01 Μάιος 2014, 06:56 | ΤΗΣ ΦΑΝΟΥΛΑΣ ΑΡΓΥΡΟΥ
Νέα βρετανικά έγγραφα για το 1982 που αφορούν στο Κυπριακό
Το Βρετανικό Υπ. Εξωτερικών αποδέσμευσε σήμερα 1.5.2014 έγγραφα για το έτος 1982, που αφορούν στην Κύπρο, την Ελλάδα, την Τουρκία και άλλες χώρες
ΜΕΡΟΣ Α'
Μεταξύ των σημαντικότερων θεμάτων που απασχολούσαν την πολιτική τον χρόνο αυτό (1982) είναι η ανάμιξη του ειδικού αντιπροσώπου του Γενικού Γραμματέα του ΟΗΕ Hugo Gobbi, οι επαφές και οι προσπάθειές του να προωθήσει διζωνική λύση του Κυπριακού, η θέση του τότε προέδρου Σπύρου Κυπριανού, η συνεργασία ΔΗΚΟ-ΑΚΕΛ, η επίσκεψη Ανδρέα Παπανδρέου στην Κύπρο τον Φεβρουάριο του 1982, η άρνηση των Βρετανών να πωλούν οπλισμό στην Κυπριακή Δημοκρατία, η θέση Ντενκτάς έναντι των βάσεων, το θέμα των Αγνοουμένων, το θέμα των Βαρωσίων, η πρόταση Λόρδου για επανεγκατάσταση τόσο των Βαρωσίων όσο και των πέριξ χωριών στη νεκρή ζώνη ως ομόσπονδη περιοχή υπό την επίβλεψη των Ηνωμένων Εθνών, η επιστολή Τζόνσον το 1964 προς Ινονού, πώς έβλεπαν οι Βρετανοί τις διάφορες προσωπικότητες στην Κύπρο, και άλλα τα οποία θα καλύψουμε.
Οι διζωνικές θέσεις των Τουρκοκυπρίων
Στη συνάντηση της 11ης Μαΐου 1982, με θέμα τις «Ελευθερίες», οι Τουρκοκύπριοι έθεσαν και πάλιν αναθεωρημένη πρόταση, με την οποία ζητούσαν όπως η ουσιώδης βάση ενός δικοινοτικού και εδαφικά διζωνικού ομόσπονδου συστήματος θα αποτελείται από δύο ομόσπονδα κράτη, στα οποία η κάθε κοινότητα θα έχει δικαιοδοσία στη δική της ζώνη. Ασφάλεια με διάφορες πτυχές, οικονομική βιωσιμότητα, αποφυγή περαιτέρω επανεγκατάστασης ατόμων εκτός όσων ήδη επανεγκαταστάθηκαν, το δικαίωμα του κάθε «κράτους» να εφαρμόζει νόμους για τον έλεγχο της χρήσης περιουσίας, που προνοούσε και τη δημιουργία δύο δικοινοτικών συμβουλευτικών επιτροπών, για να «βοηθήσουν τις ανάλογες Αρχές να υλοποιούν αυτά τα δικαιώματα».
Ο ειδικός αντιπρόσωπος του Γ.Γ. του ΟΗΕ Γ. Γκόμπι είχε επίσης προσθέσει και τη δική του ιδέα για ταμείο αποζημίωσης, και είχε ενθαρρυνθεί από τις τουρκοκυπριακές προτάσεις, οι οποίες ενσωμάτωναν μεγάλο μέρος των δικών του ιδεών, καθώς και από την ελληνοκυπριακή αντίδραση. «Ο κ. Μαυρομάτης (Ε/κ συνομιλητής) χαρακτήρισε τις προτάσεις ως 'εποικοδομητικές' και αναμένεται να τις σχολιάσει στην επόμενη συνάντηση της 13ης Μαΐου», συμπλήρωνε τηλεγράφημα 12 Μαΐου 1982, από την Υπ. Αρμοστεία στη Λευκωσία προς το Υπ. Άμυνας στο Λονδίνο, τη βρετανική αντιπροσωπία στη Νέα Υόρκη, την Ουάσιγκτον και άλλες αντιπροσωπίες της Βρετανίας.
Βρετανικό «εμπάργκο» εξοπλισμού στην Κ.Δ.
Τον Οκτώβριο του 1982, Υπουργοί στο Φόρεϊν Όφις απέρριψαν αίτηση της βρετανικής εταιρείας Alvis Ltd να πωλήσει τεθωρακισμένα αυτοκίνητα (Stormer armoured personnel carriers) στην Κύπρο.
Το Φόρεϊν Όφις θεωρούσε την πώληση αμυντικού εξοπλισμού στην Κύπρο ως ένα πολύ ευαίσθητο θέμα. Η γενική τους πρακτική ήταν να μην προμηθεύουν με όπλα την Εθνική Φρουρά και να εγκρίνουν μόνον πωλήσεις ανταλλακτικών και βοηθητικών εξοπλισμών, σύμφωνα με τις απόψεις της Υπάτης Αρμοστείας στη Λευκωσία για την κάθε περίπτωση. Είναι βέβαια συζητήσιμο, έγραφαν, «ότι τα τεθωρακισμένα δεν είναι, αυστηρώς ομιλούντες, όπλα.
