Η Aίγυπτος αναζητεί νέο Σύνταγμα

Λεπτές ισορροπίες του προέδρου Μόρσι μεταξύ της Μουσουλμανικής Αδελφότητας, των Φιλελευθέρων και του στρατού

The Guardian

Η απόφαση του Αιγύπτιου προέδρου Μοχάμεντ Μόρσι για την επαναλειτουργία της Βουλής, σε αντίθεση με την απόφαση των στρατηγών να τη διαλύσουν, επαναφέρει στο προσκήνιο ένα ζήτημα που είχε τεθεί ήδη από την έναρξη της επανάστασης: τη νομιμότητα και την έννομη τάξη έναντι της επαναστατικής νομιμότητας. Με βάση την επαναστατική νομιμότητα, οι επαναστάτες της 25ης Ιανουαρίου επέμεναν ότι ο τότε πρόεδρος Χόσνι Μουμπάρακ έπρεπε να φύγει, παρά τις αιτιάσεις των συνεργατών του ότι η εκδίωξή του θα αποτελούσε παραβίαση του Συντάγματος και θα δημιουργούσε νομικό κενό. Σε μια χώρα όπου «η επανάσταση συνεχίζεται» έως ότου εκπληρωθούν οι στόχοι της – όπως δήλωσε ο Μόρσι στην πρώτη μετεκλογική ομιλία του, η επαναστατική νομιμότητα αντικαθιστά εδραιωμένους νόμους και θεσμούς.

Η απόφαση του Μόρσι θα ήταν δικαιολογημένη, αν η επαναστατική νομιμότητα αποτελούσε το σαφές πλαίσιο των αναφορών του. Αλλά το πρόβλημα με τις αποφάσεις της Μουσουλμανικής Αδελφότητας είναι ότι μετακινείται επιλεκτικά μεταξύ συνταγματικής και επαναστατικής νομιμότητας, όλο τον προηγούμενο 1,5 χρόνο – αναλόγως προφανώς με το τι διευκολύνει την άνοδό της στην εξουσία. Η Αδελφότητα αντιτάχθηκε συχνά στις διαμαρτυρίες άλλων επαναστατικών δυνάμεων, επικαλούμενη το Σύνταγμα: «Η χώρα πρέπει να προχωρήσει από την επανάσταση στη σταθερότητα, από την επαναστατική νομιμότητα στη συνταγματική, λαϊκή νομιμότητα». Ετσι, όμως, η Αδελφότητα έχασε μεγάλο μέρος της αξιοπιστίας της και ενίσχυσε την αβεβαιότητα, που προέκυψε από τον «μεταβατικό οδικό χάρτη» που σχεδίασε και προώθησε το Ανώτατο Συμβούλιο των Ενόπλων Δυνάμεων (Scaf) και υποστήριξε η ίδια.

Πάντως ο οδικός χάρτης επέβαλε ότι πρέπει πρώτα να εκλεγούν το Κοινοβούλιο και ο πρόεδρος και μετά να συνταχθεί Σύνταγμα, το οποίο θα προσδιορίσει και θα κατανείμει τις εξουσίες τους. Την εποχή του σχεδιασμού του οδικού χάρτη, η Αδελφότητα επιτέθηκε με σφοδρότητα στις φωνές που έλεγαν «πρώτα το Σύνταγμα», αλλά ξαφνικά έχει υιοθετήσει αυτήν την αρχή. Το διάταγμα του Μόρσι προϋποθέτει ότι θα διεξαχθούν νέες βουλευτικές εκλογές, μετά την έγκριση του Συντάγματος με δημοψήφισμα, που σήμερα σχεδιάζεται από συντακτική συνέλευση στην οποία επικρατεί η Αδελφότητα.

Το ανώτατο δικαστήριο

Ορισμένοι σχολιαστές υπέρ του Μόρσι διατείνονται ότι οι δικαστές του ανώτατου δικαστηρίου είναι διορισμένοι από τον Μουμπάρακ και γι’ αυτό υπέρ του ανατραπέντος προέδρου και του καθεστώτος του. Είναι αλήθεια. Οι αποφάσεις του δικαστηρίου έχουν ελάχιστη αξιοπιστία και αναμένεται να εξυπηρετήσουν τα συμφέροντα του προ-επαναστατικού καθεστώτος και των διορισμένων από τον Μουμπάρακ μελών του Scaf. Οπότε είναι δύσκολο να πιστέψει κανείς τους λεγόμενους Φιλελεύθερους οι οποίοι διατείνονται ότι είναι αντίθετοι στην απόφαση του Μόρσι, επειδή σέβονται το ανώτατο δικαστήριο και την έννομη τάξη. Πολλοί από αυτούς τους Φιλελεύθερους επιτίθενται στη Μουσουλμανική Αδελφότητα στο όνομα της δημοκρατίας και του φιλελευθερισμού, αν και προτιμούν τους στρατηγούς από τους εκλεγμένους πολιτικούς.

