Η πρόταση του ορθού ΝΑΙ

Του Χρήστου Ιακώβου
Διευθυντή του Κυπριακού Κέντρου Μελετών (ΚΥ.ΚΕ.Μ.)

Την περασμένη εβδομάδα κατατέθηκε προς δημόσια ενημέρωση και δημόσιο διάλογο από την Κίνηση για Ελευθερία και Δικαιοσύνη στην Κύπρο μία πρόταση σχετικά με το περιεχόμενο μίας λύσης που θα μπορούσε να δεχθεί η Ελληνική πλευρά σε περίπτωση διευθέτησης του προβλήματος.

Είτε συμφωνεί είτε διαφωνεί κάποιος με την συγκεκριμένη πρόταση είναι νομίζω ευδιάκριτη η διαπίστωση ότι η πρόταση ουσιαστικά καινοτομεί σε δύο πράγματα: α) πρόκειται για την πρώτη φορά που κατατίθεται μία συγκεκριμένη πρόταση για το περιεχόμενο και το χαρακτήρα της λύσης από μία οργάνωση που προέρχεται από το χώρο που υποστήριξε το ΟΧΙ στο δημοψήφισμα. Το γεγονός αυτό υπομιμνήσκει μία ισχυρή αδυναμία του Τάσσου Παπαδόπουλου, σε επίπεδο στρατηγικής, όπου μετά το δημοψήφισμα δεν προχώρησε στα να καταθέσει προς το λαό μία συγκροτημένη πρόταση προκειμένου να ξεκαθαρίσει η σύγχυση σε ό,τι αφορά το περιεχόμενο της λύσης, με αποτέλεσμα να διαμορφωθεί μία ευρεία γκάμα απόψεων μέσα στον χώρο του ΟΧΙ που άρχιζε από τους οπαδούς της πλήρους διχοτόμησης και κατέληγε στους πλήρως συγχυσμένους που δεν μπορούσαν να προσδιορίσουν τι ακριβώς ήθελαν ή ανέμεναν από την πολιτική ηγεσία. β) με την κατάθεση της πρότασης δημιουργούνται οι συνθήκες να μπει σε νέα βάση ο προβληματισμός και ο ουσιαστικός πολιτικός διάλογος όχι μόνο ανάμεσα στον χώρο που υποστήριξε το ΟΧΙ αλλά ευρύτερα μέσα στην Κυπριακή κοινωνία. Με άλλα λόγια, τέτοιες προτάσεις εισάγουν τον προβληματισμό στη βάση της πολιτικής σκέψης μακριά από ιδεολογικές και ψυχολογικές παρωπίδες, κάτι που θεωρείται σημαντικό βήμα προς την κατεύθυνση του πολιτικού εκσυγχρονισμού.

Με το δημοψήφισμα του 2004, η πλειοψηφία των Ελλήνων της Κύπρου εξέφρασε μέσω του δημοψηφίσματος της επιθυμία της για ένα μοντέλο λύσης στο οποίο δεν ήθελε. Θα πρέπει, όμως να ξεκαθαρίσουμε στο μυαλό μας ένα μοντέλο λύσης μέσα στο οποίο θέλουμε να ζήσουμε. Επομένως η σημασία της πρότασης έγκειται στο ότι καταδεικνύει ότι η απόρριψη του Σχεδίου Ανάν δεν ήταν απόρριψη της ιδέας της λύσης αλλά απλώς του συγκεκριμένου σχεδίου λύσης.
Το ΟΧΙ στο δημοψήφισμα του 2004 υπήρξε η κατηγορηματική απόρριψη της πρότασης να αποδεχθούμε ένα κρατικό μόρφωμα που θα ήταν χειρότερο από το υφιστάμενο και θα αναιρούσε τις κατακτήσεις του, όπως είναι οι εδραίοι δημοκρατικοί θεσμοί, το κράτος δικαίου, η ισχυρή οικονομία και θα περιόριζε τα πολιτικά πλεονεκτήματα της ένταξη στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Συνεπώς, το αποτέλεσμα, για το μέγιστο μέρος όσων ψήφισαν ΟΧΙ, πρέπει να ερμηνευτεί ως αντίδραση στην ανασφάλεια που προκάλεσε η αβεβαιότητα της κατάργησης της Κυπριακής Δημοκρατίας και της έλλειψης μηχανισμών που θα προεφύλασσε τους Κυπρίους σε περίπτωση κατάρρευσης του πειράματος της λύσης. Οι ασυνάρτητες και νεφελώδεις προοπτικές του Σχεδίου Ανάν και οι ψευδαισθήσεις για καλή πίστη της Τουρκίας στη μεταβατική περίοδο, ειδικά αν λάβει κανείς υπόψη την αβεβαιότητα της ενταξιακής της πορείας, δεν ήταν τίποτε άλλο στα μάτια των Ελληνοκυπρίων παρά μία ανεξόφλητη επιταγή ελπίδας χωρίς εξασφαλισμένο αντίκρισμα.

Η φιλοσοφία της πρότασης του ορθού ΝΑΙ εδράζεται σε τέσσερεις βασικούς άξονες:

Πρώτος, η Κυπριακή Δημοκρατία πρέπει να αποτελεί την βάση για την όποια μελλοντική λύση. Με το δημοψήφισμα κατεδείχθη ότι ουδέποτε κατά το παρελθόν η Κυπριακή Δημοκρατία δεν εξέφρασε σε τέτοιο ύψιστο βαθμό το σύμβολο ενότητας και ελευθερίας για τους Κυπρίους.

Δεύτερος, η λύση θα πρέπει να υιοθετεί ένα νέο Σύστημα Ασφαλείας με Ευρωπαϊκές προδιαγραφές που να διαφυλάττει τα κεκτημένα δικαιώματα της Κυπριακής Δημοκρατίας. Με άλλα λόγια δεν μπορεί πλέον να εφαρμοστεί εκ νέου του το σύστημα ασφαλείας του 1960 το οποίο υπήρξε τραυματικό.

Τρίτος, η λύση δεν θα πρέπει να νομιμοποιεί την παραμονή εποίκων, λαμβάνοντας υπόψη τα καταδικαστικά ψηφίσματα του ΟΗΕ γι’ αυτήν την πτυχή της Τουρκικής πολιτικής στην Κύπρο.

Τέταρτος, δεν μπορεί να υπάρξει λύση που να απαιτεί από την ελληνοκυπριακή πλευρά συμβιβασμούς σε ζητήματα ανθρωπίνων δικαιωμάτων και μόνιμες παρεκκλίσεις από το κοινοτικό κεκτημένο. Η θέση της ελληνοκυπριακής πλευράς πρέπει να παραμένει αμετάκλητη σε ό,τι αφορά τις εκβιαστικές πιέσεις για υποχώρηση σε ζητήματα δημοκρατικών αρχών και πολιτικών κατακτήσεων του νεωτερικού δυτικού πολιτισμού, οι οποίες πρυτανεύουν χωρίς εξαιρέσεις στην Ευρωπαϊκή Ένωση.

Για να αποκτήσει κάποιος πιο ολοκληρωμένη εικόνα της πρότασης θα πρέπει να την διαβάσει προσεκτικά.. Η περίοδος του δημοψηφίσματος έχει περάσει και μαζί της η ψυχολογία των αφορισμών και των συνθημάτων. Μπορεί το δημοψήφισμα να κατέδειξε με κατηγορηματικό τρόπο αυτό που η Ελληνική πλευρά δεν θέλει να υπάρχει στη λύση, είναι καιρός, όμως, να συζητήσουμε τι θέλουμε να υπάρχει στη λύση.