Antony Giddens
Polity Press, 2006
Του Uwe Becker / Πανεπιστήμιο Άμστερνταμ
Acta Politica Book Review
Ο Άντονυ Γκίντενς είναι ένας από τους πιο σημαντικούς κοινωνιολόγους σε θέματα κοινωνικών τάξεων και της συγκρότηση του κράτους, ενώ οι απόψεις του για τον μοντερνισμό και τον «Τρίτο Δρόμο» των Εργατικών τον έφεραν ξανά στο προσκήνιο. Στο βιβλίο του «Europe in the Global Age», ο Γκίντενς εμβαθύνει σε αυτά τα θέματα, επικεντρώνοντας στην ανάγκη ενός κοινού Ευρωπαϊκού μοντέλου κοινωνικής πρόνοιας και στο μετασχηματισμό των κοινωνικών δομών.
Ο Γκίντενς αναγνωρίζει τη δημοκρατική φύση της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε κοινοβουλευτικό επίπεδο μια και οι δομές της καθιστούν αναγκαία τη συνεχή διαπραγμάτευση. Πρόκειται δηλαδή για μια δημοκρατική σύμπραξη ημι-αυτόνομων κρατών και όχι για ομοσπονδία. Ίσως αυτή η απόρριψη της ομοσπονδιακής ιδέας να είναι μια διάσταση της γενικότερης στάσης του Γκίντενς, ο οποίος θεωρεί ότι η ΕΕ πρέπει να παραμείνει μια πολιτεία με περιορισμένη σφαίρα αρμοδιότητας, ένα πείραμα «διακυβέρνησης χωρίς κράτος» το οποίο δεν χρειάζεται ένα αναλυτικό σύνταγμα. Ο Γκίντενς φαίνεται να αναγνωρίζει όμως πως η ΕΕ κινείται προς κάποιο είδος συντάγματος το οποίο είναι απαραίτητο να βασίζεται σε ένα κοινό μοντέλο κοινωνικής πρόνοιας. Το κοινό μοντέλο όμως είναι μια αμφισβητούμενη έννοια, η ερμηνεία της οποίας αντανακλά διαφορετικές πραγματικότητες για την εργασία και την κοινωνική πρόνοια σε κάθε κράτος-μέλος.
Ο Γκίντενς αξιώνει ότι βρισκόμαστε σε μια μετα-βιομηχανική κοινωνία όπου οι παλιές κοινωνικές τάξεις αντικαθίστανται από μια νέα δομή, μοιρασμένη μεταξύ κοσμοπολίτικων κυβερνητικών και οικονομικών ελίτ από την μία και αγροτικών και βιομηχανικών εργατικών τάξεων από την άλλη. Μεταξύ των δύο άκρων βρίσκονται οι εξειδικευμένοι επαγγελματίες και ο αυξανόμενος αριθμός των «εργατών των Big Mac» των οποίων οι δουλειές είναι συχνά πρόσκαιρες και επισφαλείς. Αυτή η νέα δομή δεν εξυπηρετείται πλέον από το παλιό σύστημα «αρνητικής» πρόνοιας που σκοπό είχε την διόρθωση των ανισοτήτων της αγοράς. Σήμερα χρειάζεται ένα σύστημα «θετικής» πρόνοιας το οποίο να επενδύει στο ανθρώπινο δυναμικό ώστε να θέσει την βάση μιας νέας πολιτικής ισότητας.
Ο συγγραφέας θεωρεί τις μεγάλες χώρες της ΕΕ «μπλοκαρισμένες κοινωνίες» και επικροτεί την ανταγωνιστικότητα των Σκανδιναβικών χωρών και τα χαμηλά επίπεδα ανεργίας και φτώχειας που έχουν επιτύχει. Ο Γκίντενς όμως δεν εξετάζει το αν αυτές οι χώρες μπορούν να αποτελέσουν παράδειγμα για το Ευρωπαϊκό κοινωνικό μοντέλο. Το λεγόμενο «Σκανδιναβικό μοντέλο» δεν ταιριάζει με τις φιλελεύθερες και σοσιαλιστικές ιδέες του Γκίντενς για το κράτος προνοίας. Η ευελιξία της αγοράς εργασίας για παράδειγμα, την οποία ο Γκίντενς θεωρεί αναγκαία, είναι τόσο προβληματική στη Σουηδία και τη Νορβηγία όσο και στη Γαλλία και τη Γερμανία. Οι Σκανδιναβικές χώρες καταβάλουν μεγάλες προσπάθειες για την μείωση της ανεργίας και της φτώχειας αλλά με στόχο την «ισότητα στις συνθήκες ζωής» παρά την «ισότητα στις ευκαιρίες» την οποία οραματίζεται ο συγγραφέας.
Το μεγάλο αναπάντητο ερώτημα του βιβλίου είναι το ποιός θα μπορούσε να εφαρμόσει ένα τέτοιο κοινό Ευρωπαϊκό κοινωνικό μοντέλο. Μάλλον όχι η Ευρωπαϊκή Ένωση την οποία ο Γκίντενς προτιμά με περιορισμένη δικαιοδοσία. Τα κράτη-μέλη ξεχωριστά; Ποιές είναι οι συνθήκες για την εφαρμογή ενός κοινού κοινωνικού μοντέλου σε συγκεκριμένες χώρες; Είναι ενδεικτικό το ότι ο Γκίντενς δεν καταπιάνεται με αυτά τα καίρια ερωτήματα. Το «Europe in the Global Age» είναι ένα ενδιαφέρον βιβλίο το οποίο όμως δεν απαντά τα ερωτήματα που θέτει και δεν ξεκαθαρίζει πώς οι νέες κοινωνικές δομές θα σχετίζονται με τα απομεινάρια των παλιών κοινωνικών τάξεων.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Παρακαλούνται οι φίλοι που καταθέτουν τις απόψεις τους να χρησιμοποιούν ψευδώνυμο για να διευκολύνεται ο διάλογος. Μηνύματα τα οποία προσβάλλουν τον συγγραφέα του άρθρου, υβριστικά μηνύματα ή μηνύματα εκτός θέματος θα διαγράφονται. Προτιμήστε την ελληνική γλώσσα αντί για greeklish.