Imperial Life in the Emerald City

Rajiv Chandrasekaran 
Imperial Life in the Emerald City
Alfred A. Knopf, 2006 

Βιβλιοκριτική 

Του Moises Naim 
The Washington Post 


 
Όταν ο πρόεδρος Μπους ανακοίνωσε το Μάιο του 2003 ότι θα διόριζε τον Πολ Μπρέμερ ως τον ανώτατο Αμερικάνο πολιτικό αξιωματούχο στο Ιράκ, έλαβα ένα ηλεκτρονικό μήνυμα από έναν πρώην συνάδελφό του που έλεγε: «Μόλις έμαθα ότι ο Τζέρρυ (το χαϊδευτικό του Μπρέμερ) θα διοικήσει το Ιράκ. Και οι Ιρακινοί νόμιζαν ότι το χειρότερο που θα μπορούσαμε να τους κάνουμε είναι να τους βομβαρδίσουμε...» 

Τότε απλώς χαμογέλασα και δεν έδωσα μεγάλη σημασία. Τρία χρόνια 
αργότερα το εκπληκτικό βιβλίο του Rajiv Chandrasekaran με έκανε να 
συνειδητοποιήσω πόσο διορατικό ήταν εκείνο το ηλεκτρονικό μήνυμα. H Σμαραγδένια Πόλη στην Πράσινη Ζώνη της Βαγδάτης είναι γεμάτη από απίστευτες ιστορίες για τους μυριάδες τρόπους, με τους οποίους ο Bremer και η ομάδα του έριξαν λάδι στη φωτιά που καίει το σημερινό Ιράκ. ∆εν ήταν όμως μόνος είχε αρκετούς «πρόθυμους» και ισχυρούς συνεργάτες στην Ουάσινγκτον, στη Βαγδάτη κι αλλού. Επιπλέον, παρουσιάζοντας την καθημερινή ζωή και τις αποφάσεις που λαμβάνονταν μέσα στην Πράσινη Ζώνη, την περιοχή που στέγαζε τη διοίκηση του Bremer, τη CPA, o Chandrasekaran μας δείχνει πόσο ελλιπής είναι η γνώση μας για το τι πήγε στραβά στο Ιράκ. 

Ενώ η συζήτηση για το εάν η απόφαση για την εισβολή στο Ιράκ και την 
ανατροπή του Σαντάμ ήταν σωστή ή όχι είναι ακόμη ανοικτή, η Αμερικανική 
κακοδιοίκηση της χώρας, μετά την εισβολή, είναι αναμφισβήτητο γεγονός. Ακόμα 
και οι πιο αφοσιωμένοι οπαδοί της κυβέρνησης Μπους συμφωνούν ότι «έγιναν λάθη», και παραδέχονται, για παράδειγμα, ότι η διάλυση του ιρακινού στρατού και η 
απομάκρυνση των αξιωματούχων που συνδέονταν με την παλιά δικτατορία του 
Κόμματος Μπάαθ –πολιτικές τις οποίες ο Μπρέμερ υποστήριξε σθεναρά– ήταν σοβαρά λάθη. Όμως ακόμα και τότε στα λόγια τους κρύβεται κάποια διάθεση επιεικείας, αν όχι δικαιολόγησης των αμερικανικών λαθών κατά τη διάρκεια της κατοχής. Άλλωστε, λέει το σκεπτικό τους, οι εθνικές διχόνοιες, οι φανατικοί ισλαμιστές που ζώνονταν τις βόμβες, οι δεκαετίες της καταπίεσης και της παρακμής και πλήθος άλλων περιστάσεων συνωμότησαν εναντίον του γενναίου αμερικανικού εγχειρήματος. 

Τι ήταν όμως αυτοί που προκάλεσε την κατάρρευση της κοινής λογικής, που 
με τη σειράς της καταδίκασε τη CPA και υπονόμευσε το τόλμημά της Αμερικής στο 
Ιράκ; Αυτό είναι το ερώτημα στο οποίο θα οδηγηθεί ο αναγνώστης μέσα από τις 
σελίδες αυτού του βιβλίου. Η αμερικανική εφευρετικότητα, η πρακτική σκέψη και 
ικανότητα είναι θρυλικές. Όμως ο Chandrasekaran δείχνει ότι στο Ιράκ κυριάρχησαν 
η ανικανότητα, τα ανέφικτα σχέδια, οι αφελείς προσδοκίες, η αλαζονεία και η άγνοια. 
Περιγράφει μεθοδικά την απίστευτη ανοησία που κυριάρχησε στην απόπειρα της 
Αμερικής να αναμιχθεί στο ιρακινό πολιτικό σκηνικό, να αποκαταστήσει το δίκτυο 
ηλεκτρικού ρεύματος, να ιδιωτικοποιήσει την οικονομία, να διαχειριστεί τη 
βιομηχανία πετρελαίου, να στελεχώσει τις θέσεις εργασίας με ειδικευμένο προσωπικό 
και να φέρει την ισορροπία στις ζωές των Ιρακινών. 

Το πολύτιμο αυτό βιβλίο, όμως, παρέχει τις σωστές κατευθύνσεις για το ποιες είναι οι πιθανές απαντήσεις. Η θητεία του Μπρέμερ συνοδευόταν από ασύδοτη πολιτική δύναμη, άσκοπη σπατάλη και σαθρές ιδεολογικές πεποιθήσεις. Αυτά με τη σειρά τους επέτρεψαν στην ανικανότητα, τους ευτελείς μικροκομματισμούς, τον προστατευτισμό, την ευνοιοκρατία και τη διαφθορά να ευδοκιμήσουν. Τα παραπάνω απαντούν στο γιατί «έγιναν λάθη» ο Chandrasekaran όμως εγκαταλείπει γρήγορα την παθητική φωνή, για να μας δείξει συγκεκριμένα ποιος τα έκανε. Κι είναι αυτά τα λάθη που οδηγούν στην εξήγηση τού γιατί η επιτυχία στο Ιράκ φαντάζει αδύνατη.