς και ότι μόνος εφικτός τρόπος για την αναθεώρηση του τουρκικού Συντάγματος κατά τις επιθυμίες του Τούρκου πρωθυπουργού είναι το δημοψήφισμα, είναι δύσκολο να παρατηρηθεί ουσιαστική απόκλιση από την παρούσα πολιτική. Αλλά η –διόλου ευχάριστη για την Τουρκία– συζήτηση περί «Κουρδικής Ανοιξης» σε Ιράκ, Ιράν και Συρία, αλλά και εντός της ίδιας της Τουρκίας, αναζωπυρώνει εφιάλτες.

Είναι πασίγνωστες οι φιλοδοξίες και οι ακόρεστες επεκτατικές διαθέσεις της Τουρκίας με όπλο τη μειονότητα των Tουρκομάνων να προσαρτήσει το Kιρκούκ και τη Moσoύλη. H Aγκυρα, που δεν έπαψε ποτέ να ονειρεύεται ότι θα ξαναβάλει πόδι στις πετρελαιοφόρους περιοχές του Kιρκούκ και της Mοσούλης, τώρα ανησυχεί. Eάν η ίδρυση κουρδικού κράτους είναι μια βραδυφλεγής βόμβα για την Aγκυρα, η συμπερίληψη σε αυτό το κράτος των πετρελαιοπηγών του Kιρκούκ και της Μοσούλης καθιστά το σενάριο πραγματικό εφιάλτη.

O ιστορικός αυτός λαός, ύστερα από πολλούς αιώνες δυσμενών συνθηκών, αποκτά ξεχωριστή βαρύνουσα θέση στη νέα τάξη πραγμάτων στην περιοχή. Mολονότι ανήκουν στον ισλαμικό κόσμο, είναι φυσικοί εχθροί των Iρακινών και των Iρανών, οι οποίοι μαζί με τους Tούρκους είναι δυνάστες και κατακτητές τους. Μια αυτόνομη κουρδική περιφερειακή κυβέρνηση είναι επικεφαλής τώρα στο πλούσιο σε πετρέλαιο βόρειο Ιράκ, ενώ με την εξέγερση της Συρίας δημιουργήθηκε μια κουρδική περιοχή αυτόνομη τόσο από το καθεστώς Ασαντ όσο και από την αντιπολίτευση, η οποία ελέγχεται από δυνάμεις που συνδέονται με το PKK.

H ενδυνάμωση, βεβαίως, της κουρδικής εθνότητας αποτελεί μακροπρόθεσμα κίνδυνο για την εδαφική ακεραιότητα της Tουρκίας, καθώς περίπου 20 εκατ. Kούρδοι ζουν στη γείτονα χώρα. Το PKK έχει τώρα μια παρουσία στην περιοχή που ελέγχεται από την κουρδική περιφερειακή κυβέρνηση του Ιράκ, καθώς και στη Συρία και στο Ιράν. «Οι εξελίξεις προς την κατεύθυνση ενός Κουρδιστάν στη Συρία και στο Ιράκ αναγκάζουν την Τουρκία να τερματίσει τον πόλεμό της με το PKK και πέρα από αυτό, για να βρεθεί μια λύση στο κουρδικό πρόβλημα», λέει ο Soli Ozel, καθηγητής διεθνών σχέσεων στο πανεπιστήμιο Kadir Has της Κωνσταντινούπολης.

Το σοβαρό ενδεχόμενο να διαιρεθεί η Τουρκία έως το 2030, λόγω του κουρδικού παράγοντα, επισημαίνεται στη νέα έκθεση του αμερικανικού Εθνικού Συμβουλίου Πληροφοριών, που δόθηκε στη δημοσιότητα τον περασμένο μήνα. Ενα από έξι σενάρια που παρουσιάζονται στην έκθεση κάνει λόγο για τη δημιουργία «μιας οντότητας με βάση την περιοχή του Κουρδιστάν, που θα επηρεάσει την εδαφική ακεραιότητα της Τουρκίας, ενισχύοντας τον κίνδυνο διαίρεσής της». Ινσαλάχ.

Η κυβέρνηση της Τουρκίας αποκάλυψε νωρίτερα αυτόν το μήνα ότι είχε αρχίσει συνομιλίες με τον Αμπντουλάχ Οτσαλάν, ηγέτη του ΡΚΚ, που εκτίει ποινή ισόβιας κάθειρξης. Η αναζήτηση του Ερντογάν για λύση στη σύγκρουση της Τουρκίας με το ΡΚΚ, που διαρκεί τριάντα χρόνια, μπορεί κάλλιστα να γίνει ένα καθοριστικό στοιχείο της πολιτικής κληρονομιάς του. Ως εκ τούτου, κατά ειρωνεία της τύχης, η επιτυχία του εξαρτάται τώρα από τη συνεργασία του με τον Οτσαλάν, τον πρώην εχθρό και τον υπ’ αριθμό 1 καταζητούμενο της Τουρκίας.