Τα «ξεχασμένα» έγγραφα

18/04/2012 | ΤΗΣ ΦΑΝΟΥΛΑΣ ΑΡΓΥΡΟΥ
Στη δημοσιότητα έδωσε το Φόρεϊν Όφις αρχεία που τηρούνταν στις αποικίες
Πώς αντέδρασε ο Μακάριος από τις Σεϊχέλλες στις προτάσεις Ράτκλιφ, γιατί στάλθηκε εκεί ο Κρίτων Τορναρίτης και πώς οι Άγγλοι παρακολουθούσαν τις αξιώσεις για ένωση με την Ελλάδα και τις αντίστοιχες τουρκικές κινήσεις
Τα έγγραφα αυτά, πρέπει να τονιστεί, είναι εντελώς ξεχωριστά απ' όλα τα υπόλοιπα που ανήκουν σε Υπουργεία του Λονδίνου και αποδεσμεύονται κατά τακτά διαστήματα κατά τη διάρκεια του κάθε χρόνου. Είναι έγγραφα που διατηρούσαν οι πρώην αποικιακές κυβερνήσεις στις κατά τόπους αποικίες. Μεταφέρθηκαν στο Λονδίνο απ' όλες τις αποικίες το 1963 και κρατούνταν μυστικά σε αρχεία του Υπ. Εξωτερικών και Κοινοπολιτείας και Υπ. Άμυνας στο Hayes και αργότερα τη δεκαετία του 1990 μεταφέρθηκαν σε άλλο αρχείο στο Hanslope Park. Η διάσωσή τους οφείλεται στη δίκη που ξεκίνησαν εναντίον της Βρετανίας για αποζημιώσεις ζώντες Κενυάτες, πρώην Μάου Μάου που βασανίστηκαν από τους Βρετανούς αποικιοκράτες.

Όταν το Δικαστήριο ζήτησε από το Υπ. Εξωτερικών και Κοινοπολιτείας (Φόρεϊν Όφις) να παρουσιάσει τα όποια έγγραφα είχε για τη δεκαετία του 1950, αρνήθηκε την ύπαρξή τους. Όμως, οι έρευνες απέδωσαν και αποκαλύφθηκε ότι όντως υπάρχουν μάλιστα κατά χιλιάδες. Η απόκρυψη της ύπαρξης των εγγράφων αυτών προσέβαλε την αξιοπιστία του Υπ. Εξωτερικών και Κοινοπολιτείας, με αποτέλεσμα ο Υφυπουργός για Αφρικανικές Υποθέσεις να διατάξει έρευνα για το όλο θέμα, διορίζοντας τους Professor Tony Badger, Paul Mellon Professor of American history and Master of Clare College από το Πανεπιστήμιο του Κέιμπριτζ, να επιβλέψουν τη μετάβαση των εγγράφων και την αποδέσμευσή τους.
Αν δεν ήταν για τη δίκη των Κενυατών τα έγγραφα αυτά τελικά θα καταστρέφονταν, σύμφωνα με τις αποφάσεις της ομάδας που τα επέβλεπε, και που τώρα βρίσκεται στο μικροσκόπιο της έρευνας για την αμέλειά της, με τη δικαιολογία ότι καμία χώρα προέλευσης δεν ενδιαφέρθηκε γι΄αυτά τα «migrated archives», όπως τα ονόμασαν. (Πηγή για τα αποικιακά έγγραφα - Υπ. Εξωτερικών και Κοινοπολιτείας).