Το Βρετανικό Υπ. Εξωτερικών αποδέσμευσε σήμερα 1.5.2014 έγγραφα για το έτος 1982, που αφορούν στην Κύπρο, την Ελλάδα, την Τουρκία και άλλες χώρες
ΜΕΡΟΣ Α'
Μεταξύ των σημαντικότερων θεμάτων που απασχολούσαν την πολιτική τον χρόνο αυτό (1982) είναι η ανάμιξη του ειδικού αντιπροσώπου του Γενικού Γραμματέα του ΟΗΕ Hugo Gobbi, οι επαφές και οι προσπάθειές του να προωθήσει διζωνική λύση του Κυπριακού, η θέση του τότε προέδρου Σπύρου Κυπριανού, η συνεργασία ΔΗΚΟ-ΑΚΕΛ, η επίσκεψη Ανδρέα Παπανδρέου στην Κύπρο τον Φεβρουάριο του 1982, η άρνηση των Βρετανών να πωλούν οπλισμό στην Κυπριακή Δημοκρατία, η θέση Ντενκτάς έναντι των βάσεων, το θέμα των Αγνοουμένων, το θέμα των Βαρωσίων, η πρόταση Λόρδου για επανεγκατάσταση τόσο των Βαρωσίων όσο και των πέριξ χωριών στη νεκρή ζώνη ως ομόσπονδη περιοχή υπό την επίβλεψη των Ηνωμένων Εθνών, η επιστολή Τζόνσον το 1964 προς Ινονού, πώς έβλεπαν οι Βρετανοί τις διάφορες προσωπικότητες στην Κύπρο, και άλλα τα οποία θα καλύψουμε.
Οι διζωνικές θέσεις των Τουρκοκυπρίων
Στη συνάντηση της 11ης Μαΐου 1982, με θέμα τις «Ελευθερίες», οι Τουρκοκύπριοι έθεσαν και πάλιν αναθεωρημένη πρόταση, με την οποία ζητούσαν όπως η ουσιώδης βάση ενός δικοινοτικού και εδαφικά διζωνικού ομόσπονδου συστήματος θα αποτελείται από δύο ομόσπονδα κράτη, στα οποία η κάθε κοινότητα θα έχει δικαιοδοσία στη δική της ζώνη. Ασφάλεια με διάφορες πτυχές, οικονομική βιωσιμότητα, αποφυγή περαιτέρω επανεγκατάστασης ατόμων εκτός όσων ήδη επανεγκαταστάθηκαν, το δικαίωμα του κάθε «κράτους» να εφαρμόζει νόμους για τον έλεγχο της χρήσης περιουσίας, που προνοούσε και τη δημιουργία δύο δικοινοτικών συμβουλευτικών επιτροπών, για να «βοηθήσουν τις ανάλογες Αρχές να υλοποιούν αυτά τα δικαιώματα».
Ο ειδικός αντιπρόσωπος του Γ.Γ. του ΟΗΕ Γ. Γκόμπι είχε επίσης προσθέσει και τη δική του ιδέα για ταμείο αποζημίωσης, και είχε ενθαρρυνθεί από τις τουρκοκυπριακές προτάσεις, οι οποίες ενσωμάτωναν μεγάλο μέρος των δικών του ιδεών, καθώς και από την ελληνοκυπριακή αντίδραση. «Ο κ. Μαυρομάτης (Ε/κ συνομιλητής) χαρακτήρισε τις προτάσεις ως 'εποικοδομητικές' και αναμένεται να τις σχολιάσει στην επόμενη συνάντηση της 13ης Μαΐου», συμπλήρωνε τηλεγράφημα 12 Μαΐου 1982, από την Υπ. Αρμοστεία στη Λευκωσία προς το Υπ. Άμυνας στο Λονδίνο, τη βρετανική αντιπροσωπία στη Νέα Υόρκη, την Ουάσιγκτον και άλλες αντιπροσωπίες της Βρετανίας.
Βρετανικό «εμπάργκο» εξοπλισμού στην Κ.Δ.
Τον Οκτώβριο του 1982, Υπουργοί στο Φόρεϊν Όφις απέρριψαν αίτηση της βρετανικής εταιρείας Alvis Ltd να πωλήσει τεθωρακισμένα αυτοκίνητα (Stormer armoured personnel carriers) στην Κύπρο.
Το Φόρεϊν Όφις θεωρούσε την πώληση αμυντικού εξοπλισμού στην Κύπρο ως ένα πολύ ευαίσθητο θέμα. Η γενική τους πρακτική ήταν να μην προμηθεύουν με όπλα την Εθνική Φρουρά και να εγκρίνουν μόνον πωλήσεις ανταλλακτικών και βοηθητικών εξοπλισμών, σύμφωνα με τις απόψεις της Υπάτης Αρμοστείας στη Λευκωσία για την κάθε περίπτωση. Είναι βέβαια συζητήσιμο, έγραφαν, «ότι τα τεθωρακισμένα δεν είναι, αυστηρώς ομιλούντες, όπλα.
Όμως μπορούν να χρησιμοποιηθούν με επιθετική δυνατότητα και εξασφάλισή τους σε ποσότητες θα αυξήσει τη στρατιωτική τους ικανότητα σημαντικά (παρόλο που δεν θα αλλάξει το ισοζύγιο δυνάμεων υπέρ τους, εφόσον τα τουρκικά στρατεύματα είναι κατά πολύ ανώτερα από τα δικά τους τόσο σε αριθμό όσο και οχήματα). Τέτοιες πωλήσεις από βρετανική εταιρεία στους Ελληνοκυπρίους θα προκαλέσει έντονη κριτική τόσο από τους Τούρκους όσο και τους Τουρκοκυπρίους, θα διασαλευτούν οι σχέσεις μας μαζί τους και ο αμερόληπτος ρόλος που επιδιώκουμε να παίζουμε με την ΟΥΝΦΙΚΥΠ και στο διακοινοτικό πρόβλημα θα επηρεαστεί σοβαρά».
