Η νέα διεθνής τάξη πραγμάτων

Του Gurcharan Das

New York Times 

Νέο Δελχί – Κίνα και Ινδία, έχουν αποδυθεί σε έναν αγώνα αναρρίχησης στο ψηλότερο σκαλοπάτι της παγκόσμιας ηγεμονίας, με τις προσεγγίσεις τους ωστόσο όσον αφορά το κράτος και την εξουσία να είναι διαμετρικά αντίθετες.

Δύο ημέρες μετά τις τρομοκρατικές επιθέσεις στην Μουμπάι, συναντήθηκα με έναν Κινέζο επιχειρηματία φίλο μου. Είχε μείνει έκπληκτος από την συνεχή και διεξοδική κάλυψη των επιθέσεων από τα Ινδικά κανάλια, και την αναποτελεσματικότητα της κυβέρνησης. Μου μετέφερε τις δηλώσεις μιας μεσοαστής η οποία ανέφερε στην κρατική τηλεόραση πως οι Ινδοί καταδρομείς καθυστέρησαν να αναλάβουν δράση, επειδή ήταν ιδιαίτερα απασχολημένοι φρουρώντας ανώτατους πολιτικούς αξιωματούχους. Διερωτήθηκε πως η γυναίκα αυτή κατόρθωσε να βγει αλώβητη μετά από μία τέτοια δήλωση.

Του εξήγησα ότι ο σαρκασμός είναι αντιπροσωπευτικός ενός έθνους, οργισμένου και απογοητευμένου με τους πολιτικούς του. Στην συνέχεια μου μίλησε για την κακή κατάσταση των δρόμων, τις ερειπωμένες πόλεις και τις συνεχείς διακοπές στην ηλεκτροδότηση. Ξαφνικά, σταμάτησε και με ρώτησε το εξής: «Με όλα αυτά, πως γίνατε η δεύτερη, ταχύτερα αναπτυσσόμενη οικονομία παγκοσμίως; Οι ηγέτες της Κίνας τρέμουν την ημέρα κατά την οποία η κυβέρνηση σας θα συνέλθει και θα αναλάβει δράση».

Άνοδος της οικονομίας
Η απάντηση στην ερώτηση του περιέχεται σε μία κοινότυπη φράση: «η οικονομία μας αναπτύσσεται την νύκτα, όταν η κυβέρνηση κοιμάται». Επιβεβαίωση τούτου αποτελεί η άνοδος που σημείωσε το χρηματιστήριο της Μουμπάι την περίοδο μετά τις επιθέσεις. Επιπρόσθετα, σε τοπικές εκλογές μετά από δύο εβδομάδες, πολλοί αξιωματούχοι δεν επανεκλέγηκαν, όχι λόγω θεμάτων που αφορούν την εθνική ασφάλεια, αλλά την οικονομία.

Όλα αυτά προκάλεσαν σύγχυση στον Κινέζο φίλο μου, και αναμφίβολα και σε αρκετούς συμπατριώτες του, των οποίων η επιτυχία οφείλεται στην αποτελεσματικότητα του κράτους. Παρακολουθούν αμήχανοι την σύνδεση του συμμάχου τους Πακιστάν με την τρομοκρατία, ενώ την ίδια στιγμή η οικονομία της Ινδίας συνεχίζει να ενισχύεται. Τους προβληματίζει το ότι η οργή για τις επιθέσεις στην Μουμπάι, έχει ως αποδέκτες τους Ινδούς πολιτικούς, παρά τους Μουσουλμάνους ή το Πακιστάν.

Η παγκόσμια οικονομική κρίση, αναμφίβολα έχει επηρεάσει τον ρυθμό ανάπτυξης της Ινδίας, που εκτιμάται ότι το 2009 θα κυμαίνεται στο 7% σε σύγκριση με 8,7% το 2007. Όπως μου ανέφερε ο φίλος μου, η κατάσταση στην Κίνα είναι ακόμη χειρότερη. Το τι προβληματίζει και προκαλεί ερωτήματα, πρόσθεσε, είναι το γιατί ενώ αρκετές χώρες εφάρμοσαν οικονομικές μεταρρυθμίσεις παρόμοιες με αυτές της Ινδίας, η Ινδική οικονομία έχει καταστεί η δεύτερη αναπτυσσόμενη παγκοσμίως. 

