Η «Αφύπνιση» ταράζει το Ιράκ

Του Richard Oppel
The New York Times

Η ελεγχόμενη από τους σιίτες κυβέρνηση του Ιράκ ξεκίνησε εκστρατεία για την απομάκρυνση σουνιτών ηγετών από τις «πολιτικές ομάδες περιπολίας». Πρόκειται για ομάδες πρώην εξεγερθέντων, τα μέλη των οποίων πληρώνονται από τους Αμερικανούς και έχουν διατελέσει σημαντικό ρόλο στη μείωση των φαινομένων βίας στη χώρα. Στην πολυτάραχη επαρχία Ντιγιάλα, Αμερικανοί και Ιρακινοί αξιωματούχοι επιβεβαίωναν ότι έχουν εκδοθεί διαταγές για τη σύλληψη εκατοντάδων μελών του λεγόμενου κινήματος της «Αφύπνισης» στο πλαίσιο μεγάλης επιχείρησης ασφαλείας. Μέχρι σήμερα έχουν συλληφθεί, τουλάχιστον, πέντε ανώτατα στελέχη του κινήματος. Δυτικά της Βαγδάτης, πρώην ηγέτες της σουνιτικής εξέγερσης υποστηρίζουν ότι ο ιρακινός στρατός καταδιώκει 650 μέλη της «Αφύπνισης» και ότι πολλά απ’ αυτά έχουν ήδη εγκαταλείψει τις περιοχές για την ασφάλεια των οποίων φρόντιζαν μέχρι πριν από λίγες εβδομάδες.

«Το κράτος δεν μπορεί να συνυπάρξει με την “Αφύπνιση”», λέει ο σιίτης βουλευτής, Σεΐχ Τζαλαμπατίν Αλ Σαγκέρ. «Οι μέρες τους είναι μετρημένες», τονίζει ο ίδιος. Η επιθετικότητα της ιρακινής κυβέρνησης έναντι των τοπικών Συμβουλίων της «Αφύπνισης» πηγάζει από τη βεβαιότητα ότι ο στρατός είναι πλέον σε θέση να εξασφαλίσει την ηρεμία στις έως πρότινος ταραχώδεις περιοχές δίχως τη βοήθεια των πρώην εξεγερθέντων. Δεν είναι, ωστόσο, τυχαίο ότι η επιχείρηση για την πάταξη των πρώην εξεγερθέντων και νυν συμμάχων των Αμερικανών λαμβάνει χώρα σε μια περίοδο κατά την οποία πληθαίνουν οι ενδείξεις ότι τα ηγετικά στελέχη της «Αφύπνισης» διευρύνουν την πολιτική τους επιρροή.

Παρά ταύτα, η πολιτική της ιρακινής κυβέρνησης βρίσκει αντίθετους τους Αμερικανούς, οι οποίοι θεωρούν ότι οι προσπάθειες διάλυσης της «Αφύπνισης» θα προκαλέσουν ένα νέο κύμα βίας. Αμερικανοί αξιωματούχοι, μάλιστα, υπογραμμίζουν ότι η ανορθόδοξη μέθοδος της πληρωμής των πρώην εξεγερθέντων έχει σώσει τις ζωές εκατοντάδων στρατιωτών της Συμμαχίας. «Είναι βέβαιο ότι θα προκύψουν προβλήματα στον τομέα της ασφάλειας αν δεν γίνουν λεπτοί χειρισμοί», δηλώνει ο ταξίαρχος Ντέιβιντ Πέρκινς. «Δεν πρέπει να τους δώσουμε λόγους για να στραφούν εκ νέου στην Αλ Κάιντα», προσθέτει. Υπενθυμίζεται ότι πολλοί σουνίτες εξεγερθέντες είχαν στο παρελθόν συμμαχήσει με την Αλ Κάιντα της Μεσοποταμίας και άλλες εξτρεμιστικές οργανώσεις. Την ίδια στιγμή, στελέχη της «Αφύπνισης» διαμαρτύρονται ότι η κυβέρνηση δεν έχει ακόμα υλοποιήσει τη δέσμευση για την απορρόφηση χιλιάδων πρώην εξεγερθέντων στις δυνάμεις ασφαλείας.
Επισημαίνεται ότι Αμερικανοί και Ιρακινοί έχουν ήδη καταλήξει σε προσχέδιο συμφωνίας για την αποχώρηση των αμερικανικών στρατευμάτων από τα αστικά κέντρα στις αρχές του νέου έτους.

Οι περιοχές αυτές θα τεθούν υπό τον απόλυτο έλεγχο των ιρακινών δυνάμεων ασφαλείας. Ο ταξίαρχος Πέρκινς υποστηρίζει, από την πλευρά του, ότι μόλις 5.200 από τα 100.000 μέλη της «Αφύπνισης» έχουν ενταχθεί στις κυβερνητικές δυνάμεις ασφαλείας. «Η κυβέρνηση μας ενθάρρυνε να πολεμήσουμε την Αλ Κάιντα και τώρα που οι εξτρεμιστές ηττήθηκαν, είναι σαφές ότι δεν μας χρειάζεται πλέον», λέει ο Αμπού Μαρούφ, ο οποίος σύμφωνα με τους Αμερικανούς υπήρξε ηγετικό στέλεχος της Επαναστατικής Ταξιαρχίας δυτικά της Βαγδάτης. «Είναι, λοιπόν, παράλογο που αισθάνομαι προδομένος;», διερωτάται ο ίδιος. Ο Αμπού Μαρούφ ανακάλυψε πρόσφατα ότι το όνομά του βρίσκεται στον κατάλογο των μελών της «Αφύπνισης» που καταζητούνται και έχει ήδη φροντίσει να εξαφανίσει τα ίχνη του νότια της Φαλούτζα. «Οι άνδρες μου θυσιάστηκαν πολεμώντας την Αλ Κάιντα και τώρα η κυβέρνηση επιδιώκει να τους συλλάβει», τονίζει.

