Henry Kissinger and the American Century

Jeremy Suri 
Harvard University Press, 2007


Του David Greenberg
Washington Post Book Review 

Πιθανόν λόγω της έντονης Νιξονιακής οσμής του Λευκού Οίκου κατά την εποχή Μπους – του πατριωτισμού, των διακηρύξεων του τύπου «Εγώ είμαι το κράτος», του πολέμου – αυτή την περίοδο παρατηρούμε την έκδοση μια μεγάλης σειράς βιβλίων - από καθόλου ευκαταφρόνητους συγγραφείς - για άτομα που σχετίζονται με την υπόθεση Γουότεργκειτ.

Σ’ αυτή τη σειρά είναι που προσθέτει και ο Σούρι, καθηγητής Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο του Ουισκόνσιν, με μια χρήσιμη, ιδιοσυγκρασιακή μελέτη: «Kissinger and the American Century». Το βιβλίο, παρά το ότι είναι επιτηδευμένα περιοριστικό ως προς το εύρος του πεδίου αναφοράς του, εντούτοις αποτελεί ένα έντονο και εις βάθος ακαδημαϊκό μηρυκασμό του εγκεφαλικού καθηγητή του Χάρβαρντ που μεταμορφώθηκε σε ένα επιδεικτικό σύμβουλο εθνικής ασφάλειας.

Ο Σούρι καταπιάνεται με τον Κίσινγκερ με δύο τρόπους. Στο πρώτο μέρος του βιβλίου, εξερευνά τις εμπειρίες εκείνες που δόμησαν τον Κίσινγκερ – το Βαυαρό Εβραίο που έζησε κάτω από τους Ναζί, τον μετανάστη στα Υψώματα Ουάσινγκτον της Νέας Υόρκης και τον διοικητικό λειτουργό του στρατού που επέστρεψε στην μεταπολεμική Γερμανία. Σε κάθε μια από τις προαναφερθείσες δύσκολες περιπτώσεις, ο Κίσινγκερ έμαθε τους τρόπους επηρεασμού αυτούς που ευρίσκονται στα κέντρα αποφάσεων όντας έξω από αυτά. Στο δεύτερο μέρος του βιβλίου, ο Σούρι προσπαθεί μια προσεκτική ανάγνωση του ακαδημαϊκού έργου του Κίσινγκερ, ανιχνεύοντας εκεί πολύπλοκες εκδόσεις της έλλειψης εμπιστοσύνης του έναντι του λαϊκού αισθήματος: κατάλοιπο πιθανόν της ζωής στη Γερμανία κατά τον μεσοπόλεμο. Στα τελευταία δύο κεφάλαια, ο Σούρι προσπαθεί να διακρίνει τα προαναφερθέντα χαρακτηριστικά στην διεθνή πολιτική του Νίξον.

Οφείλουμε να προειδοποιήσουμε ότι πολλοί αναγνώστες μπορεί να σοκαριστούν από τον εμφανή ενθουσιασμό του συγγραφέα για τον Κίσινγκερ – ιδίως όταν διαβάσει να του γίνονται αναφορές με λέξεις όπως «λαμπρός», «ιδιοφυία» και «επαναστατικός». Αλλά γενικά ο Σούρι υιοθετεί την οπτική όχι του υποστηρικτή αλλά του ισορροπημένου ακαδημαϊκού. Θεωρώντας ότι η ιστορία επικαλείται την γνώση παρά την ηθικολογία, το βιβλίο μπορεί μεν να μην προβαίνει σε μια καταδίκη του Κίσινγκερ για τον βομβαρδισμό του Βορείου Βιετνάμ τα Χριστούγεννα του 1973 ή για το πραξικόπημα κατά του Αλιέντε, προσπαθεί δε να δείξει γιατί ο Κίσινγκερ υποστήριζε πράξεις αυτού του είδους.

Σε ό,τι αφορά το τελευταίο, ο Σούρι όντως το επιτυγχάνει. Το πρόβλημα ήταν ότι ο Κίσινγκερ ποτέ του δεν παραδέχτηκε την θανάσιμη αντίφαση πάνω στην οποία στηριζόταν ο ιδιόμορφος ρεαλισμός του. Όπως μας λέει ο Σούρι, ο Κίσινγκερ ήταν τόσο απαξιωτικός για τους δημοκρατικούς θεσμούς, όπως για τη διαφάνεια και την υπευθυνότητα που κατέληξε να πιστεύει ότι η αποτελεσματική πολιτική «στηριζόταν πάνω σε ένα μυθικό μέγα άρχοντα» - ένα φιλόσοφο βασιλιά, ένα καθηγητή με την στολή του Σούπερμαν – του οποίου η ιδιοφυΐα και προσωπικότητα θα τα έφερνε όλα βόλτα. Σχετικά με την εποχή του, ο Κίσινγκερ δεν άφησε καμία αμφιβολία όσον αφορά ποιόν θεωρούσε ικανό για την θέση του μέγα άρχοντα. Περιγράφοντας την κληρονομιά την οποία ήθελε να αφήσει, ο Κίσινγκερ είχε πει ότι θα ήθελε να οικοδομήσει ένα μακρόβιο διεθνές πλαίσιο το οποίο δεν θα αντικατόπτριζε τις δικές του προτιμήσεις αλλά θα διασφάλιζε τα συμφέροντα των ΗΠΑ. Όλως ειρωνικά όμως, το μέγα του έργο κατέληξε να στηρίζεται στην δική του προσφορά. Αφού η διεθνής πολιτική του Νίξον απέτυχε και ο ίδιος καταβαραθρώθηκε, ο Κίσινγκερ έμεινε όρθιος μειδιάζοντας και εισπράττοντας όλα τα εύσημα για τον εαυτό του.