Η παρέλαση της 1ης Οκτωβρίου 1982
Σε φάκελο διατηρούνται δεκάδες φωτογραφίες από τη στρατιωτική παρέλαση την ημέρα της Ανεξαρτησίας, με τις εξής σημειώσεις από τις βρετανικές στρατιωτικές υπηρεσίες πληροφοριών στην Κύπρο:
«Η πρώτη μεγάλη παρέλαση της Εθνικής Φρουράς των Ελληνοκυπρίων στη Λευκωσία από το 1973 έλαβε χώρα την ημέρα της Ανεξαρτησίας την 1ην Οκτωβρίου 1982. Το πιο σημαντικό από αυτήν την παρέλαση ήταν η ευκαιρία να επιβεβαιώσουμε ορισμένες νέες παραλαβές οπλισμού από τους Ελληνοκυπρίους. Για ενημέρωση στέλνεται μια συλλογή από φωτογραφίες με τους πιο σημαντικούς εξοπλισμούς».
Το θέμα των Αγνοουμένων
Το 1982 ήταν μια χρονιά που συζητιόταν το θέμα των Αγνοουμένων. Ο πρόεδρος Σπύρος Κυπριανού είχε γράψει τον Απρίλιο του 1982 στην Πρωθυπουργό Μάργκαρετ Θάτσερ, ζητώντας υποστήριξη προς τις ελληνοκυπριακές προσπάθειες για πιέσεις πάνω στην Τουρκία για πληροφορίες για τους αγνοουμένους. Τον Ιούνιο του 1982, το Φόρεϊν Όφις, συζητώντας το θέμα, έγραψε ότι ήσαν πολύ κοντά στην πιθανότητα πραγματικής διερεύνησης και ήταν σημαντικό, έγραφαν, οι Ελληνοκύπριοι να μη χάσουν αυτήν την ευκαιρία που προσφερόταν, εγκαταλείποντας την επιτροπή για τη διερεύνηση.
Η Λαίδη Έλις, αντιπρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, επισκέφθηκε ξανά την Κύπρο μεταξύ 21-26 Οκτωβρίου. Αυτήν τη φορά ως εκπρόσωπος για τους Αγνοουμένους της πολιτικής επιτροπής του Ευρωκοινοβουλίου. Οι Τουρκοκύπριοι δεν δέχτηκαν να τη δουν, κατηγορώντας τη για μεροληψία υπέρ των Ελληνοκυπρίων. Στο Λονδίνο, εν τω μεταξύ, τα έγγραφα για το 1982 περιέχουν πολλές αιτήσεις από Ελληνοκυπρίους στη Βρετανία που αποτείνονταν στους κατά τόπους βουλευτές τους, ζητώντας βοήθεια για την ανεύρεση της τύχης συγγενικών τους προσώπων, συμπληρώνοντας και αίτηση που προφανώς είχε ετοιμαστεί από δική μας επιτροπή στο Λονδίνο, για μαζική αποστολή αιτήσεων.
Δεν υπήρχε μαρτυρία ότι ζούσαν
Σε εσωτερικό σημείωμα είναι ενδιαφέρουσα η αναφορά αξιωματούχων του Φόρεϊν Όφις, οι οποίοι ετοιμάζοντας σημειώσεις/οδηγίες για τη Λαίδη Έλις για το θέμα, έγραψαν στις 2 Ιουνίου 1982: «Οι σημειώσεις που ετοιμάστηκαν για τη Βαρώνη Έλις δεν περιλαμβάνουν εισήγηση για τη γραμμή που πρέπει να ακολουθήσει. Νομίζω πρέπει να της πούμε ξεκάθαρα ότι δεν υπάρχει έγκυρη μαρτυρία που να λέει ότι τα αγνοούμενα πρόσωπα είναι ακόμα στη ζωή και ότι οι περισσότεροι Ελληνοκύπριοι το δέχονται τώρα αυτό. Εν τη απουσία έρευνας, όμως, η κυπριακή κυβέρνηση νιώθει υποχρεωμένη να κρατά το δημόσιο ενδιαφέρον προσηλωμένο στο θέμα. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι το βρίσκουν προπαγανδιστικά βοηθητικό να εκθέτουν τους Τούρκους.
Η παρέλαση της 1ης Οκτωβρίου 1982
Σε φάκελο διατηρούνται δεκάδες φωτογραφίες από τη στρατιωτική παρέλαση την ημέρα της Ανεξαρτησίας, με τις εξής σημειώσεις από τις βρετανικές στρατιωτικές υπηρεσίες πληροφοριών στην Κύπρο:
«Η πρώτη μεγάλη παρέλαση της Εθνικής Φρουράς των Ελληνοκυπρίων στη Λευκωσία από το 1973 έλαβε χώρα την ημέρα της Ανεξαρτησίας την 1ην Οκτωβρίου 1982. Το πιο σημαντικό από αυτήν την παρέλαση ήταν η ευκαιρία να επιβεβαιώσουμε ορισμένες νέες παραλαβές οπλισμού από τους Ελληνοκυπρίους. Για ενημέρωση στέλνεται μια συλλογή από φωτογραφίες με τους πιο σημαντικούς εξοπλισμούς».
