Επίσκεψη στο Γκουντανάμο προγραμματίζει η ΕΕ

Του Matthias Gebauer
Der Spiegel

Αναποφάσιστη εξακολουθεί να είναι η Ευρωπαϊκή Ένωση ως προς την αποδοχή στο έδαφος της κρατουμένων από την Αμερικανική στρατιωτική βάση του Γκουαντανάμο. Οι Υπουργοί Εξωτερικών της ΕΕ, συζήτησαν το θέμα πρόσφατα σε συνεδρία στις Βρυξέλλες, χωρίς ωστόσο να καταλήξουν σε απόφαση. Η Γερμανία, η Γαλλία και ορισμένες άλλες χώρες, δεν έχουν αποκλείσει ένα τέτοιο ενδεχόμενο. Μετά την συνεδρία, η Αυστρία, ήταν η μοναδική χώρα που εξέφρασε την απόλυτη διαφωνία της σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο, ενώ οι υπόλοιπες χώρες διατύπωσαν την θέση ότι θα αναμένουν την υποβολή επίσημου αιτήματος από τις Ηνωμένες Πολιτείες.

Ο Υπουργός Εξωτερικών της Γερμανίας Φρανκ Βάλτερ Στάινμαγιερ, του αριστερίζοντος κόμματος των Σοσιαλδημοκρατών, υπεραμύνθηκε της θέσης για βοήθεια της Ουάσιγκτον. «Μπορούμε να το πράξουμε ακόμη και χωρίς την φιλοξενία κρατουμένων» δήλωσε ο Στάινμαγιερ, ο οποίος θα είναι υποψήφιος του κόμματος του για την Καγκελαρία, στις εκλογές που θα διεξαχθούν αργότερα αυτό τον χρόνο. Την ίδια στιγμή ανέφερε ότι η απόφαση για υποβοήθηση των προσπαθειών της Ουάσιγκτον να κλείσει το στρατόπεδο, «είναι θέμα αξιοπιστίας». Την θέση του υποστήριξαν Γερμανού υπουργού Λουξεμβούργο και η Φινλανδία.

Ενωρίτερα, ο επικεφαλής της εξωτερικής πολιτικής της ΕΕ Χαβιέ Σολάνα, είχε εκφράσει υποστήριξη στην πρόταση για αποδοχή πρώην κρατουμένων. «Αυτό είναι εσωτερικό πρόβλημα της Αμερικής, αλλά αν χρειαστεί, είμαστε έτοιμοι να βοηθήσουμε», προσθέτοντας ότι εναπόκειται στην κάθε χώρα-μέλος να αποφασίσει, αν και εξέφρασε την άποψη ότι η απάντηση θα είναι τελικά θετική.

Κάθε περίπτωση ξεχωριστά

Οι Γάλλοι, έχουν ήδη προχωρήσει ένα βήμα πιο μπροστά. Το Παρίσι υπέβαλε συγκεκριμένη πρόταση για την αποδοχή πρώην κρατουμένων. Σε πρώτο στάδιο, η πρόταση προνοεί την εξέταση ξεχωριστά, κάθε περίπτωσης κρατουμένου αλλά και την προσέγγιση από τα κράτη-μέλη. Επί τάπητος τίθεται η αποδοχή 60 κρατουμένων, οι οποίοι θα αφεθούν ελεύθεροι, αφού κρίθηκαν αθώοι από τον Αμερικανικό στρατό.

Σε δεύτερο στάδιο, ειδική επιτροπή της ΕΕ θα διενεργήσει ενδελεχή έρευνα για κάθε περίπτωση κρατουμένου ξεχωριστά. Ειδικοί από τις μυστικές υπηρεσίες και τις υπηρεσίες ασφαλείας σε κάθε χώρα-μέλος, θα εξετάσουν τα αμερικανικά έγγραφα, και θα συγκρίνουν τα στοιχεία με τα δικά τους, ώστε να καταλήξουν στο συμπέρασμα αν ο υπό αποδοχή κρατούμενος συνιστά απειλή για την ασφάλεια. Μόνο τότε θα ληφθεί απόφαση για την αποδοχή κρατουμένου και ποια χώρα θα τον δεχθεί.

Η πρόταση αυτή θεωρητικά κρίνεται ικανοποιητική, εντούτοις εκφράζονται αμφιβολίες κατά πόσον μπορεί να εφαρμοστεί. Αρκετοί Αμερικανοί αξιωματούχοι που υπηρέτησαν στο Γκουαντανάμο, δήλωσαν ότι η αρχειοθέτηση είναι ιδιαίτερα ανεπαρκής και καθόλου υποβοηθητική. Σε ορισμένες μάλιστα περιπτώσεις, τα αρχεία δεν περιέχουν τίποτα άλλο εκτός από σκόρπιες σημειώσεις. Αυτό θα καταστήσει αδύνατο το έργο των Ευρωπαίων εμπειρογνωμόνων να καταλήξουν σε ασφαλή και εμπεριστατωμένα συμπεράσματα.

