Ο πόνος του Σεπτέμβρη του 1955

Milliyet 
(30/1/2009)

Του İlber Ortaylı
Καθηγητή Ιστορίας του Πανεπιστημίου Κωνσταντινούπολης


Είμαστε λαός, που δεν κρατάει σημειώσεις και, εκτός από μερικές συζητήσεις, ξεχνάει τα πάντα. Το πρώτο πράγμα που μου έρχεται στο μυαλό, είναι ένα αλλαντοποιείο στον Άγιο Στέφανο [Yeşilköy]. Το κατάστημα σχεδόν είχε ισοπεδωθεί. Τα χαβιάρια πεταμένα στο δρόμο. Μάλιστα, οι πλιατσικολόγοι είχαν πετάξει στο δρόμο και όλα τα περίεργα τυριά, που διέθετε το κατάστημα, χωρίς καν να τα δοκιμάσουν. Φαίνεται ότι εκείνο που τους ενδιέφερε, ήταν να βρουν χαλβά από ταχίνι και άσπρο τυρί. 

Ο Ρωμιός ιδιοκτήτης του καταστήματος μιλούσε, στη γαλλική γλώσσα παρακαλώ, με κάποιες κυρίες του χωριού, λεβαντίνικης καταγωγής. Η θεία μου Χατιτζέ είπε: «Δεν πειράζει, ο Θεός θα σας τα δώσει διπλά». Ο ιδιοκτήτης απάντησε: «Merci madame». Κάποιος άλλος είπε «να σας τα δώσει τριπλά», μάλιστα με τη φόρα που είχε πάρει, συνέχισε λέγοντας: «Ακόμη και τετραπλά να σας τα δώσει». 

Είναι περίεργο, όμως, ότι με το διάλογο αυτό αισθάνθηκα, ακόμη από την μικρή μου ηλικία, το πόσο είχαμε υποβιβαστεί. Δεν μπόρεσα να δω την κατάσταση του Πέρα την ημέρα εκείνη, όμως όσα διαδραματίσθηκαν, προκαλούσαν φρίκη. Τη φρίκη αυτή οι Τούρκοι την παρακολουθούσαν με λύπη, άλλοι πάλι, περισσότερο εχέφρονες, θλίβονταν για την κατεστραμμένη εθνική περιουσία. 

Οι Ρωμιοί συμπατριώτες μας στέκονταν, ο ένας απέναντι από τον άλλο, στις δύο πλευρές του δρόμου και έλεγαν μεταξύ τους «Μπόρα είναι, θα περάσει». Με τις λεηλασίες κανείς λαός δεν μπορεί να καταπιεσθεί. Άλλωστε, ούτε οι Τούρκοι των Βαλκανίων καταπιέστηκαν, ούτε και οι Εβραίοι της Ρωσίας. Γιατί, λοιπόν, να αναμένουμε ότι οι Ρωμιοί της Τουρκίας θα καταπιέζονταν από ένα πλιάτσικο; 

Ο τότε υπουργός Εσωτερικών Νamık Gedik είπε: «Το μωσαϊκό ράγισε». Πάντως, είτε πρόκειται για δολοπλοκία, είτε όχι, κανείς δεν μπόρεσε να καταλάβει πώς εξαφανίσθηκαν, ως δια μαγείας, όλες αυτές οι ορδές των ανέργων, οι οποίες είχαν αυξηθεί το 1955. Έτσι, ένα πράγμα είναι πασιφανές: Ποτέ ένας λαός δεν θα μπορούσε έτσι αδίστακτα να ξεχυθεί στους δρόμους, σε αντίθεση με το Νόμο και την Αστυνομία. Το μωσαϊκό, το οποίο είχε δημιουργήσει η αυτοκρατορία μας, πράγματι την ημέρα εκείνη ράγισε.  

Πώς ακολούθησαν οι πλιατσικολόγοι;
Τα γεγονότα της 6ης – 7ης Σεπτεμβρίου, μαζί με το Φόρο Ακίνητης Περιουσίας, είναι δύο δολοπλοκίες, οι οποίες δημιούργησαν το μεγαλύτερο πρόβλημα στην πρόσφατη ιστορία μας. Τη ροή των πραγμάτων δεν μπόρεσαν να την ελέγξουν ακόμη και αυτοί, οι οποίοι ήταν υπεύθυνοι για τις δολοπλοκίες αυτές. 

Μάλιστα, η ιστορία μοιάζει με το μαθητευόμενο μάγο, ο οποίος έμαθε κάποιες μαγικές λέξεις από το αφεντικό του και έδωσε τη διαταγή στη σκούπα του να αρχίσει να καθαρίζει το κατάστημα, όμως δεν κατάφερε να την κάνει να σταματήσει.

Μετά τα γεγονότα της Κύπρου, το πρώτο βήμα, ενδεχομένως, να προήλθε από την εθνικιστική πλευρά των μεταναστών, όμως πώς έγινε και εμφανίσθηκαν πίσω από αυτούς οι πλιατσικολόγοι, οι οποίοι κατάφεραν μάλιστα και να τους υπερκεράσουν;

Η Τουρκία μέχρι σήμερα είναι γνωστή στον έξω κόσμο για τη λεηλασία της 6ης – 7ης Σεπτεμβρίου. Η ίδια χώρα βρίσκεται και κάτω από την ενοχή μιας προπαγάνδας περί γενοκτονίας.