Το θέμα των Αγνοουμένων
Το 1982 ήταν μια χρονιά που συζητιόταν το θέμα των Αγνοουμένων. Ο πρόεδρος Σπύρος Κυπριανού είχε γράψει τον Απρίλιο του 1982 στην Πρωθυπουργό Μάργκαρετ Θάτσερ, ζητώντας υποστήριξη προς τις ελληνοκυπριακές προσπάθειες για πιέσεις πάνω στην Τουρκία για πληροφορίες για τους αγνοουμένους. Τον Ιούνιο του 1982, το Φόρεϊν Όφις, συζητώντας το θέμα, έγραψε ότι ήσαν πολύ κοντά στην πιθανότητα πραγματικής διερεύνησης και ήταν σημαντικό, έγραφαν, οι Ελληνοκύπριοι να μη χάσουν αυτήν την ευκαιρία που προσφερόταν, εγκαταλείποντας την επιτροπή για τη διερεύνηση.
Η Λαίδη Έλις, αντιπρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, επισκέφθηκε ξανά την Κύπρο μεταξύ 21-26 Οκτωβρίου. Αυτήν τη φορά ως εκπρόσωπος για τους Αγνοουμένους της πολιτικής επιτροπής του Ευρωκοινοβουλίου. Οι Τουρκοκύπριοι δεν δέχτηκαν να τη δουν, κατηγορώντας τη για μεροληψία υπέρ των Ελληνοκυπρίων. Στο Λονδίνο, εν τω μεταξύ, τα έγγραφα για το 1982 περιέχουν πολλές αιτήσεις από Ελληνοκυπρίους στη Βρετανία που αποτείνονταν στους κατά τόπους βουλευτές τους, ζητώντας βοήθεια για την ανεύρεση της τύχης συγγενικών τους προσώπων, συμπληρώνοντας και αίτηση που προφανώς είχε ετοιμαστεί από δική μας επιτροπή στο Λονδίνο, για μαζική αποστολή αιτήσεων.
Δεν υπήρχε μαρτυρία ότι ζούσαν
Σε εσωτερικό σημείωμα είναι ενδιαφέρουσα η αναφορά αξιωματούχων του Φόρεϊν Όφις, οι οποίοι ετοιμάζοντας σημειώσεις/οδηγίες για τη Λαίδη Έλις για το θέμα, έγραψαν στις 2 Ιουνίου 1982: «Οι σημειώσεις που ετοιμάστηκαν για τη Βαρώνη Έλις δεν περιλαμβάνουν εισήγηση για τη γραμμή που πρέπει να ακολουθήσει. Νομίζω πρέπει να της πούμε ξεκάθαρα ότι δεν υπάρχει έγκυρη μαρτυρία που να λέει ότι τα αγνοούμενα πρόσωπα είναι ακόμα στη ζωή και ότι οι περισσότεροι Ελληνοκύπριοι το δέχονται τώρα αυτό. Εν τη απουσία έρευνας, όμως, η κυπριακή κυβέρνηση νιώθει υποχρεωμένη να κρατά το δημόσιο ενδιαφέρον προσηλωμένο στο θέμα. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι το βρίσκουν προπαγανδιστικά βοηθητικό να εκθέτουν τους Τούρκους.
Όμως το παραμικρό στοιχείο αμφιβολίας σε σχέση με την τύχη των αγνοουμένων στοιχίζει πραγματική αγωνία στις οικογένειές τους και γι' αυτόν τον λόγο είναι σημαντικό να ξεκαθαρίσουν τα πράγματα. Αμφότερες οι πλευρές στο παρελθόν ευθύνονται για καθυστερήσεις. Η επιμονή των Ελληνοκυπρίων σε διεθνείς νίκες προπαγάνδας, όπως εκείνη στο τρίτο ψήφισμα της Επιτροπής, το μόνο που καταφέρνει είναι να δίνει δικαιολογίες στους Τούρκους να διακόπτουν προσπάθειες να ξεκαθαρίσει το θέμα δικοινοτικά... Η δημιουργία της επιτροπής πέρυσι τον Απρίλιο ήταν κάτι σαν θρίαμβος για τον Γκόμπι...».
Τα χρέη της Βρετανίας σε σχέση με τις βάσεις
Η κυπριακή κυβέρνηση επανέφερε κατά χρονικά διαστήματα το θέμα των οφειλών της Βρετανίας σύμφωνα με τις Συνθήκες του 1960 και τις οποίες είχε σταματήσει η Βρετανία το 1965. Οι Βρετανοί το 1982 ισχυρίζονταν ότι δεν είχαν νομική υποχρέωση να πληρώσουν μετά το 1965. Το 1978 έγραφαν ότι είχαν προσφέρει £7,5 εκ. σε δάνειο, στο πλαίσιο ανοικοδόμησης μετά την εισβολή. Η κυπριακή κυβέρνηση αρνήθηκε να το δεχθεί, γιατί οι Βρετανοί είχαν πει ότι θεωρούν ότι με αυτό αποδεσμεύονταν από τις υποχρεώσεις τους. Ο τότε Υπ. Εξωτερικών Νίκος Ρολάνδης είχε πάει στο Λονδίνο για το θέμα αυτό τον Μάιο του 1982, όμως μετά έπεσαν οι τόνοι.