Μία πρώτη ένδειξη για το τι θα πρέπει να αναμένουν οι Ευρωπαίοι ειδικοί από τους αρμοδίους του Γκουαντανάμο, αποτελούν οι φάκελοι που αποδεσμεύθηκαν και στους οποίους υπάρχουν στοιχεία για εκατοντάδες κρατούμενους. Στην πλειοψηφία τους, οι φάκελοι αποτελούνται από μία σελίδα, με αρκετές χειρόγραφες σημειώσεις, αρκετές από τις οποίες έχουν διαγραφεί. Το χειρότερο είναι ωστόσο το γεγονός ότι δεν έχει ακόμη διευκρινιστεί ποια Αμερικανική υπηρεσία έδωσε πρώτη τα στοιχεία.

Όσοι γίνουν αποδεκτοί, θα διακινούνται ελεύθερα

Η πρόταση που κατατέθηκε από την Γαλλία, αναμένεται ότι θα διασκεδάσει τις ανησυχίες που εκφράζονται από πλευράς Γερμανίας, και ειδικά από τον Υπουργό Εσωτερικών Βόλφγκαγκ Σιάουπλε, του συντηρητικού Χριστιανοδημοκρατικού κόμματος. Ενώ αρχικά είχε υιοθετήσει μια εξαιρετικά σκληρή στάση, ο Σιάουπλε δεν αντιτίθεται πλέον στην παροχή βοήθειας προς τις Ηνωμένες Πολιτείες, αν το ζητήσουν επίσημα. Εμμένει ωστόσο στο ότι κάθε περίπτωση κρατουμένου θα πρέπει να εξεταστεί σχολαστικά – κάτι που περιέχεται σαφώς στην Γαλλική πρόταση.

Την ίδια στιγμή, η πρόταση υπογραμμίζει και την διχογνωμία που επικρατεί στους κόλπους της ΕΕ. Ενώ οι περισσότερες χώρες συζητούν το θέμα σε θεωρητικό επίπεδο, παραγνωρίζοντας πολλές φορές τα ίδια τα γεγονότα, η Γαλλία έχει καταθέσει συγκεκριμένες προτάσεις. Γάλλοι και Γερμανοί αντιλήφθηκαν ενδεχομένως γρηγορότερα από άλλες χώρες-μέλη την σημασία επίδειξης ειλικρινούς βούλησης για συνεργασία με την νέα Αμερικανική κυβέρνηση, αντί να εμπλακούν στις εσωτερικές έριδες.

Ωστόσο μία ευρεία και συντονισμένη προσέγγιση στο θέμα είναι αναγκαία, επειδή οι ρυθμίσεις περί διακίνησης, καθιστούν αδύνατο για κάθε χώρα να αντιμετωπίσει το ζήτημα από μόνη της. Οι αποφυλακισθέντες κρατούμενοι, στους οποίους θα παραχωρηθεί καθεστώς πρόσφυγα από τις χώρες που θα τους δεχθούν, θα έχουν το δικαίωμα να διακινούνται ελεύθερα και χωρίς έλεγχο στις χώρες της ζώνης του Σιέγκεν, και με βάση την οποία δεν υπάρχουν μεθοριακοί σταθμοί ελέγχου μεταξύ των χωρών που την έχουν υιοθετήσει. Ακόμη και αν ορισμένες χώρες-μέλη δεν αποδεχθούν κρατουμένους από την βάση Γκουαντανάμο, εντούτοις αυτοί δεν έχουν αντιμετωπίσουν πρόβλημα να διακινούνται σε αυτές τις χώρες (εκτός από τα πέντε κράτη-μέλη που δεν έχουν ακόμη εφαρμόσει την Συνθήκη).

Αυτό εξηγά και το γιατί η Γαλλία εμμένει πεισματικά στην πρόταση της. Ακόμη και πριν από την Σύνοδο Κορυφής επί Γαλλικής προεδρίας, το Παρίσι ασκούσε πιέσεις για αντιμετώπιση του προβλήματος, αντί της συνέχισης της συζήτησης. «Θα πρέπει να γνωρίζουμε για ποιους ανθρώπους συζητάμε» δήλωσε ένας Ευρωπαίος διπλωμάτης.

Είναι για αυτόν ακριβώς τον λόγο που ο Επίτροπος για Δικαιοσύνη, Ελευθερία και Ασφάλεια Ζακ Μπαρό ως επίσης και ο συντονιστής της Αντιτρομοκρατικής Υπηρεσίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης, Γκιλ ντε Κερτσκόβε, προγραμματίζουν να επισκεφθούν την βάση του Γκουαντανάμο για συνομιλίες με στρατιωτικούς αξιωματούχους.