Αλλά με την Αδελφότητα και τους Φιλελεύθερους να μην είναι εντελώς αξιόπιστοι στους ισχυρισμούς τους, είναι άδικο για τους οπαδούς του Μόρσι να κατηγορήσουν οποιονδήποτε που ανησυχεί ότι οι πρόσφατοι πολιτικοί χειρισμοί του προέδρου είναι αντιεπαναστατικοί και φιλο-Scarf. Για ορισμένους, ο Μόρσι θεωρείται ήρωας επειδή αμφισβήτησε τη συνταγματική διακήρυξη των στρατηγών. Ωστόσο, η διακήρυξη καθιστά τις ένοπλες δυνάμεις κράτος εν κράτει, επειδή δίνει στο Scaf αποκλειστικό δικαίωμα να αποφασίζει για ζητήματα των ενόπλων δυνάμεων.

Αν ο Μόρσι αγνοήσει το Scaf και υποστηρίξει τους στόχους της επανάστασης, τη δημοκρατική τάξη και την πολιτική έναντι του στρατού, μόνο τότε μπορεί να θεωρηθεί πραγματικός επαναστάτης. Αλλά αν απλώς βοηθήσει την Αδελφότητα να αποκτήσει περισσότερη εξουσία -σήμερα έχει εκτελεστικές και νομοθετικές εξουσίες καθώς και αξιοσημείωτο έλεγχο στη διαμόρφωση του Συντάγματος- τότε ο ίδιος και το κίνημά του θα θεωρηθούν σχεδόν αντίγραφο του περιβόητου Εθνικού Δημοκρατικού Κόμματος του Μουμπάρακ.

Οι Σαουδάραβες τείνουν χείρα φιλίας

Η Σαουδική Αραβία επιφύλαξε θερμή υποδοχή στον Αιγύπτιο πρόεδρο Μοχάμεντ Μόρσι, γεγονός το οποίο εκτιμάται ότι καταδεικνύει την αποφασιστικότητα του Ριάντ να εγκαταλείψει τις παλαιές έχθρες και να συνεργαστεί με τον νέο Αιγύπτιο πρόεδρο.

Οι σχέσεις του Ριάντ και της Μουσουλμανικής Αδελφότητας, από την οποία προέρχεται ο κ. Μόρσι, ήταν σχεδόν πάντα τεταμένες, παρά τις κοινές σουνιτικές αξίες τους. Κι αυτό, επειδή το Ριάντ θεωρούσε την Αδελφότητα ιδεολογικό αντίπαλο που εκινείτο με πολιτική επιθετικότητα τέτοια, που θα μπορούσε να αποσταθεροποιήσει συμμάχους και να προκαλέσει δυσφορία στο εσωτερικό του βασιλείου.

Εντούτοις, η εκλογή του κ. Μόρσι δεν άφησε μεγάλα περιθώρια επιλογής στη Σαουδική Αραβία, η οποία επέλεξε να τείνει χείρα φιλίας προς τον νέο πρόεδρο. Επιπλέον, σύμφωνα με Σαουδάραβες αναλυτές, η υποδοχή που επιφύλαξε ο βασιλιάς Αμπντάλα στον κ. Μόρσι κατέδειξε την πρόθεσή του ν’ αρχίσει μια καινούργια εποχή στις σχέσεις του με τη Μουσουλμανική Αδελφότητα. «Το μήνυμα είναι ότι δεν έχουμε πρόβλημα με την επανάσταση ή την Αδελφότητα και είμαστε έτοιμοι να συνεχίσουμε την καλή σαουδαραβοαιγυπτιακή σχέση», παρατήρησε ο αναλυτής Τζαμάλ Κασόγκι. Η Σαουδική Αραβία διατηρούσε ισχυρούς δεσμούς με το ανατραπέν καθεστώς Μουμπάρακ. «Μ’ αυτή την επίσκεψη, η Σαουδική Αραβία κατέστησε σαφές και ξεκάθαρο ότι έληξε η εποχή Μουμπάρακ κι άρχισε ένα καινούργιο κεφάλαιο», επισήμανε με τη σειρά του ο αναλυτής Χουσεΐν Σομπόκσι.