Στην πραγματικότητα, βέβαια, η ιρακινή κυβέρνηση δεν είδε ποτέ με καλό μάτι το σχέδιο των Αμερικανών για τη χρηματοδότηση των πρώην εξεγερθέντων και στελέχη της υπογράμμιζαν ότι οι σουνίτες μαχητές θα σταματήσουν να μάχονται όταν κρίνουν ότι αυτό εξυπηρετεί τα συμφέροντα και τις επιδιώξεις τους. «Αυτοί οι άνθρωποι είναι καρκινώματα και πρέπει να απομακρυνθούν», υποστηρίζει ο ταξίαρχος του ιρακινού στρατού, Νασίρ Αλ Χίτι, αναφερόμενους στους 650 καταζητούμενους.

Αδύνατη η συμφιλίωση
Αρκετοί Αμερικανοί στρατιωτικοί δηλώνουν ότι η ενεργοποίηση του κινήματος της «Αφύπνισης» διαδραμάτισε εξίσου, αν όχι σημαντικότερο, ρόλο στη μείωση της βίας από την αποστολή ενισχύσεων από τις ΗΠΑ. «Δεν νομίζω ότι η ηρεμία θα είχε αποκατασταθεί δίχως τη συμβολή αυτών των ανδρών», λέει ο συνταγματάρχης Κερτ Πίνκερτον, πρώην διοικητής τάγματος στο Ιράκ και εκ των ανθρώπων που αναμείχθηκαν ενεργά στη διάδοση του προγράμματος «Αφύπνιση» δυτικά του Αμπού Γκραΐμπ. Ο συνταγματάρχης, μάλιστα, δεν διστάζει να αναφερθεί με κολακευτικά σχόλια στον Αμπού Μαρούφ.

Αντιθέτως, ο ταξίαρχος Νασίρ υποστηρίζει ότι ο Μαρούφ και ο αδελφός του, Φαϊζάλ Ισμαήλ Χουσεΐν, διετέλεσαν ηγέτες του Ισλαμικού Στρατού του Ιράκ και ως εκ τούτου οφείλουν να λογοδοτήσουν για τα αδικήματα στα οποία υπέπεσαν πριν από τη δημιουργία των Συμβουλίων της «Αφύπνισης». Ο ίδιος τονίζει ότι οι διαταγές για τις συλλήψεις έρχονται από τις ιρακινές δικαστικές αρχές και αναγνωρίζει ότι οι εν λόγω σουνίτες μπορεί να στραφούν εκ νέου σε πράξεις βίας. «Είναι σαν τους ναρκομανείς που διακόπτουν προσωρινά τη χρήση, αλλά εντέλει σύντομα αναζητούν και πάλι τη δόση τους», ισχυρίζεται. Ο Ιρακινός ταξίαρχος ξεκαθαρίζει ότι η «συμφιλίωση» είναι αδύνατη και ότι είναι διατεθειμένος να παραιτηθεί αν του ζητηθεί να συνεργαστεί με έναν πρώην εξεγερθέντα, τα χέρια του οποίου έχουν λερωθεί από το αίμα αθώων.

Ο πρώην ηγέτης της «Αφύπνισης» στο Αμπού Γκραΐμπ και τη Φαλούτζα, Αμπού Αζάμ, εξακολουθεί να τρέφει αμυδρές ελπίδες για την ομαλή διευθέτηση της υπόθεσης. Βρέθηκε πρόσφατα στη Βαγδάτη, όπου συζήτησε για την εθνική συμφιλίωση με συμβούλους του πρωθυπουργού, Νούρι Αλ Μαλίκι. «Είναι γεγονός ότι οι διαπραγματεύσεις δεν εξελίσσονται όπως θα θέλαμε», παραδέχεται. Υποστηρίζει ότι κάποιοι συνεργάτες του πρωθυπουργού εμφανίζονται πιο διαλλακτικοί, αλλά φοβάται ότι ο ιρακινός στρατός θα στραφεί με μένος εναντίον των μελών της «Αφύπνισης» μόλις οι Αμερικανοί αποσυρθούν. «Πιστεύω ότι οι περισσότεροι σουνίτες μαχητές δεν θα επιδιώξουν μια νέα ένοπλη σύγκρουση με τις κυβερνητικές δυνάμεις», λέει. «Κάποιοι, ωστόσο, θα καταφύγουν εκ νέου στην ένοπλη βία αν η κυβέρνηση αρνηθεί να τους εντάξει στις δυνάμεις ασφαλείας», προειδοποιεί ο Αμπού Αζάμ.