Dreams and Shadows

Robin Wright
Dreams and Shadows
Penguin Press, 2008


Της Chuck Leddy
National Book Critics Circle

Μια από τις προφασιζόμενες δικαιολογίες για την εισβολή στο Ιράκ το 2003 ήταν η εισαγωγή της δημοκρατίας και της πολιτικής σταθερότητας όχι μόνο στο Ιράκ αλλά και σε ολόκληρη τη Μέση Ανατολή. Οι στόχοι όμως της επιβολής της δημοκρατίας σε μία περιοχή και η διατήρηση της σταθερότητας μπορεί να είναι άσχετοι ο ένας προς τον άλλο. Σε αυτό καταλήγει η Ρόμπιν Ράιτ, δημοσιογράφος της Washington Post, με εμπειρία στη Μέση Ανατολή και συγγραφέας του διαφωτιστικού αλλά και προκλητικού βιβλίου «Dreams and Shadows».

Η Ράιτ ταξιδεύει σε όλη την περιοχή, από τη Γάζα, στο Κάιρο, Τεχεράνη, Βηρυτό και Βαγδάτη, παίρνοντας συνεντεύξεις, ερευνώντας ταυτόχρονα τις τοπικές πολιτικές πραγματικότητες, με πολύ καλές προσβάσεις σε πολιτειακούς αξιωματούχους, θρησκευτικούς ηγέτες και πνευματικούς ανθρώπους. Αναντίλεκτη είναι η γνώση της για την Ιστορία και τις πολιτικές εξελίξεις της Μέσης Ανατολής.

Η Ράιτ περιγράφει τρεις διαχειριστές ισχύος στη σημερινή Μέση Ανατολή, τους αυταρχικούς, τους θεοκρατικούς και τους δημοκρατικούς. Σε ένα συμπέρασμα το οποίο είναι αντίθετο προς τις ελπίδες πολλών που ασπάζονται τον επεμβατισμό καταλήγει ως εξής: Οι δημοκράτες είναι οι πλέον αδύνατοι σε σχέση με τους δύο άλλους. Ως παράδειγμα παραθέτει τον πρόεδρο της Αιγύπτου, Χόσνι Μουμπάρακ, ένα κοσμικό ηγέτη (στην προεδρία από το 1981) και σύμμαχο των ΗΠΑ,ο οποίος διοικεί με σιδερένια πυγμή. Αυτοί που επικαλούνται δημοκρατικές μεταρρυθμίσεις συχνά βρίσκουν τους εαυτούς τους φυλακισμένους χωρίς οποιεσδήποτε κατηγορίες.

Αυταρχικά καθεστώτα της περιοχής - το Μαρόκο και η Συρία μπορούν εδώ να θεωρηθούν μαζί με την Αίγυπτο - έχουν χρησιμοποιήσει την απειλή ενός αναπτυσσόμενου Ισλαμιστικού κινήματος για να δικαιολογήσουν την καταστολή αντιφρονούντων και την άρνηση δημοκρατικών μεταρρυθμίσεων.

Γεγονός που μαρτυρεί τη σημασία που αποδίδει η Ράιτ στο ρόλο των ισλαμικών οργανώσεων, αποτελεί το ίδιο το βιβλίο της αφού ξεκινά με μία αναλυτική παρουσίαση των εκλογών του 2006 στην Παλαιστίνη όπου νίκησε η Χαμάς, η οποία ορκίζεται και εύχεται την καταστροφή του Ισραήλ. Στον Λίβανο, η Χιζμπολλάχ διακηρύττει μια παράλληλη έχθρα. Έχει μια ιστορία βίας μέσω συστηματικής ένοπλης δράσης και απολαμβάνει μια σταθερή δημοτικότητα και αποδοχή μέσα στο εκλογικό σώμα. Στο μέλλον, το αναπόφευκτο ενδεχόμενο στη Μέση Ανατολή, σε σχέση με την καθιέρωση δημοκρατικών διαδικασιών και ελεύθερων εκλογών, είναι η άνοδος και κυριαρχία ριζοσπαστικών Ισλαμικών οργανώσεων. Αυτό με τη σειρά του δεν πρόκειται να οδηγήσει σε νέα καθεστώτα με σεβασμό των δημοκρατικών αξιών.

Στο βιβλίο της «Dreams and Shadows», η Ράιτ μπορεί να μη λέει μια ιστορία που να είναι αρεστή για τη Δύση αλλά είναι αξιοσημείωτα ρεαλιστική και μας προσφέρει μια στέρεη ερμηνεία της σημερινής Μέσης Ανατολής. Η Δύση χρειάζεται περισσότερη από την σοφία της Ράιτ εάν δεν θα συνεχίσει να βασίζει τις πολικές της πάνω στα όνειρα και τις σκιές της.