Γαλλία, Κύπρος και Συνεταιρισμός για την Ειρήνη

Χρήστου Ιακώβου
Διευθυντής του Κυπριακού Κέντρου Μελετών

Ενώ στην Κύπρο έχει ξεσπάσει ένας έντονος δημόσιος διάλογος σχετικά με την πρόκληση συμμετοχής στο Συνεταιρισμό για την Ειρήνη (ΣγΕ), η Τουρκική κυβέρνηση ήδη βρίσκεται σε δύσκολη διπλωματική θέση όσον αφορά την ένταξη της Γαλλίας στο στρατιωτικό σκέλος του ΝΑΤΟ, αν και προς το παρόν δεν έχει φανερώσει τις προθέσεις της.

Η Γαλλία, για μία σειρά από λόγους οι οποίοι έχουν να κάνουν με την ερμηνεία των συμφερόντων της, έχει μπλοκάρει οκτώ διαπραγματευτικά κεφάλαια της Τουρκίας με την Ε.Ε.. Αυτό το γεγονός δημιουργεί μία δυσχερή υπόθεση για τον Ερντογάν. Αν δεν μπλοκάρει τη Γαλλία σε μια τέτοια υπόθεση-κλειδί, τότε η απόφαση αυτή θα έχει, βεβαίως, αντίκτυπο στα εσωτερικά πολιτικά πράγματα της χώρας. 

Ο παράγοντας εκείνος, ο οποίος καθιστά ευαίσθητο το θέμα, είναι και το πάλαι ποτέ σχέδιο Roger, βάσει του οποίου και η Ελλάδα το 1980, κατάφερε να επανενταχθεί στο στρατιωτικό σκέλος του ΝΑΤΟ. Το τότε στρατιωτικό καθεστώς της Τουρκίας είχε επικριθεί έντονα, διότι είχε υποχωρήσει στο αίτημα αυτό, χωρίς να λάβει οποιαδήποτε ανταλλάγματα. Πάντως, η σημερινή Τουρκική κυβέρνηση γνωρίζει τι είδους πολιτικές αντιπαραθέσεις θα δημιουργηθούν στο εσωτερικό της χώρας, σε περίπτωση κατά την οποία η Άγκυρα δώσει τη συγκατάθεσή της στο γαλλικό αίτημα. Γνωρίζει, επίσης, ότι πρόκειται να δεχθεί πλήγμα το πολιτικό κύρος που υπάρχει προς το κυβερνών κόμμα.

Από την άλλη, ο Ερντογάν υπολογίζει ότι το να εμποδίσει τη Γαλλία να επιστρέψει στο στρατιωτικό σκέλος του ΝΑΤΟ, θα δημιουργήσει πολλά ρίσκα για την τουρκική πλευρά. Η κοινή πεποίθηση μέσα στο ΝΑΤΟ, η οποία ενισχύεται έντονα από το πλαίσιο των σημερινών Αμερικανογαλλικών σχέσεων, είναι ότι η Γαλλία πρέπει να επιστρέψει πλήρως στη Βορειοατλαντική συμμαχία. Άλλωστε, το ΝΑΤΟ έχει ανάγκη από το γαλλικό στρατιωτικό δυναμικό και, επιπλέον διανύει μία περίοδο νέων ανοιγμάτων γεγονός που καθιστά την ύπαρξη προβλημάτων ήκιστα ευχάριστη.  

Με αυτά τα δεδομένα η Τουρκία ευρίσκεται προ ενός διλήμματος που την αναγκάζει να συμπεριφερθεί με μεγάλη προσοχή. Πιθανή υποβολή βέτο στην ένταξη της Γαλλίας θα προκαλέσει αντίστροφη αντίδραση. Η Τουρκία είναι μια χώρα, η οποία έχει ανάγκη το ΝΑΤΟ, λόγω των φιλοδοξιών της να αυξήσει τον περιφερειακό της ρόλο και των προσπαθειών της ενισχύσει τις προσπάθειές της για ένταξη στην ΕΕ. Ως εκ τούτου, προσδίδει μεγάλη σημασία στη συμπεριφορά της εντός της συμμαχίας. Ευρισκομένη, λοιπόν, πάντοτε στην πρώτη γραμμή των νατοϊκών επιχειρήσεων, σήμερα το ενδεχόμενο να βρεθεί σε μειονεκτική θέση απέναντι στο ΝΑΤΟ κραδαίνοντας την απειλή του βέτο, ιδιαίτερα σε μια περίοδο κατά την οποία επαναπροσδιορίζεται και επεκτείνεται η σημασία της Βορειοατλαντικής συμμαχίας, είναι κάτι το οποίο κάθε άλλο παρά εξυπηρετεί τα συμφέροντα της Άγκυρας. Έτσι, μέσα σε αυτό το πλαίσιο και δεδομένης της άμεσης ανάγκης να επανέλθει η Γαλλία στο ΝΑΤΟ, η οποία σημειωτέον είναι και μια πυρηνική δύναμη, υπάρχει το ενδεχόμενο απομόνωσης της Τουρκίας μέσα στη συμμαχία, κάτι το οποίο άλλωστε δεν είναι επιθυμητό και από την πλευρά της Άγκυρας. 

Εδώ ακριβώς δημιουργείται μία ευνοϊκή συγκυρία για την Κυπριακή διπλωματία. Σήμερα, η στρατιωτική συνεργασία μεταξύ ΝΑΤΟ – Ε.Ε. δεν μπορεί να λειτουργήσει πλήρως, όπως προβλέπεται στο πλαίσιο της Κοινής Εξωτερικής Πολιτικής και Πολιτικής Ασφάλειας (ΚΕΠΠΑ), λόγω της μη συμμετοχής της Κύπρου στο Συνεταιρισμό για την Ειρήνη. Το πρόσφατο ψήφισμα του Ευρωκοινοβουλίου, που καλεί την Κυπριακή Δημοκρατία να συμμετάσχει στο ΣγΕ ενισχύει ακόμη περισσότερο την ευνοϊκή συγκυρία. Επομένως, η Κύπρος έχει μία μοναδική ευκαιρία να συνδέσει την υποβολή αίτησης συμμετοχής στον ΣγΕ με την Γαλλική αίτηση και τα νέα ανοίγματα της Βορειοατλαντικής συμμαχίας. Με αυτό τον τρόπο αυξάνονται οι πιθανότητες να εξουδετερωθεί πιθανόν Τουρκικό βέτο. Ανάλογη, ήταν και η στρατηγική ένταξης της Κυπριακής Δημοκρατίας στην ΕΕ που συνδέθηκε με άλλα υπό ένταξη κράτη σε μια περίοδο που η ΕΕ πραγματοποιούσε νέα ανοίγματα. 

Συμπερασματικά, σήμερα, τόσο η τρέχουσα συγκυρία όσο και οι συνθήκες σε σχέση με το παρελθόν έχουν αλλάξει, κατά συνέπεια, η υποβολή ενός βέτο που θα δυσχεραίνει τα νέα ανοίγματα του ΝΑΤΟ θα προκαλέσει περισσότερα προβλήματα στην Τουρκική διπλωματία απ’ ό,τι στο παρελθόν.