Ή στραβός είναι ο γιαλός ή στραβά αρμενίζουμε

Χρήστος Ιακώβου

Διευθυντής του Κυπριακού Κέντρου Μελετών

Ποιoς ήταν ο στόχος της επίσκεψης του Τούρκου υπουργού Eξωτερικών, Αχμέντ Νταβούτογλου, στα κατεχόμενα κατά την εβδομάδα που πέρασε; Η απάντηση σε αυτό το ερώτημα αποκαλύπτει τη γενικότερη τακτική της Τουρκίας, τους τελευταίους μήνες, σε μία γκάμα θεμάτων-προβλημάτων (Κουρδικό, Β. Ιράκ, σχέσεις με Αρμενία, σχέσεις με Συρία, Πατριαρχείο, κλπ.), που λειτουργούν ανασταλτικά ως προς την ευρωπαϊκή πορεία της χώρας και την εικόνα που θέλει η 'Αγκυρα να εκπέμπει σε σχέση με τις νέες γεωπολιτικές της φιλοδοξίες. Η τακτική αυτή με τη σειρά της εντάσσεται σε μία μεσοπρόθεσμη στρατηγική, η οποία αντανακλάται στην επιστημονική γραφίδα και υποκρύπτεται στις δηλώσεις του Τούρκου υπουργού Εξωτερικών.
Η επίσκεψη Νταβούτογλου στα κατεχόμενα ήταν στην ουσία ένας τακτικισμός για καθαρά επικοινωνιακούς σκοπούς, με τελικό αποδέκτη την Ευρωπαϊκή Ένωση. Ο μετριοπαθής λόγος που υιοθέτησε και η μόνιμη αναφορά του στην ανάγκη λύσης του προβλήματος εξυπηρετούσε πλήρως τις επικοινωνιακές ανάγκες που υπηρετούσε. Την ίδια τακτική υιοθέτησε η τουρκική κυβέρνηση τους τελευταίους μήνες στα άλλα προβλήματα, για τα οποία αντιμετωπίζει διεθνείς πιέσεις και επικρίσεις. Επιχειρεί να συντηρεί ένα διάλογο εδώ και αρκετό καιρό με την Αρμενία, καλλιεργώντας την ιδέα ότι σύντομα θα υπογραφεί συμφωνία διπλωματικών σχέσεων, χωρίς να έχει πρόθεση να αναγνωρίσει την αρμενική γενοκτονία. Χρησιμοποιεί την τακτική διαρροής στον Τύπο πληροφοριών ότι υπογείως τεκτένεται πολιτική λύση του Κουρδικού. Συνομιλεί με τους Κούρδους του Ιράκ και πλασάρεται ως ο εγγυητής της ασφάλειας τής υπό εκκόλαψη κουρδικής οντότητας. Ο Ερντογάν πραγματοποιεί επισκέψεις σε ελληνικές εκκλησίες στην Κωνσταντινούπολη, συναντιέται με τον Οικουμενικό Πατριάρχη και φωτογραφίζεται μαζί του, αλλά δεν προχωρεί σε μία απλή πολιτική πράξη για την επαναλειτουργία της Θεολογικής Σχολής της Χάλκης, αν δεν πάρει πρώτα ανταλλάγματα για τη μειονότητα της Δ. Θράκης. Όλα αυτά βέβαια αποβλέπουν στο να ξεπεράσουν το πρόβλημα της αξιολόγησης της ενταξιακής πορείας εντός του Οκτωβρίου και σε επίπεδο στρατηγικής να υπηρετηθεί ο γεωπολιτικός στόχος που τόσο άρτια επεξηγεί ο Νταβούτογλου στα επιστημονικά του συγγράμματα, ότι δηλαδή η Τουρκία αποτελεί κεντρικό κράτος και ισχυρό συντελεστή ισχύος σε ένα κύκλο επάλληλων γεωγραφικών ζωνών.
Η ανεπαρκής και εσφαλμένη ανάγνωση από την ελληνική πλευρά της πάγιας γεωπολιτικής θεώρησης Νταβούτογλου για τη θέση της Τουρκίας στη διεθνή σκηνή άφησε απαρατήρητη και χωρίς κόστος την επίσκεψή του στα κατεχόμενα. Η κυπριακή κυβέρνηση έπρεπε ευθύς εξαρχής να καταγγείλει την επίσκεψη ως παράνομη σε υπό κατοχή έδαφος της Ευρωπαϊκής Ένωσης και υπονομευτική των συνομιλιών.