Αίσθηση προκαλεί και το ότι η Ινδία παράγει με ταχύτατους ρυθμούς πολυεθνικές εταιρείες, σε αντίθεση με την Κίνα της οποίας ο επιχειρηματικός τομέας είναι βασισμένος στις κρατικές ή τις ξένες εταιρείες.

Δεν έχω ικανοποιητική εξήγηση, ωστόσο πιστεύω πως αυτό οφείλεται στο εμπορικό και επιχειρηματικό δαιμόνιο μιας παρεξηγημένης ομάδας, των Vaishyas. Τα μέλη της, κατέχουν πολύ καλά την τέχνη της απορρόφησης των κονδυλίων, προσδίδοντας στο έθνος ένα ανταγωνιστικό πλεονέκτημα. Σωστά υποστηρίζεται ότι το εμπόριο είναι μία φυσική διαδικασία, ωστόσο υποβοηθητικό ρόλο διαδραματίζουν οι ριψοκίνδυνοι επιχειρηματίες οι οποίοι θα εκμεταλλευθούν τις ευκαιρίες. Απόδειξη τούτου είναι ότι οι Vaishyas, φιγουράρουν στις πρώτες θέσεις των Ινδών δισεκατομμυριούχων του περιοδικού Forbes.

Ο πλουραλισμός της Ινδίας 
Σε ένα πολυσυζητημένο άρθρο, ο πρώην πρωθυπουργός της Σιγκαπούρης Λι Κουάν Γιου, είχε διατυπώσει μία καίρια ερώτηση: «Γιατί ο κόσμος αντιμετωπίζει την άνοδο της Κίνας ως απειλή, αλλά αυτήν της Ινδίας ως επιτυχία;». Η απάντηση έγκειται στο ότι η Ινδία, είναι μια αχανής, δυσλειτουργική και ανοικτή δημοκρατία, που κυβερνάται από έναν πολυκομματικό συνασπισμό. Αναπτύσσεται μέσω της καθημερινής ανταλλαγής ιδεών μεταξύ των Vaishyas και της θρησκείας, των φιλελεύθερων που κυριαρχούν στην πνευματική ζωή, και των νέων δυνάμεων της παγκοσμιοποίησης.

Η ιδέα όπως η Ινδία καταστεί στρατιωτική υπερδύναμη τον 21ο αιώνα βρίσκει απήχηση σε πολλούς Ινδούς, κάτι που δεν συνάδει με το φιλειρηνικό δόγμα του Μαχάτμα Γκάντι ή ακόμη και το μήνυμα του Βούδα περί ειρήνης. Το σκεπτικό εμπεριέχεται στο εδάφιο Nasadiya από το ιερό βιβλίο Rig Veda για την δημιουργία του σύμπαντος. «Ποιος γνωρίζει και ποιος μπορεί να πει πόθεν γεννήθηκε και πόθεν προέκυψε αυτή η δημιουργία; Οι θεοί είναι μεταγενέστερο δημιούργημα αυτού του κόσμου. Ποιος γνωρίζει τότε, πότε πραγματώθηκε για πρώτη φορά;». Όταν έχεις εκατομμύρια θεούς, δεν μπορείς να είσαι φανατικός. 

Κινέζοι και Ινδοί πιστεύουν ακράδαντα ότι τον 21ο αιώνα οι οικονομίες τους θα αναπτυχθούν ακόμη περαιτέρω. Στην Κίνα αυτό θα συμβεί με την παρέμβαση του κράτους, ενώ στην Ινδία με την απουσία του. Ταυτόχρονα θα συνεχιστεί η πορεία προς ένα μοντέρνο, δημοκρατικό και βασισμένο στην οικονομία μέλλον. Στο πλαίσιο αυτό, οι τρομοκρατικές επιθέσεις είναι ένα ανώφελο, δευτερευούσης σημασίας γεγονός.

Την ίδια στιγμή, οι Ινδοί αντιλαμβάνονται ότι θα πρέπει να παταχθεί η γραφειοκρατία και να εφαρμοσθούν μεταρρυθμίσεις στην αστυνομία και το δικαστικό σύστημα, θεσμοί που παραδόξως απολάμβαναν σεβασμού πριν από μία δεκαετία. Όταν αυτό επισυμβεί, η Ινδία θα χαίρει σεβασμού, ένα ενδεχόμενο που ανησυχεί έντονα την Κινεζική ηγεσία.

(Ο Gurcharan Das, είναι συγγραφέας του βιβλίου “Ιndia Unbound”)