Η Δεκέλεια να διδόταν στους Τούρκους
Στις 17 Μαΐου 1982, ο Ρ. Ντενκτάς συναντήθηκε με τον Βρετανό Ύπατο Αρμοστή στην Κύπρο, συνοδευόμενος από τον Τουρκοκύπριο Κενάν Ατακόλ.
Ο Ντενκτάς έθεσε το θέμα των βρετανικών βάσεων και την επίσκεψη Ρολάνδη στο Λονδίνο. Είπε ότι από τα £12 εκ. λίρες χορηγίας που είχε δώσει η βρετανική κυβέρνηση αρχές της δεκαετίας του 1960, το £1,5 εκ. είχε δοθεί στους Τουρκοκυπρίους. Ήλπιζε ότι, αν εδίδοντο εκ νέου νέες χορηγίες, σημαντικό ποσό θα έπρεπε να πήγαινε στην τουρκοκυπριακή κοινότητα. Απέφυγε να αναφερθεί δημόσια στο θέμα, για να μη δημιουργήσει δυσκολίες.
Ο Ντενκτάς είπε, επίσης, ότι σε περίπτωση αποχώρησης των Βρετανών από τις βρετανικές κυρίαρχες περιοχές, μία από τις βάσεις (δηλαδή εκείνη της Δεκέλειας) έπρεπε να δοθεί στους Τουρκοκυπρίους. Ο Ύπατος Αρμοστής ανέφερε ότι δεν προβλεπόταν τέτοια αποχώρηση. Το ΑΚΕΛ, είπε ο Ντενκτάς, με την καθοδήγηση των Σοβιετικών υποστήριξε τις συνομιλίες, όμως η ευρύτερη πολιτική του μπορούσε να ήταν διαφορετική. Η τουρκοκυπριακή πλευρά καλωσόριζε το σημείο στη συμφωνία ΑΚΕΛ-ΔΗΚΟ, που αναφερόταν σε «ένα ομόσπονδο κράτος αποτελούμενο από δύο επαρχίες (provinces) (ή περιοχές districts), μία κάτω από ελληνοκυπριακή και μία κάτω από τουρκοκυπριακή διοίκηση».
ΦΑΝΟΥΛΑ ΑΡΓΥΡΟΥ
Δημοσιογράφος - ερευνήτρια
Τα χρέη της Βρετανίας σε σχέση με τις βάσεις
Η κυπριακή κυβέρνηση επανέφερε κατά χρονικά διαστήματα το θέμα των οφειλών της Βρετανίας σύμφωνα με τις Συνθήκες του 1960 και τις οποίες είχε σταματήσει η Βρετανία το 1965. Οι Βρετανοί το 1982 ισχυρίζονταν ότι δεν είχαν νομική υποχρέωση να πληρώσουν μετά το 1965. Το 1978 έγραφαν ότι είχαν προσφέρει £7,5 εκ. σε δάνειο, στο πλαίσιο ανοικοδόμησης μετά την εισβολή. Η κυπριακή κυβέρνηση αρνήθηκε να το δεχθεί, γιατί οι Βρετανοί είχαν πει ότι θεωρούν ότι με αυτό αποδεσμεύονταν από τις υποχρεώσεις τους. Ο τότε Υπ. Εξωτερικών Νίκος Ρολάνδης είχε πάει στο Λονδίνο για το θέμα αυτό τον Μάιο του 1982, όμως μετά έπεσαν οι τόνοι.
Η Δεκέλεια να διδόταν στους Τούρκους
Στις 17 Μαΐου 1982, ο Ρ. Ντενκτάς συναντήθηκε με τον Βρετανό Ύπατο Αρμοστή στην Κύπρο, συνοδευόμενος από τον Τουρκοκύπριο Κενάν Ατακόλ.
Ο Ντενκτάς έθεσε το θέμα των βρετανικών βάσεων και την επίσκεψη Ρολάνδη στο Λονδίνο. Είπε ότι από τα £12 εκ. λίρες χορηγίας που είχε δώσει η βρετανική κυβέρνηση αρχές της δεκαετίας του 1960, το £1,5 εκ. είχε δοθεί στους Τουρκοκυπρίους. Ήλπιζε ότι, αν εδίδοντο εκ νέου νέες χορηγίες, σημαντικό ποσό θα έπρεπε να πήγαινε στην τουρκοκυπριακή κοινότητα. Απέφυγε να αναφερθεί δημόσια στο θέμα, για να μη δημιουργήσει δυσκολίες.
Ο Ντενκτάς είπε, επίσης, ότι σε περίπτωση αποχώρησης των Βρετανών από τις βρετανικές κυρίαρχες περιοχές, μία από τις βάσεις (δηλαδή εκείνη της Δεκέλειας) έπρεπε να δοθεί στους Τουρκοκυπρίους. Ο Ύπατος Αρμοστής ανέφερε ότι δεν προβλεπόταν τέτοια αποχώρηση. Το ΑΚΕΛ, είπε ο Ντενκτάς, με την καθοδήγηση των Σοβιετικών υποστήριξε τις συνομιλίες, όμως η ευρύτερη πολιτική του μπορούσε να ήταν διαφορετική. Η τουρκοκυπριακή πλευρά καλωσόριζε το σημείο στη συμφωνία ΑΚΕΛ-ΔΗΚΟ, που αναφερόταν σε «ένα ομόσπονδο κράτος αποτελούμενο από δύο επαρχίες (provinces) (ή περιοχές districts), μία κάτω από ελληνοκυπριακή και μία κάτω από τουρκοκυπριακή διοίκηση».
