Ποιος έχασε τελικά τον πόλεμο στο Ιράκ;

Tου David Ignatius - Aρθρογράφου της Washington Post

Την ώρα που το χάος απλώνεται στη Βαγδάτη, ορισμένοι Ρεπουμπλικανοί πολιτικοί αναρωτιούνται: ποιος έχασε τον πόλεμο στο Ιράκ; Το ερώτημα είναι, όμως, ανόητο. Το Ιράκ πλήττεται από τα ίδια εθνοτικά ρήγματα που χαρακτήριζαν τη χώρα πριν από την εισβολή του 2003 και ενισχύθηκαν ως αποτέλεσμα της πολιτικής Τζορτζ Μπους κατά τη διάρκεια της αμερικανικής κατοχής. Αν και ο πρόεδρος Ομπάμα δεν αντιμετώπισε το χάος της ιρακινής πολιτικής σκηνής, μπορεί να επαίρεται ότι δεν το δυσχέρανε. Το καλύτερο που μπορεί κανείς να πει για τις ΗΠΑ στο Ιράκ στο τέλος του χαώδους 2011 είναι ότι η Ουάσιγκτον εγκατέλειψε τον ρόλο του στρατού κατοχής, για να υιοθετήσει πλέον τον ρόλο του διαμεσολαβητή μεταξύ των αντιμαχόμενων ιρακινών παρατάξεων. Η μετακίνηση αυτή υποχρεώνει τις ΗΠΑ σε ρόλο λιγότερο δαπανηρό, αλλά εξίσου απογοητευτικό.

Ο στρατηγός Ρέι Οντιέρνο, πρώην επικεφαλής των αμερικανικών δυνάμεων, ο οποίος επέστρεψε την Πέμπτη στη Βαγδάτη για να συναντηθεί με τον πρωθυπουργό Νουρί αλ Μαλικί και τους αντιπάλους του, αποτελεί ζωντανό σύμβολο της μετάβασης αυτής. Οι συναντήσεις που είχε ο Οντιέρνο αποτέλεσαν ένδειξη του συνεχιζόμενου πολιτικού ρόλου των ΗΠΑ, αλλά και των περιορισμών του ρόλου αυτού.

Ο Οντιέρνο συζήτησε την εύφλεκτη κατάσταση στο Ιράκ, κατά τη διάρκεια συνέντευξης που παραχώρησε στο αεροπλάνο που τον έφερνε πίσω στις ΗΠΑ την Παρασκευή. Ο στρατηγός εξήγησε ότι στο κεντρικό του μήνυμα ζητούσε από τις ιρακινές φράξιες να συνεργαστούν μεταξύ τους, με στόχο το εθνικό συμφέρον. Υπογράμμισε στον Μαλικί τη σημασία της συνεργασίας με το κοινοβούλιο, της διαίρεσης των εξουσιών και της τήρησης των άρθρων του ιρακινού συντάγματος.

Παρότι οι συστάσεις αυτές μπορεί να ακούγονται αυτονόητες, η έλλειψη πολιτικής συνεννόησης είναι αυτή που πλήττει το Ιράκ από την εποχή της ανατροπής του Σαντάμ Χουσεΐν από τον αμερικανικό στρατό. Η δημοκρατία στη χώρα επέτρεψε μάλιστα την άνθηση της πολιτικής του διχασμού, με τον σιίτη Μαλικί να αντιμετωπίζεται με καχυποψία από τη σουνιτική μειοψηφία, που διοικούσε τη χώρα μέχρι πρότινος. Οι σουνίτες, από τη μεριά τους, κατηγορούν τον Μαλικί για δικτατορικές πρακτικές, όμοιες με εκείνες του Σαντάμ.

Το αποσπασματικό πρόγραμμα του Οντιέρνο στη Βαγδάτη αποκαλύπτει την κατακερματισμένη φύση της πολιτικής κατάστασης, αλλά και την ικανότητα του στρατηγού να μιλάει με κάθε πλευρά. Εκτός από τη συνάντησή του με τον Μαλικί, ο Οντιέρνο συναντήθηκε με τον Οσάμα αλ Νουτζάιφι, σουνίτη πρόεδρο της Βουλής, τον Ράφι αλ Ισάουι, σουνίτη υπουργό Οικονομίας και ηγέτη του κόμματος Ιρακίγια, και με τον Κούρδο πρόεδρο Τζαλάλ Ταλαμπανί. Ο Οντιέρνο εγκατέλειψε το Ιράκ ελπίζοντας ότι ο πρόεδρος της Βουλής Νουτζάιφι θα μπορούσε να μεσολαβήσει σε συνάντηση όλων των παρατάξεων.

