Η σκιά της «Σιδηράς Κυρίας» είναι βαριά ακόμη στη Βρετανία

Του Ηλια Μαγκλινη

Κι όμως, η «Μάγκι» ή «Σιδηρά Κυρία» (ή αλλιώς «η τελευταία τρελή αγελάδα» –βρετανικός σαρκασμός των Εργατικών, εμπνευσμένος από τη νόσο των «τρελών αγελάδων»)– πέθανε. Ηταν 87 χρόνων. Οταν ανέλαβε την πρωθυπουργία της Βρετανίας, το 1979, ήταν 54. Εγκατέλειψε την Ντάουνινγκ Στριτ έντεκα ολόκληρα χρόνια αργότερα, μεταμορφώνοντας τη σύγχρονη Βρετανία. «Κυριαρχούσε απόλυτα τα πρώτα έντεκα χρόνια της ζωής μου», μου έγραφε χθες ο Αλεξ από το Λονδίνο. Πολυμεταφρασμένος συγγραφέας του περιώνυμου εκδοτικού οίκου Faber & Faber, αρθρογράφος στο περιοδικό The New Stateman και πρώην golden boy στο λονδρέζικο City (ώσπου «έσκασε» η Λίμαν Μπράδερς, το 2008), ο Αλεξ Πρέστον (Alex Preston) γεννήθηκε λίγες ημέρες προτού η Θάτσερ αναλάβει την πρωθυπουργία. «Για τη δική μου γενιά, η Θάτσερ ήταν ένα avatar της πολιτικής ζωής, μία τρομακτική, επιβλητική φιγούρα η οποία συνεχίζει να με κάνει να ανατριχιάζω». Ο Αλεξ θυμήθηκε χθες αυτό που του έλεγε ένας φίλος του πατέρα του, εγκατεστημένος από χρόνια στην Κένυα, ότι αν υπήρχε ένας λόγος για τον οποίο θα επέστρεφε στη Βρετανία, αυτός θα ήταν η Θάτσερ. Ωστόσο, για τον Πρέστον, ο νεοφιλελευθερισμός της οικονομικής της πολιτικής, η τραχύτητα της πολιτικής της γενικότερα, «όλα αυτά με κάνουν να την μισώ. Αλλά, όπως και τον Νικ Γκεστ στο εκπληκτικό μυθιστόρημα “Η γραμμή της ομορφιάς” του Αλαν Χόλινγκχερστ (σ.σ. Εκδ. Καστανιώτη), ακόμα με διαπερνάει μια ανατριχίλα κάθε φορά που βλέπω να ανεμίζει η τόσο διάσημη κόμη της. Η γυναίκα αυτή αποτελεί κομμάτι του DNA μου, και γι’ αυτό το λόγο, σήμερα πενθώ».

Ενας άλλος φίλος, επιτυχημένος συγγραφέας και αυτός (τα δικά του βιβλία κυκλοφορούν στην Αγγλία από τον εκδοτικό οίκο Abacus), ο Τζέιμς Μίλερ (James Miller), γεννήθηκε το 1976, τρία χρόνια πριν από την έλευση της «Μάγκι» στην εξουσία. Απόφοιτος της Οξφόρδης και καθηγητής Δημιουργικής Γραφής στα πανεπιστήμια South Bank και Kingston, μου έγραφε χθες ότι για πολύ καιρό, στους Βρετανούς φαινόταν απλώς αδύνατον ότι μπορούσε η χώρα να κυβερνηθεί από οποιονδήποτε άλλον πέραν της Θάτσερ. «Οταν ήμουν πολύ μικρός, την μπέρδευα με τη Βασίλισσα και θυμάμαι ακόμα να διαφωνώ με έναν φίλο γύρω από το αν ήταν επίσης πρόεδρος των ΗΠΑ (τη βλέπαμε συνέχεια μαζί με τον Ρέιγκαν)».

Ο Μίλερ μεγάλωσε στην εύπορη νοτιοανατολική Αγγλία, όπου όλοι ψήφιζαν τους Τόρις, «οι πάντες υποστήριζαν τη Θάτσερ, διάβαζαν τους Times, την Telegraph και τη Mail, μισούσαν το Εργατικό Κόμμα και τις εργατικές ενώσεις. Στ’ αλήθεια πίστευα ότι αν οι γονείς μου δεν ψήφιζαν τη Θάτσερ, θα μας κατακτούσαν οι Ρώσοι, όλες οι δημόσιες υπηρεσίες θα βρίσκονταν σε μόνιμη απεργία, ενώ η λίρα θα έχανε την αξία της».

Η παραίτησή της

Ο Τζέιμς Μίλερ θυμάται στο σχολείο να πραγματοποιεί η τάξη του μια προσομοίωση εκλογών. «Ενας κατακαημένος ιδεολόγος πήρε μέρος ως υποψήφιος των Εργατικών – δεν του δόθηκε καν το δικαίωμα να μιλήσει. Ολη η τάξη άρχισε να του ρίχνει αντικείμενα και οι καθηγητές απλώς γελούσαν. Αυτά συνέβαιναν σε ένα ιδιωτικό σχολείο στο Σάρεϊ εκείνη την εποχή. Ηταν ένα μέρος γεμάτο ταξικό μίσος, ομοφοβία, περιστασιακό ρατσισμό και βία. Υπό αυτήν την έννοια, ίσως να βρισκόμασταν πολύ πιο κοντά στην κοινωνία που η Θάτσερ έλεγε ότι δεν υπάρχει και απλώς δεν το είχαμε συνειδητοποιήσει. Χρειάστηκε να πάω στο πανεπιστήμιο για να γνωρίσω ανθρώπους που εκτιμούσαν τον Guardian και ψήφιζαν τους Εργατικούς. Θυμάμαι ακόμα τις συγκρούσεις στην τηλεόραση: την απεργία των ανθρακωρύχων, τις ταραχές στο Λονδίνο, τις διαμαρτυρίες για τον κεφαλικό φόρο. Ολο αυτό ήταν πολύ συναρπαστικό και σταδιακά κατάλαβα ότι όσα είχα ζήσει μεγαλώνοντας, αυτή η βολική συναίνεση ήταν μια ψευδαίσθηση».

Ο Τζέιμς θυμάται ότι την ημέρα που η Θάτσερ παραιτήθηκε, ετοιμαζόταν να μπει στο μάθημα της Βιολογίας. «Ολοι ψιθύριζαν “Η Θάτσερ παραιτήθηκε”. Τι σήμαινε αυτό; Ο δάσκαλος μάς επέτρεψε να δούμε τις ειδήσεις στην τηλεόραση. Τώρα ξέρουμε ότι στην πραγματικότητα η Θάτσερ δεν έφυγε ποτέ. Η Αριστερά μιλάει για “φαντάσματα του Μαρξ”, αλλά είναι το φάντασμα της Θάτσερ που συνεχίζει να διαμορφώνει την πολιτική μας ζωή».