ΦΑΝΟΥΛΑ ΑΡΓΥΡΟΥ
Δημοσιογράφος - ερευνήτρια
Επίσκεψη Ανδρέα Παπανδρέου στην Κύπρο
Σε γεύμα μεταξύ του Έλληνα πρέσβη στο Λονδίνο και του ανώτερου αξιωματούχου στο Φόρειν ΄Οφις κ.Goodison στις 4 Μαρτίου 1982 ο τελευταίος προσπάθησε μάθει τι εννοούσε ο Έλληνας πρωθυπουργός με τη δήλωσή του για αποχώρηση όλων των ξένων στρατευμάτων από την νήσο. Ο ΄Ελληνας πρέσβης τον διαβεβαίωσε ότι δεν εννοούσε την αποχώρηση των βάσεων.
Η επιστολή Τζόνσον το 1964
Παρεμπιπτόντως σε μια έκθεση ημερ. 25 Μαρτίου 1982 του Νοτίου Τμήματος Ευρώπης του Φόρειν ΄Οφις, γίνεται αναφορά στην επιστολή του Αμερικανού προέδρου Τζόνσον που έστειλε στον Τούρκο πρόεδρο Ινονού τον Ιούνιο του 1964, όταν οι Τούρκοι σκόπευαν να επιχειρήσουν στρατιωτική εισβολή στην Κύπρο. Η επιστολή, γράφει η σχετική αναφορά, «δεν δημοσιεύθηκε τότε και δεν έχουμε το πλήρες κείμενο. Το περιεχόμενό της όμως έγινε γνωστό μετά από χρόνια. Ο πρόεδρος Τζόνσον, έχοντας μάθει ότι οι Τούρκοι θεωρούσαν ότι μπορούσαν σύμφωνα με τις συνθήκες του 1960 να επέμβουν στην Κύπρο, δήλωσε ότι οι Αμερικανοί πίστευαν ότι ο σκοπός της προτεινόμενης επέμβασής τους ήταν για να υποστήριζαν τουρκοκυπριακή απόπειρα διχοτόμησης της νήσου. Κάτι τέτοιο αποκλειόταν από τη Συνθήκη Εγγυήσεως. Ο Τζόνσον κατά τον ισχυρισμό απείλησε ότι το ΝΑΤΟ δεν θα ερχόταν βοήθεια των Τούρκων αν οι Ρώσοι αντιδρούσαν σε τουρκική στρατιωτική επέμβαση στην Κύπρο και αν ενεργούσαν στρατιωτικά εναντίον της Τουρκίας. Η απειλή (Τζόνσον) ήταν αποτελεσματική. Οι Τούρκοι τράβηξαν πίσω... Παρόλο ότι ο Τζόνσον έστειλε παρόμοιες προειδοποιήσεις στην Αθήνα, οι Ελληνοκύπριοι σύγκριναν εκείνο που βλέπουν ως αποτυχία των μετέπειτα προέδρων με ότι κατάφερα ο Τζόνσον».
ΒΡΕΤΑΝΙΚΑ ΚΑΤΑΣΚΟΠΕΥΤΙΚΑ NIMRODS ΣΤΟ ΑΚΡΩΤΗΡΙ
Το Υπουργείο Άμυνας της Βρετανίας έλαβε μια πρόταση από το Αρχηγείο του ΝΑΤΟ για χρήση των βρετανικών κατασκοπευτικών αεροπλάνων NIMROD από τη Βάση της ΡΑΦ Ακρωτηρίου στα πλαίσια νατοϊκής άσκησης και που θα ξεκινούσαν από βάση της νότιας Τουρκίας και ζήτησε την γνώμη του Βρετανικού Αρχηγείου Αεροπορίας στην Κύπρο. Όμως παράλληλα στις 30 Νοεμβρίου, ζήτησε και την γνώμη του Φόρειν ¨Οφις κατά πόσο η πρόταση ήταν πολιτικά αποδεκτή. Στις 3 Δεκεμβρίου 1982 το Φόρειν Όφις απάντησε στον Υπουργό ΄Αμυνας ότι προτιμούσε η ΡΑΦ να μην χρησιμοποιήσει το Ακρωτήρι κατά την διάρκεια άσκησης του ΝΑΤΟ. «Αυτή είναι η συνήθης πρακτικά εφόσον οι κυρίαρχες περιοχές των βάσεων στην Κύπρο δεν είναι του ΝΑΤΟ».
Πτήσεις U2 από το Ακρωτήρι
Το 1982 ήταν ξανά θέμα οι πτήσεις των αμερικανικών κατασκοπευτικών αεροπλάνων U2 από τη βάση Ακρωτηρίου. Οι Αμερικανοί τους είχαν ειδοποιήσει για κάποιες αλλαγές δρομολογίων όμως δεν είχαν δώσει ενδείξεις ότι αναμενόταν τερματισμός των πτήσεων στο προβλεπτό μέλλον. Οι πτήσεις κάλυπταν την έρημο το Σινά, όμως επεκτείνονταν και σε άλλες περιοχές της Μέσης Ανατολής και χρειαζόντουσαν παρακολουθήσεις και στα υψώματα Γκολάν.
