Το Ημερολόγιο μίας Καταστροφής

Robin Higham 

Το Ημερολόγιο μίας Καταστροφής
Εκδ. Γκοβόστης, 2008


Βιβλιοκριτική

Του Χρήστου Ιακώβου

Η στρατιωτική ισχύς και η διπλωματία δεν είναι ο αποκλειστικός παράγοντας για να κερδίσει ένα κράτος τον πόλεμο. Για να κερδηθεί ένας πόλεμος θα πρέπει να διεξαχθεί με εμμονή σε αρχές, οι οποίες σήμερα δεν περιλαμβάνουν μόνον τη συγκέντρωση των δυνάμεων σε καθορισμένους αντικειμενικούς σκοπούς αλλά επιπλέον και την κατανόηση των αναγκών και περιορισμών της υπάρχουσας τεχνολογίας. 

Στο επίκεντρο του βιβλίου του Ρόμπιν Χάϊγκαμ, «Το Ημερολόγιο μίας καταστροφής», βρίσκεται η αλληλεπίδραση μεταξύ ισχυρών πολιτικών προσωπικοτήτων, όπως οι Τσώρτσιλ και Ήντεν και ισχυρών στρατιωτικών, όπως ο στρατηγός Άρτσιμπαλντ Γουέβηλ και ο Μεταξάς. Η αντιπαράθεση του Τσώρτσιλ με το στρατηγό Γουέβηλ, κατά πόσο η Βρετανία θα έπρεπε να βοηθήσει την Ελλάδα, από τη στιγμή που δέχθηκε επίθεση από την Ιταλία και μετά, αποτελεί πραγματικά ένα μάθημα για την εποχή μας, όσον αφορά στον εναρμονισμό των μέσων που χρησιμοποιούνται ως προς τους σκοπούς που επιδιώκονται. 
Ουσιαστικά το βιβλίο, στο οποίο χρησιμοποιούνται εξαντλητικά Βρετανικά και Αμερικανικά στρατιωτικά αρχεία καθώς επίσης απομνημονεύματα και προσωπικές μαρτυρίες, ο συγγραφέας δείχνει πώς μια γενναία χειρονομία για να παρασχεθεί βοήθεια σε ένα σύμμαχο, του οποίου την ακεραιότητα είχαν εγγυηθεί το 1939 η Βρετανία και η Γαλλία, κατέληξε σε βοήθεια μόνον από τη Βρετανία, σε μια εποχή όπου η Γερμανική επέλαση ελάχιστα περιθώρια άφηνε προς τους Βρετανούς. 

Αν και η Γερμανική εισβολή βρισκόταν επί θύραις, ο Βρετανός πρωθυπουργός, Ουίνστον Τσώρτσιλ, επέμενε να σταλούν περισσότερα στρατεύματα από τη μία συμβολική μοίρα της Βασιλικής Πολεμικής Αεροπορίας, προκειμένου να ενισχύσει την άμυνα της Ελλάδας. Πίεσε τους στρατιωτικούς να εγκαταστήσουν φρουρά στην Κρήτη, μετά όμως παραμέλησε να την οχυρώσει και ποτέ δεν την ενσωμάτωσε στα πλαίσια μιας γενικότερης στρατηγικής. Προσπάθησε με φορτικότητα να πείσει τον Μεταξά να δεχθεί στρατιωτικές ενισχύσεις, τις οποίες ο στρατηγός Γουέβηλ δεν είχε στη διάθεσή του, αλλά από την άλλη ο Mεταξάς, από φόβο μήπως προκαλέσει τους Γερμανούς, απέρριψε την πρόταση του Τσώρτσιλ. Παρ' όλα αυτά, η πορεία προς την ελληνική τραγωδία άρχισε στην πραγματικότητα μόνο μετά το θάνατο του Μεταξά και διαμορφώθηκε από τον Άντονυ Ήντεν και τον Στρατάρχη Τζων Ντιλ. Εξηγώντας αυτό, ο συγγραφέας μελετά όχι μόνο τα διπλωματικά αλλά και τα στρατιωτικά αρχεία, αξιολογεί τις στρατιωτικές δυνατότητες και ερμηνεύει όλα όσα θα έπρεπε να είχαν αντιληφθεί οι Βρετανοί δεδομένου ότι όλα τα απαραίτητα στοιχεία βρίσκονταν μπροστά τους. Καταλήγει ότι οι Βρετανοί δεν ηττήθηκαν στην Ελλάδα, αλλά συμπτύχθηκαν, συμμορφούμενοι με πληροφορίες που τους παρείχε το σύστημα παρακολούθησης των Γερμανών (ULTRA). 

Ο Χάϊγκαμ αξιολογεί όλους τους παράγοντες με σκοπό να αναλύσει την αντιπαράθεση του Τσώρτσιλ με το Γουέβηλ και αναδεικνύει το σύνηθες φαινόμενο του χάσματος μεταξύ πολιτικών και στρατιωτικών σε ό,τι αφορά τη λήψη αποφάσεων σε περιόδους πολέμων, αποδίδοντας στο τέλος ένα εξαίρετο δείγμα διπλωματικής και στρατιωτικής ιστορίας. 

Ο Robin Higham είναι καθηγητής Στρατιωτικής Ιστορίας στο πανεπιστήμιο του Κάνσας.