Ηγεσίες με ελλείμματα και ανύπαρκτες αντιστάσεις

29/10/2013 | Σημερινή

«Κανένα πιστόλι στον κρόταφο και κανένα μαχαίρι στον λαιμό, δεν μπορούν να εκφοβίσουν ηγέτες που διαθέτουν μηχανισμούς αντίστασης και βλέπουν λίγο πιο πέρα από τη μύτη τους...»

Αναφέρομαι στο άρθρο του αγαπητού Κωστάκη Αντωνίου στη «Σημερινή», 26 Οκτωβρίου 2013, με τίτλο «Να διαβάζει ο Πρόεδρος και να μαθαίνει...», και συμφωνώ πλήρως ότι το νέο... φρούτο κάλυψης των αδυναμιών αντίστασης της ηγεσίας της Κυπριακής Δημοκρατίας εμφανίζεται τώρα να είναι το επιχείρημα «πιστολιού στο κρόταφο». Όμως, θα διαφωνήσω με τον φίλτατο Κωστάκη Αντωνίου όσον αφορά τα παράδειγμα που αναφέρει ως τέτοια για μίμηση προς τον Πρόεδρο Αναστασιάδη.

Μεραρχία και Μακάριος
Τον Νοέμβριο του 1967, κανένας δεν έβαλε πιστόλι στο κρόταφο του Αρχιεπισκόπου Μακαρίου για την αποχώρηση της Ελληνικής Μεραρχίας. Την αποχώρησή της κατ' αρχήν απαιτούσε μεν η Τουρκία, υποστήριζαν δε τόσο η Αγγλία όσο και η Σοβιετική Ένωση και το ΑΚΕΛ στην Κύπρο, αλλά και ο ίδιος ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος. Στις 22 Νοεμβρίου 1967, η βρετανική πρεσβεία στην Ουάσιγκτον έστειλε στο Φόρειν Όφις το πιο κάτω τηλεγράφημα: «...Ο Μακάριος απέρριψε την αμερικανική εισήγηση όπως ο ίδιος ζητήσει τη μείωση των ελλαδικών δυνάμεων στο νησί. Ανέφερε πως αν ο ίδιος είχε τέτοια απαίτηση, θα εθεωρείτο προδότης προς την Ελλάδα. Όμως, είπε στον Αμερικανό πρέσβη ότι θα ήταν σύμφωνος αν η μείωση των στρατευμάτων γινόταν με ελληνική πρωτοβουλία. Ο Μπλέτσερ (Αμερικανός πρέσβης) πήρε τώρα εντολές να δείξει στον Μακάριο αναφορά από την Αθήνα που φέρει τον βασιλιά Κωνσταντίνο να υποστηρίζει την ιδέα...».

Ο Αμερικανός Σάιρους Βανς διευθέτησε τη συμφωνία μεταξύ των Κυβερνήσεων Ελλάδας και Τουρκίας. Η συμφωνία είχε 7 σημεία, δύο εκ των οποίων ήταν 3) η διάλυση της Εθνικής Φρουράς (που υποστήριζαν και οι Άγγλοι) και 5) Διεύρυνση των εξουσιών της ΟΥΝΦΙΚΥΠ, και τα οποία τελικά οι Τούρκοι συμφώνησαν να αφαιρεθούν κάτω από τις πιέσεις του Γενικού Γραμματέα του ΟΗΕ.

Ο Γλ. Κληρίδης στη Γενεύη.
Ο Γλ. Κληρίδης δεν βρέθηκε καθόλου με πιστόλια στον κρόταφο στη Γενεύη. Τουναντίον, από τις 27 Ιουλίου 1974 δέχεται τα τετελεσμένα της πρώτης εισβολής πριν από τη δεύτερη, και παρουσιάζεται έτοιμος να διαπραγματευθεί ομοσπονδιακή λύση (αντί να απαιτούσε την αποχώρηση των κατοχικών στρατευμάτων), η νήσος να παρέμενε ανεξάρτητη και εν καιρώ, η συνεργασία μεταξύ των δύο πλευρών θα μεγάλωνε, έλεγε οΚληρίδης στον Βρετ. ΄Υπ. Αρμοστή. Ρεαλιστικά η κατάσταση είχε πλέον διαφοροποιηθεί σημαντικά, ήταν πρόθυμος να διαπραγματευθεί με τον Ραούφ Ντενκτάς μια ομόσπονδη λύση βασισμένη πλατιά στον εδαφικό διαχωρισμό του 1974 και ότι οι προοπτικές για ειρηνικό και θετικό ενδοκοινοτικό μέλλον στην Κύπρο ήσαν σημαντικά καλύτερες τώρα (Ιούλιος 1974) απ' ό,τι πριν από τα γεγονότα. Δηλαδή ο Κληρίδης έβλεπε ως... θετική την εξέλιξη πραξικοπήματος και εισβολής...

Στις 12 Αυγούστου 1974, ο Ρ. Ντενκτάς πρώτος πρότεινε λύση διζωνικής δικοινοτικής ομοσπονδίας με χάρτη, με το 34% του εδάφους τουρκική ζώνη. Το ίδιο βράδυ και ο Τούρκος Υπ. Εξωτερικών Τουράν Γκιουνές έδωσε τη δεύτερή τους πρόταση καντονίων, αλλά και πάλιν με το 34% του εδάφους στους Τούρκους. Οι Βρετανοί δούλευαν πάνω στον Κληρίδη, ώστε να καταθέσει αντιπροτάσεις που να αποδέχονται τουλάχιστον την αρχή του γεωγραφικού διαχωρισμού, ενώ ο Ντενκτάς ενημέρωνε τον Κάλαχαν ότι ο Ετσεβίτ θα προχωρούσε με δεύτερη εισβολή.