Η ιρακινή πολιτική αντιπαράθεση έφθασε σε σημείο βρασμού την περασμένη εβδομάδα, μετά την αποχώρηση των αμερικανικών στρατευμάτων από τη χώρα. Η κυβέρνηση Μαλικί εξέδωσε ένταλμα σύλληψης κατά του Ταρίκ αλ Χασιμί, του σουνίτη αντιπροέδρου, κατηγορώντας τον για σκευωρία με στόχο τη δολοφονία σιιτών μελών της κυβέρνησης. Για να διαφύγει τη σύλληψη, ο Χασιμί δραπέτευσε στο Κουρδιστάν.

Ο Οντιέρνο διαθέτει μεγάλη εμπειρία τέτοιων πολιτικών ανδρών. Υπηρέτησε ως επιτελάρχης του στρατηγού Ντέιβιντ Πετρέους κατά την περίοδο ενίσχυσης των δυνάμεων των ΗΠΑ τη χώρα το 2007, προτού διοριστεί επικεφαλής των δυνάμεων των ΗΠΑ στο Ιράκ. Ο Οντιέρνο είναι σήμερα αρχηγός του στρατού, ενώ όπως και ο Πετρέους (σημερινός διευθυντής της CIA), διατηρεί στενή προσωπική σχέση με τον Μαλικί.

Η συζήτηση του Οντιέρνο με τον Μαλικί περιστράφηκε γύρω από την κοινή διαδρομή ΗΠΑ και Ιράκ και την ανάγκη διατήρησης της σχέσης αυτής. Ο στρατηγός προειδοποίησε ότι το Ιράκ κινδυνεύει να γίνει σαν τον Λίβανο, όπου ισχυροί γείτονες διεξάγουν «πόλεμο διά αντιπροσώπου», ενισχύοντας τον εθνικό διχασμό. Αν ο Μαλικί δεν συσπειρώσει τη χώρα, το Ιράκ θα πέσει θύμα εκμετάλλευσης από τις περιφερειακές δυνάμεις, όπως η Τουρκία, το Ιράν και η Σαουδική Αραβία. Ο Οντιέρνο, όμως, δεν φαίνεται να εξασφάλισε χάρη για τον Χασιμί. Ο Μαλικί πιστεύει ότι η υπόθεση εναντίον του αντιπροέδρου, που βασίστηκε σε δήθεν ομολογία μέλους της ομάδας ασφαλείας του Χασιμί, πρέπει να επιλυθεί μέσα στο ιρακινό δικαστικό σύστημα. Οι σουνίτες, όμως, οι οποίοι φοβούνται πως οι δυνάμεις ασφαλείας του Μαλικί σχεδιάζουν εκστρατεία δολοφονιών, δεν πρόκειται να σεβαστούν τις αποφάσεις δικαστηρίων.

Η προσπάθεια συνεργασίας με τον Μαλικί, που είχε ξεκινήσει από την κυβέρνηση Μπους, συνεχίστηκε από την κυβέρνηση Ομπάμα. Η εμμονή αυτή προκαλεί την έκπληξη πολλών (συμπεριλαμβανομένου και εμού), που αμφισβητούν την ικανότητα του Μαλικί να απογαλακτισθεί από τις σιιτικές του ρίζες του κόμματος Νταουά, για να αναδειχθεί σε ενωτική μορφή. Απόδειξη της στήριξης που συνεχίζει να προσφέρει η Ουάσιγκτον στην κυβέρνηση Μαλικί αποτελεί η απόφαση, λίγες ημέρες πριν από την τελική αποχώρηση των Αμερικανών στρατιωτών, για παράδοση του κρατουμένου Αλι Μούσα Ντακντούκ, του υποστηριζόμενου από το Ιράν πράκτορα, που κρατείτο για σχεδιασμό επιθέσεων εναντίον Αμερικανών στρατιωτών.


Πηγή