Πορεία Μορφιτών
Στις 10 Νοεμβρίου 1982 η βρετανική Υπ. Αρμοστεία στη Λευκωσία ενημέρωνε το Λονδίνο για την Πορεία Μορφιτών της 24ης Οκτωβρίου ότι αυτή πέρασε ειρηνικά αντίθετα με την προηγούμενη χρονιά όταν δημιουργήθηκαν επεισόδια. Παρευρέθηκαν περίπου 700 άτομα, έγραφε η έκθεση, και ο Πρόεδρος Κυπριανού σε χαιρετισμό του δήλωσε ότι « ποτέ δεν θα υπογράψει λύση που θα σημαίνει αποδοχή των τετελεσμένων και την εγκατάλειψη του δικαιώματος των προσφύγων να επιστρέψουν στις πατρογονικές τους εστίες. Φαίνεται ότι οι διοργανωτές θα προσπαθήσουν να καθιερώσουν το πορεία ετήσιο γεγονός.»
Επίσκεψη Καρπασιτών Αγγλίας προς τα κατεχόμενα
Εν τω μεταξύ ο Σύνδεσμος Καρπασιτών Ηνωμένου Βασιλείου με επιστολή του προς την πρωθυπουργό Μάργκαρετ Θάτσερ εξέφραζε την λύπη του για την συνεχιζόμενη κατοχή και την παραβίαση ανθρωπίνων δικαιωμάτων στα κατεχόμενα όπου υπήρχαν τότε 1500 Ελληνοκύπριοι απομονωμένοι από τον υπόλοιπο κόσμο και σημείωνε την επιθυμία πολλών μελών του συνδέσμου να επισκεφθούν τους συγγενείς τους στα κατεχόμενα.
Στις 10 Αυγούστου 1982 ο πρόεδρος του Συνδέσμου κ. Π. Χατζήπαναγη έστειλε κατάλογο κατοίκων Αγγλίας και μελών του Συνδέσμου που ήθελαν να επισκεφθούν τα κατεχόμενα μεταξύ 25, 26 και 27 Αυγούστου 1982. Οι Τουρκοκύπριοι όμως απαίτησαν υπογραφή αίτησης εκ των προτέρων και οι Καρπασίτες δεν δέχονταν. Ο κ. Χατζήπαναγή, σύμφωνα με τα έγγραφα εισηγήθηκε συμβιβαστική πρόταση όπου οι Καρπασίτες να υπέγραφαν την ώρα που θα έφθαναν στο οδόφραγμα . Ο κ.Hunt του Φόρειν ΄Οφις (19.4.1982) ενθάρρυνε τον κ. Χατζήπαναγη να επικοινωνήσει, όπως εισηγήθηκε ο τελευταίος με τον τουρκοκύπριο κ. Μουφτιζατέ (που προφανώς ήταν ο αντιπρόσωπος του κατοχικού καθεστώτος στο Λονδίνο) παρόλο που ο Βρετανός αξιωματούχος πίστευε ότι απλά ο Μουφτιζατέ δεν θα ήταν σε θέλει να κάτι οτιδήποτε. Βρίσκουμε ότι το θέμα απέτυχε να διευθετηθεί τον Αύγουστο και ο κ. Χατζήπαναγη συνεχίζει τις προσπάθειες του για επίσκεψη τα Χριστούγεννα. Οι τουρκοκύπριοι όμως προβάλουν διάφορες προφάσεις και φαίνεται με το τέλος του χρόνου η επίσκεψη παραπέμπεται στο νέο έτος...
Πως έβλεπαν οι Βρετανοί προσωπικότητες στην Κύπρο
Αλπάι Τουρτουράν
Για τον τουρκοκύπριο Τουρτουράν ο κ. Harrison του Νοτίου Τμήματος Ευρώπης έγραφε ότι του έδωσε την εντύπωση ότι αν το κόμμα του καταφέρει να κυβερνήσει θα είναι πιο ευέλικτο στην προσέγγισή του στο Κυπριακό. ΄Ομως διερωτήθηκα, μιλώντας με τον Τουρτουράν κατά πόσο αυτή ήταν ακριβώς η εντύπωση που προσπαθούσε να μου δώσει και αν πράγματι το κόμμα θα είναι διαφορετικό αν κυβερνήσει, σημείωνε ο Βρετανός αξιωματούχος.
Ρ. Ντενκτάς
Αφού καταγράφεται ένα μακροσκελές βιογραφικό ως υποστηρικτής της διχοτόμησης και δημιουργός της ΤΜΤ καταλήγει χαρακτηρίζοντας τον Ντενκτάς να διακατεχόταν από σύνδρομο κατωτερότητας που τον έκανε αψίθυμο, να φανταζόταν ότι τον παρεξηγούσαν, και δεν γινόταν κατανοητός.
Σπ. Κυπριανού
Ως υπουργός εξωτερικών υπήρξε ηγετική φυσιογνωμία στο υπουργικό συμβούλιο με σκληρή πολιτική των μη υποχωρήσεων προς τους Τούρκους. Τα κατάφερνε πολύ καλά στα Ηνωμένα Έθνη και χειριζόταν το Κυπριακό με ιδιαίτερη προσοχή. Στις σχέσεις του με τη Δύση ήταν συχνά δύσκολος. ΄Ηταν ανάθεμα για τους Αμερικανούς και κρατήθηκε μακριά από την διεθνή διπλωματία μετά την τουρκική εισβολή, κυρίως λόγω της επιμονής του Κληρίδη. Ως πρόεδρος ήταν αδύνατος και αναποφάσιστος. Η προθυμία του να συνεργαστεί με το ΑΚΕΛ τον άφησε εκτεθειμένο σε επικρίσεις από την δεξιά ότι ήταν εγκλωβισμένος της αριστεράς. Δύσκολος κοινωνικά και είχε γνώση της δικής του υπόστασης. Είχε προβλήματα υγείας.