Στις 13 Αυγούστου 1974, ώρα 10.00 π.μ., ο Γλαύκος Κληρίδης έδωσε στον Ντενκτάς αντιπρόταση, με την οποία αποδεχόταν διοικητική αυτονομία εξαιρουμένης της πιθανότητας γεωγραφικής ζώνης ή μετακίνησης πληθυσμών (τα δέχθηκε και τα υποστήριζε λίγο αργότερα). Ο Κάλαχαν επέμενε σε γεωγραφικό διαχωρισμό, αλλιώς δεν ικανοποιούνταν οι Τούρκοι, έτσι διάβασε στους Γεώργιο Μαύρο και Γλαύκο Κληρίδη (αλλά δεν τους έδωσε αντίγραφο) ένα προσχέδιο δικό του, στοχεύοντας να εξασφαλίσει την υπογραφή των Κληρίδη και Ντενκτάς για ένα ομόσπονδο σύστημα που παραχωρούσε στο πλαίσιο του δικοινοτικού του χαρακτήρα δύο αυτόνομες διοικήσεις, που θα λειτουργούσαν σε δύο καθορισμένες γεωγραφικά περιοχές. Το περιεχόμενό του ταυτιζόταν με τις απαιτήσεις Ετσεβίτ προς τον Αμερικανό Τζόζεφ Σίσκο στο Λονδίνο στις 18 Ιουλίου 1974.

Στις 14 Αυγούστου 1974, ο Γενικός Γραμματέας των Ηνωμένων Εθνών Κ. Βάλντχαϊμ εξέφρασε την έκπληξή του προς τον Βρετ. Πρωθυπουργό, για το μέγεθος των παραχωρήσεων Γλ. Κληρίδη και Γ. Μαύρου. Ήσαν έτοιμοι να δεχθούν την αρχή της ομοσπονδίας, ακόμα και διευθετήσεις καντονιών. Αλλά είχαν το δικαίωμα να διαβουλευθούν με τις κυβερνήσεις τους. Η Τουρκία δεν περίμενε και προχώρησε με τη δεύτερη εισβολή... Γι' αυτό και οι Άγγλοι στις 16 Αυγούστου 1974 επέλεξαν τον Γλ. Κληρίδη για την προώθηση της διζωνικής δικοινοτικής ομοσπονδίας... Τη δική μας αντιπροσωπία, εκτός του Γλ. Κληρίδη, απάρτιζαν οι Τ. Παπαδόπουλος, Μιχ. Τριανταφυλλίδης και Π. Πολυβίου.

Σχέδιο Ανάν 
Όσον αφορά τον μ. Τάσσο Παπαδόπουλο με το Σχέδιο Ανάν. Κατ' αρχήν ευθύνες φέρει αποκλειστικά ο ίδιος, ίσως τις μεγαλύτερες για την εισαγωγή του Σχεδίου Ανάν, εφόσον δέχθηκε την επιδιαιτησία. Άσχετο από «πιέσεις» από δικούς μας και ξένους, ένας Πρόεδρος έχει την αποκλειστική ευθύνη και πρέπει να έχει το θάρρος να τις παίρνει δίχως να επικαλείται πιέσεις, κροτάφους και εκβιασμούς. Μας έφερε το Σχέδιο Ανάν, και μάλιστα η αποδοχή των διπλών δημοψηφισμάτων (όπως και το άνοιγμα των οδοφραγμάτων) ήταν ιστορικά τεράστιο λάθος. Τα διπλά δημοψηφίσματα οι Τούρκοι και Βρετανοί επιδίωκαν από το 1956 και το κατόρθωσαν το 2004.

Ο λαός είναι που δεν υπέκυψε και επέβαλε το «όχι» τόσο στους ξένους όσο και στους δικούς μας υποστηρικτές του. Υπενθυμίζω τη δημοσκόπηση που δημοσίευσε η «Σημερινή» 5 Απριλίου 2004, «84,7% λένε "όχι" στο τελικό Σχέδιο Ανάν», μέρες πριν από το διάγγελμα του Προέδρου. Αγνοώντας δε την απόφαση εκείνη ο Τ. Παπαδόπουλος επανέφερε στο τραπέζι τη ρατσιστική διζωνική με την 8η Ιουλίου 2006, εκτός του ότι συχνά επαναλάμβανε ότι τέτοια σχέδια δεν πεθαίνουν. Συμφωνώ πλήρως με την κατάληξη του άρθρου του Κ. Αντωνίου, ότι «κανένα πιστόλι στον κρόταφο και κανένα μαχαίρι στον λαιμό, δεν μπορούν να εκφοβίσουν ηγέτες που διαθέτουν μηχανισμούς αντίστασης και βλέπουν λίγο πιο πέρα από τη μύτη τους...». Η δυστυχία, όμως, είναι το γεγονός ότι μέχρι σήμερα η Κύπρος δεν ευτύχησε ακόμα να έχει τέτοιους ηγέτες.

ΦΑΝΟΥΛΛΑ ΑΡΓΥΡΟΥ
Ερευνήτρια, συγγραφέας