«Κρυμμένη» κυπριακή ιστορία
Η ολοκλήρωση των αποδεσμεύσεων, που αφορούν όχι μόνο την Κύπρο, ξεκίνησε σήμερα (18.4.2012) και θα ολοκληρωθεί τον Νοέμβριο του 2013. Η πρώτη δόση περιλαμβάνει, όσον αφορά την Κύπρο, έγγραφα από το 1912 μέχρι το 1939, με εξαίρεση τους δύο φακέλους που καλύπτουν την εξορία του Αρχιεπισκόπου Μακαρίου στις Σεϊχέλλες. Σύμφωνα με τις δηλώσεις των υπευθύνων του Αρχείου, η δεύτερη δόση των αποδεσμεύσεων όσον αφορά την Κύπρο θα περιλαμβάνει συγκεκριμένα την περίοδο της ΕΟΚΑ, τις αστυνομικές κτηνωδίες «Police brutality», όπως επιγραμματικά μας λέχθηκε από τον υπεύθυνο επιτηρητή των εγγράφων, έναντι των συλληφθέντων, τη μεταφορά τους στις φυλακές στη Βρετανία, την εκπαίδευση στη Βρετανία αστυνομικών στις Φυλακές Κύπρου, πληροφοριοδότες και άλλα.
Σημειώνεται όμως και παρ' όλον ότι λέχθηκε ότι μόνο το 1% των εγγράφων είναι που παραμένει δεσμευμένο σύμφωνα και με τις οδηγίες του Φόρειν Όφις, που επιδιώκει πλήρη διαφάνεια, παρατηρήσαμε ότι στα έγγραφα για την Κύπρο: Αναφορές για το Κίνημα για την Ένωση παραμένουν κλειστές για 121 χρόνια (αποδέσμευση 2041), Φάκελος για τον Κομμουνισμό στην Κύπρο παραμένει κλειστός για 121 χρόνια (αποδέσμευση 2042), Ο φάκελος για την εξορία Νικόδημου Μυλωνά, έφθασε στο Αρχείο αλλά διατηρείται προς το παρόν κλειστός.
Η εξορία του Μακαρίου σε ποιητική απόδοση
Με τα έγγραφα αυτά διασταυρώνεται πλήρως η πληροφορία που μας δόθηκε από προηγούμενα αποδεσμευμένα έγγραφα του Γραφείου Αποικιών, ότι το Λονδίνο σχεδίαζε την εξορία του Αρχιεπισκόπου Μακαρίου και άλλων στις Σεϊχέλλες, από τον Σεπτέμβριο του 1955. Πράγμα που επιβεβαιώνει ότι οι Προτάσεις Χάρτιγκ ήταν μόνο για το θεαθήναι. (Σημ. Αναφορά στο βιβλίο «Conspiracy or Blunder?» Φ.Α. έκδοση 2000 Λευκωσία). Με ποιητικό τηλεγράφημα ημερ. 8 Μαρτίου 1956 απάντησε ο κυβερνήτης των Σεϊχελλών προς τον Υπ. Εξωτερικών στο Λονδίνο, για την απόφασή του να στεγάσει τους εξόριστους στο Σαν Σουσί και όχι σε ένα σπίτι με την ονομασία «La Bastille» (στα γαλλικά φυλακή) για να μη λεχθεί ότι έβαλαν τον Αρχιεπίσκοπο σε... φυλακή! «Well in Sans Souci so let it be/ Thus denying opposition opportunity/ Of stating Archbishop ne peut pas rester tranquille/ In a house with the name of La Bastille».
Αποστολή Κρ. Τορναρίτη και D. L. Pearson στις Σεϊχέλλες
Με τα πρακτικά των συναντήσεων που είχαν οι Κρ. Τορναρίτης (Εισαγγελέας τότε της αποικιοκρατίας) και Ντ. Πίερσον (Γραμματέας του λόρδου Ράτκλιφ) με τον Αρχιεπίσκοπο Μακάριο, ως απεσταλμένοι του Λονδίνου για να εξασφαλίσουν τις θέσεις του για τις προτάσεις Ράτκλιφ, αποκαλύπτεται ότι: Όταν του έδωσαν αντίγραφο της ελληνικής μετάφρασης των Προτάσεων Ράτκλιφ, ο Αρχιεπίσκοπος (στην παρουσία του Μητροπολίτη Κερύνειας) τους είπε ότι ήδη του είχαν δώσει το αγγλικό κείμενο την προηγουμένη και έβρισκε ότι ο λόρδος Ράτκλιφ ήταν ένας πολύ έξυπνος άνθρωπος και οι προτάσεις καθαρές και σαφείς.
