How Rome Fell: Death of a Superpower

Adrian Goldsworthy
How Rome Fell: Death of a Superpower
Yale University Press, 2009

Του Robert Messenger The Weekly Standard

Τα τελευταία χρόνια παρατηρείται ένα σταθερό ρεύμα βιβλίων σχετικά με την πτώση της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας. Το ενδιαφέρον των εκδοτών απεικονίζει μια δημοφιλή αντίληψη ότι υπάρχει κάτι που μπορούμε να μάθουμε για τη σύγχρονη Αμερική από τη μελέτη της πτώσης της Ρώμης. Το βιβλίο του Goldsworthy «How Rome Fell: Death of a Superpower» προέρχεται από μια ομιλία που κλήθηκε να κάνει σε Αμερικανούς σχεδιαστές πολιτικής στα πλαίσια μιας διμερούς διάσκεψης, αφιερωμένης στις ιστορικές στρατηγικές και την πτώση των μεγάλων δυνάμεων.

Ο αριθμός σοβαρών εργασιών στο πρόσφατο κύμα βιβλίων για την «πτώσης της Ρώμης» αποδίδεται στους μελετητές που ακολούθησαν την πρωτοποριακή εργασία του Brown – «Ο Κόσμος της Ύστερης Αρχαιότητάς» που δημοσιεύθηκε το 1971. Ένα από τα πιο χαρακτηριστικά έργα είναι αυτό του Perkins's «Η Πτώση της Ρώμης και το Τέλος του Πολιτισμού», το οποίο εξετάζει τις φρικιαστικές πραγματικότητες αυτής της εποχής «της συνέχειας» - η τεχνολογία και η εκμάθηση εξαφανίστηκαν από τη Δύση χάρη στην κατάρρευση της κοινωνίας των πολιτών. Σχεδόν όλοι οι κριτικοί θεώρησαν ως συνοδευτικό της εργασίας του Perkins το βιβλίο του Heather «Η Πτώση της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας». Ο Heather, συντάκτης σημαντικών εργασιών για την δράση των βαρβάρων ενάντια στη Ρώμη, δεν έχει καμία αμφιβολία για την αιτία: Ήταν οι Ούννοι. Η αυτοκρατορία του Αττίλα μπορεί να είχε καταρρεύσει μέσα σε μια δεκαετία από την ίδρυσης της, αλλά ανέτρεψε όλα τα προσεκτικά στρώματα της αστικής και στρατιωτικής οργάνωσης που κρατούσε την ισορροπία μεταξύ της Ρώμης και τις ομάδες των βαρβάρων.
Το έργο που λαμβάνει όμως την περισσότερη προσοχή είναι αυτό του Goldsworthy «How Rome Fell». Eν τούτοις, φαίνεται να ξαφνιάζεται από τον όγκο του υλικού και το αφήγημά του καταλήγει επιδέξια σε ένα τομέα όπου η κομψότητα είναι το μέτρο. Επιπλέον, ευνοεί τους πολιτικούς λόγους για την κατάρρευση της Ρώμης. (Οι «παραλληλιστές» της Ρώμης-Ουάσιγκτον αναφέρουν την τεράστια αύξηση της Ρωμαϊκής γραφειοκρατίας αμέσως μετά τον Διοκλητιανό και την απώλεια αποδοτικότητας που ακολούθησε.) Το Ρωμαϊκό κράτος εξελίχθηκε σε ένα ίδρυμα συγκεντρωμένο στην προστασία του αυτοκράτορα από το σφετερισμό και τον πλουτισμό ενός εσωτερικού κύκλου. Αλλά όσο πειστικό φαίνεται να είναι αυτό το επιχείρημα, ανατρέπεται εντελώς μέσα ακόμη και από μια βιαστική σύγκριση με την Ανατολική αυτοκρατορία – της οποίας η γραφειοκρατία ήταν ακόμη πιο ογκώδης, ανεπαρκής και σκληρή - η οποία διήρκεσε άλλα χίλια χρόνια. Επέζησε επειδή τα σύνορά της μπορούσαν να υπερασπιστούν και υπερασπίστηκαν.

Η Δύση κατέρρευσε για πολλούς λόγους, αλλά ο καταλύτης ήταν οι εισβολές των βαρβάρων. Όπως ο Heather, που απορρίπτει Gibbon, σημειώνει με σαφήνεια στο συμπέρασμά του: «Χωρίς τους βαρβάρους δεν υπάρχουν στοιχεία ότι η Δυτική αυτοκρατορία θα είχε πάψει να υπάρχει τον πέμπτο αιώνα». Η έρευνα του Goldsworthy είναι γερή, καλά στοχευμένη προς ένα γενικό ακροατήριο, αλλά η απεραντοσύνη του υλικού απαιτεί έναν αλάνθαστο οδηγό. Σε έναν τομέα που εξουσιάζεται από ογκόλιθους όπως ο Gibbon και ο Jones, ο Heather είναι ένας αντάξιος κληρονόμος.