Επιπλέον, μέρος του Τύπου αγκιστρώθηκε και αναμασά την άποψη Νταβούτουγλου για «μηδενικές τριβές με τους γείτονες της Τουρκίας», απολυτοποιώντας τη γενικότερη προσέγγισή του για τα Ελληνοτουρκικά και το Κυπριακό. Πρόκειται για αποσπασματική και παραπλανητική ερμηνεία των απόψεων Νταβούτογλου.
Αυτό που ο Νταβούτογλου επιχειρεί να κάνει στην άσκηση εξωτερικής πολιτικής είναι την κλασική γεωπολιτική σύζευξη. Από τη μια μιλά για το γεωγραφικό πλεονέκτημα του «στρατηγικού βάθους» της τουρκικής θέσης σε ένα γεωπολιτικό σύστημα που εκτείνεται από την Ευρώπη μέχρι την Ινδονησία και από την άλλη προσπαθεί να προωθήσει τους πολιτικούς στόχους της Τουρκίας που υπαγορεύονται από τη γεωγραφία, δηλαδή η εξισορρόπηση της ένταξης της χώρας στους δυτικούς θεσμούς με την άσκηση κεντρικού και ηγετικού ρόλου στο μουσουλμανικό κόσμο.
Αυτό που ουσιαστικά εισηγείται ο Νταβούτογλου είναι ότι η Τουρκία έχει το γεωπολιτικό πλεονέκτημα να μετατραπεί σε πανίσχυρο ενδοσυστημικό πόλο ισχύος του ευρωασιατικού συστήματος ασφαλείας. Αυτό θα της επιτρέψει να αναδυθεί, με πλανητικούς όρους, σε δύναμη διεθνούς εμβέλειας.
Σε αυτό το πλαίσιο ανάδυσης της νέας τουρκικής ισχύος, ο Νταβούτογλου υποστηρίζει στο βιβλίο του, «Στρατηγικό Βάθος»: «Μία χώρα που αγνοεί την Κύπρο, δεν μπορεί να είναι ενεργή στις παγκόσμιες και περιφερειακές πολιτικές». Στη σελίδα 180, ο Νταβούτογλου συμπυκνώνει τη στρατηγική του για την Κύπρο: «Την Κύπρο δεν μπορεί να αγνοήσει καμία περιφερειακή ή παγκόσμια δύναμη που κάνει στρατηγικούς υπολογισμούς στη Μ. Ανατολή, την Α. Μεσόγειο, το Αιγαίο, το Σουέζ, την Ερυθρά θάλασσα και τον Κόλπο. Η Κύπρος βρίσκεται σε τόσο ιδανική απόσταση απΆ όλες τις περιοχές, που έχει την ιδιότητα μίας παραμέτρου που τις επηρεάζει όλες άμεσα. Η Τουρκία, το στρατηγικό πλεονέκτημα που απέκτησε τη δεκαετία του 1970 πάνω σε αυτή την παράμετρο, πρέπει να το αξιοποιήσει όχι ως στοιχείο μίας αμυντικής κυπριακής πολιτικής με στόχο τη διαφύλαξη του σημερινού στάτους κβο, αλλά ως ένα θεμελιώδες στήριγμα μίας επιθετικής θαλάσσιας στρατηγικής διπλωματικού χαρακτήρα».
Συνεκδοχικά και συμπερασματικά, για το Νταβούτογλου, το Κυπριακό επιλύθηκε σε στρατηγικό επίπεδο από το 1974 προς όφελος της Τουρκίας. Τώρα απομένει μία διευθέτηση μέσω κάποιων συνοριακών ρυθμίσεων και ενός πολιτειακού μοντέλου που να εσωτερικεύουν αυτή την πραγματικότητα. Αυτό εννοεί, όταν μιλά ασύστολα για την ανάγκη λύσης του Κυπριακού. Απλώς, όσοι δεν το αντιλαμβάνονται ή στραβός είνΆ ο γιαλός ή στραβά αρμενίζουν?

Κωδικός άρθρου: 894451

ΠΟΛΙΤΗΣ - 06/09/2009, Σελίδα: 12