Οι απεσταλμένοι είχαν εντολή να τον δουν μόνο του (δίχως την παρουσία των υπολοίπων εξορίστων) και να αποσπάσουν δεσμευτική δήλωσή του ότι τον ικανοποιούσαν οι συνταγματικές προτάσεις Ράτκλιφ, όμως ο Μακάριος τους είπε ότι δεν μπορούσε να κάνει κάτι τέτοιο ενόσω βρισκόταν στις Σεϊχέλλες. Θα ερμηνευόταν ως να την έκανε κάτω από πίεση, αλλά θα προέβαινε σε δήλωση, αφού θα τερματιζόταν η εξορία του. Η εντύπωση των απεσταλμένων ήταν ότι ο Μακάριος φοβόταν την αντίδραση του ελληνικού Τύπου.
Τελικά, σε συνάντηση που είχε μόνος του με τον Κρ. Τορναρίτη, ο Αρχιεπίσκοπος του είπε ότι η κατάσταση στην Κύπρο τον στενοχωρούσε πολύ και αν του διδόταν η ευκαιρία θα χρησιμοποιούσε όλη του την επιρροή να την τερματίσει. Η μέθοδος θα έπρεπε να αφεθεί στο χέρι του. Μια απλή καταδίκη της βίας θα αποτύγχανε λόγω του πατριωτικού αισθήματος των τρομοκρατών. Θα ξεκινούσε λοιπόν με έκκληση κάτω από τους κατάλληλους όρους και αν αποτύγχανε θα συνέχιζε με άλλα μέτρα στη διάθεσή του.
Η εντύπωση που πήρε ο Τορναρίτης ήταν ότι ο Μακάριος ήθελε να τερματιστεί η βία στην Κύπρο, ανεξάρτητα από το αν έφθανε σε λύση ή όχι, αλλά ήθελε πρώτα να δει το αποτέλεσμα της ελληνικής προσφυγής στα Ηνωμένα Έθνη και δεύτερον να μετρήσει τον παλμό του λαού στην Κύπρο. Τα πρακτικά λένε, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις των απεσταλμένων, ότι ο Μακάριος δεν έβλεπε με καλό μάτι την ελληνική ανάμιξη στο Κυπριακό και κάπως δεν συμφωνούσε με τον Μητροπολίτη Κερύνειας και τον Πολύκαρπο Ιωαννίδη. Πίστευε ότι κανένας Ελληνοκύπριος δεν θα τολμούσε να διαπραγματευτεί εν τη απουσία του, όμως φοβόταν ότι τα πράγματα θα ξέφευγαν του ελέγχου αν συνεχιζόταν η βία... Υποσχόταν να έκανε ό,τι μπορούσε έτσι και τερματιζόταν η εξορία.
Οι βρετανικές μυστικές υπηρεσίες βολιδοσκόπησαν το 1956 και την πιθανότητα απόπειρας απομάκρυνσης του Αρχιεπισκόπου Μακαρίου από τις Σεϊχέλλες, αλλά αποφάνθηκαν ότι μια τέτοια μυστική απόπειρα ήταν αδύνατον για τις ελληνικές δυνάμεις.