Εζεκίας Παπαιωάννου
Αφοσιωμένος κομμουνιστής κατά πολύ Σταλινικού χαρακτήρα, επίμονος. ΄Οταν η σοβιετική πολιτική είχε στο παρελθόν διαφοροποιηθεί από εκείνη του ΑΚΕΛ ο Παπαιωάννου επέκρινε τη Μόσχα όμως αργότερα δεν έδειξε τέτοια διαφοροποίηση.
Η σύζυγος του η οποία ήταν ξανά νυμφευμένη, μία φορά με Τουρκοκύπριο ήταν πλούσια και της μπουρζουαζίας. Πέθανε το 1977 και του στοίχισε ο θάνατός της, χάρισε την περιουσία της συζύγου το στο κόμμα.
Τάσσος Παπαδόπουλος
Αντικατέστησε τον Γλ. Κληρίδη ως διαπραγματευτής στις ενδοκοινοτικές συνομιλίες τον Απρίλιο του 1976. Ο Παπαδόπουλος δεν προσπάθησε να κρύψει εκείνο που θεωρούσε ως τουρκική αδιαλλαξία. Λεγόταν ότι ο Μακάριος τον προωθούσε ως μελλοντικό ηγέτη της κεντρο-δεξιάς όμως πέθανε πριν να το κατορθώσει και ανέλαβε πρόεδρος ο Κυπριανού. Ο Παπαδόπουλος σχεδόν καθόλου δεν έκρυβε την αντιπάθεια του προς τον Κυπριανού και πόσο χαμηλά τον είχε. Μετά την δημόσια πρόκληση προς τον Κυπριανού για τον χειρισμό του στο Κυπριακό ο Κυπριανού τον έδιωξε (sucked) από διαπραγματευτή τον Ιούλιο του 1978. Παρόλο του ότι δεν ήταν δημοφιλής είτε στη δεξιά είτε στην αριστερά, και δεν είχε προσωπικούς οπαδούς, ίδρυσε το δικό του κόμμα το Νοέμβριο του 1980. Τον Φεβρουάριο του 1972 παντρεύτηκε την νεαρή χήρα Φωτεινή του Πολύκαρπου Γιωρκάτζη ο οποίος είχε δολοφονηθεί. Δύο παιδιά δικά τους και δύο από τον προηγούμενο γάμο της Φωτεινής. Καθώς είναι θυγατέρα (φυσική) του μ. εκατομμυριούχου Αναστάσιου Λεβέντη ο οποίος χρηματοδοτούσε τον Καραμανλή στη παριζιάνικη του εξορία, αυτό του έδωσε οικογενειακό δεσμό με τον Καραμανλή και διατηρούσε τη σχέση αυτή σε καλή κατάσταση.
Δεν ήταν εύκολος συνομιλητής. Δεν προσπαθούσε να κρύψει την άποψη του που τι θεωρούσε τουρκική αδιαλλαξία και την περιφρόνησή του για τους περισσότερους ελληνοκύπριους πολιτικούς.
Αλέξης Γαλανός
Κοινοβουλευτικός του ΔΗΚΟ από τον Ιούνιο του 1981. Παρόλες τις διαφορές του με τον Κυπριανού για οικονομικά θέματα, δεν αποφάσισε να φύγει από το ΔΗΚΟ. Φιλόδοξος και αναξιόπιστος, είναι έξυπνος, όμως έχει μια ενοχλητική ανωτερότητα και τείνει να υπερεκτιμά την σημασία του.
Αρχιεπίσκοπος Χρυσόστομος ( ο Α')
Το δεξί χέρι του Μακαρίου και ανέλαβε Αρχιεπίσκοπος μετά τον θάνατο του Μακαρίου το 1977. Ως Εθνάρχης επικαλείτο το δικαίωμα να εκφράζει απόψεις σε πολιτικά θέματα. Στο δι-κοινοτικό πρόβλημα ήταν σκληροπυρηνικά εναντίον της τουρκικής θέσης και δυναμικός υποστηρικτής της Ελληνικής Ιδέας. Δεν υποστήριζε τον ενδοκοινοτικό διάλογο. Κατά την επίσκεψη του Παπανδρέου εμφανίστηκε ως ο πλέον αποτελεσματικός σε δημόσιες δηλώσεις από την ελληνοκυπριακή πλευρά.
Θα ακολουθήσουν τα υπόλοιπα θέματα.
Φανούλα Αργυρού για την Σημερινή 1.5.2014
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Παρακαλούνται οι φίλοι που καταθέτουν τις απόψεις τους να χρησιμοποιούν ψευδώνυμο για να διευκολύνεται ο διάλογος. Μηνύματα τα οποία προσβάλλουν τον συγγραφέα του άρθρου, υβριστικά μηνύματα ή μηνύματα εκτός θέματος θα διαγράφονται. Προτιμήστε την ελληνική γλώσσα αντί για greeklish.