Οι αναφορές στις αξιώσεις για ένωση με Ελλάδα και Τουρκία
ΟΙ ΑΓΓΛΟΙ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΟΥΣΑΝ ΣΤΕΝΑ ΤΙΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΕΛΛΗΝΩΝ ΚΑΙ ΤΟΥΡΚΩΝ
Είναι εντυπωσιακό το γεγονός ότι τα έγγραφα αναφέρονται σε διαχρονικές δυναμικές απαιτήσεις του κυπριακού Ελληνισμού για Ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα. Αστυνομική έκθεση αναφέρει ότι το βράδυ της 3ης Νοεμβρίου 1920, σε συγκέντρωση των κατοίκων της Μόρφου στην Εκκλησία του Αγίου Μάμαντος, μίλησε ο δικηγόρος κ. Τομαρίδης για την ίδρυση Εθνικής Συνέλευσης για Ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα. Ορισμένα έγγραφα στον φάκελο αυτό παραμένουν δεσμευμένα για 121 χρόνια, δηλαδή θα αποδεσμευθούν το 2041!
Στις 4 Νοεμβρίου 1920 ο αρχηγός της Αστυνομίας Λευκωσίας, ενόψει των παγκύπριων συγκεντρώσεων για ΄Ενωση της Κύπρου με την Ελλάδα, έδωσε οδηγίες όπως μη εμποδιστούν αλλά σε καθεμίαν από αυτές να παρευρίσκεται έμπιστος αστυνομικός με απλή περιβολή, για να κάνει αναφορά ως το ποιοι παρευρίσκονταν, τη συμπεριφορά τους έναντι της κυβέρνησης κτλ.
Στις 10 και 23 Οκτωβρίου 1921 διεξήχθη Δημοψήφισμα στη Λευκωσία, για Ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα. Στα έγγραφα υπάρχουν μεταφρασμένες στα αγγλικά οι ομιλίες που έγιναν και αρκετές υπογραφές. Υπάρχει ψήφισμα της Εθνικής των Κυπρίων Συνελεύσεως, που υπέγραψε ο Αρχιεπίσκοπος Κύπρου Κύριλλος ημερ. 10 Οκτωβρίου 1921 και είχε αποφασίσει, «Να κηρύττει διά πολλαστήν φοράν ενώπιον Θεού και ανθρώπων ότι η αξίωσις του Κυπριακού λαού είναι μία, μόνη και αναλλοίωτος, η Ένωσις της Κύπρου μετά της Μητρός Ελλάδος... Καταδικάζει και καταλύει εν τη συνειδήσει αυτού το Νομοθετικόν της Κύπρου Συμβούλιον ανάξιον του Ελληνικού Κυπριακού Λαού, Αποφασίζει όπως ο Ελληνικός Λαός μη υποβάλη υποψηφιότητας και όπως απόσχη των Βουλευτικών εκλογών».
Στη συνέχεια ο Αρχιεπίσκοπος Κύριλλος έστειλε το Ψήφισμα στην αποικιακή διοίκηση. Η πολιτική συγκέντρωση έλαβε χώρα στο Θέατρο Παπαδοπούλου στις 23 Οκτωβρίου 1921 και παρευρέθηκαν 110 άτομα και οι Μητροπολίτες Πάφου, Κιτίου και Κερύνειας, και όλα τα πέριξ καταστήματα ήσαν γεμάτα από κόσμο. Σημειώνεται ότι ο τότε Υπουργός Αποικιών ήταν ο Γουίνστον Τσόρτσιλ, ο οποίος ενημερωνόταν με κάθε λεπτομέρεια για το κίνημα για Ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα.
Εν τω μεταξύ, αναφορές του Αστυνομικού Διοικητή Λευκωσίας Οκτωβρίου 1922, επισημαίνουν ότι επώνυμοι Τουρκοκύπριοι απ' όλες τις πόλεις παρευρέθηκαν σε συνεδρία, όπου συζητήθηκε η πιθανότητα ένωσης της Κύπρου με την Τουρκία. Σχετικά τα αναδημοσιεύματα στον τοπικό Τύπο από βρετανικά, ενδεικτικά της «Μάντσεστερ Γκάρτιαν», που ούτε λίγο ούτε πολύ αναφέρονταν σε πιθανή αποχώρηση της βρετανικής κυβέρνησης από την Κύπρο.