A Poisonous Affair: America, Iraq and the Gassing of Halabja

Joost R. Hilterman
A Poisonous Affair: America, Iraq and the Gassing of Halabja
Cambridge University Press, 2007

By Fawaz Gerges
Καθηγητή Διεθνών Σχέσεων στο Sarah Lawrence College 
Washington Post Book Review


Ο Γιόστ Χίλτερμαν, πρώην ερευνητής της Human Rights Watch, υποστηρίζει στο βιβλίο «A Poisonous Affair» ότι τα σημερινά προβλήματα της Αμερικής έχουν τις ρίζες τους στην συμπαιγνία της με τον Σαντάμ Χουσεΐν καθώς και την σιωπή της για την χρήση χημικών όπλων την εποχή του πολέμου μεταξύ Ιράν και Ιράκ.

Το βιβλίο του Χίλτερμαν επικεντρώνεται στην επίθεση με χημικά όπλα κατά του χωριού Χαλάμπτζα στην Κουρδική περιοχή του Ιράκ τον Μάρτη του 1988. Ακολούθησε η Επιχείρηση Ανφάλ, όπου περίπου 80 χιλιάδες Κούρδοι άμαχοι εκδιώχθηκαν από τα σπίτια τους, οδηγήθηκαν σε προσωρινά στρατόπεδα συγκέντρωσης όπου μοιράστηκαν κατά ηλικία και φύλο και τέλος εκτελέστηκαν στην έρημο.

Στις αρχές της δεκαετίας του 1990 ο Χίλτερμαν και οι συνάδελφοι του στη Human Rights Watch ανασκεύασαν την ιστορία της Επιχείρησης Ανφάλ μέσα από Ιρακινά και Αμερικανικά απόρρητα έγραφα και μαρτυρίες επιζόντων. Παρά τις προσπάθειες της, η Human Rights Watch δεν κατάφερε να πείσει την διεθνή κοινότητα να ενάγει το Ιράκ στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης για γενοκτονία.

Η ιστορία αρχίζει με τον Αγιατολλάχ Χομεϊνί να έχει ανακτήσει τα εδάφη που το Ιράν είχε χάσει στις αρχές του πολέμου με το Ιράκ και να περνά στην αντεπίθεση. Όταν ο Χομεϊνί εξαπέλυσε μεγάλο αριθμό ανεκπαίδευτων στρατιωτών πεζικού ενάντια στον Ιρακινό στρατό, η ηγεσία του Ιράκ ανακάλυψε πως τα χημικά όπλα (αρχικά ασφυξιογόνα, ακολούθως πιο δραστικά χημικά) ήταν η πιο αποτελεσματική απάντηση σε αυτές τις μαζικές επιθέσεις.

Σύμφωνα με μια ανάλυση της CIA, επιθέσεις τέτοιας κλίμακας με χημικά όπλα είχαν να χρησιμοποιηθούν από τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Παρόλα αυτά, οι επίσημα ουδέτερες Η.Π.Α. πήραν το μέρος του Ιράκ παρέχοντας πληροφορίες για τις κινήσεις του Ιράν και βοηθώντας οικονομικά τη Βαγδάτη.

Ο Χίλτερμαν απαριθμεί διάφορα πιθανά κίνητρα για αυτή τη συμπεριφορά. Οι Αμερικανοί ήταν ακόμα ενοχλημένοι από την κατάληψη της πρεσβείας στην Τεχεράνη και ήταν αποφασισμένοι να εμποδίσουν τον Χομεϊνί από το να εξάγει την Ισλαμική Επανάσταση. Επίσης η κυβέρνηση Ρήγκαν έλπιζε να πείσει το Ιράκ να αποσύρει την υποστήριξη του από το κίνημα των Παλαιστινίων. Τα Ιρακινά αποθέματα πετρελαίου και οι ευκαιρίες για τις Αμερικανικές επιχειρήσεις έπαιξαν και αυτά σημαντικό ρόλο σημειώνει ο Χίλτερμαν. Μάλιστα ο Ντόναλντ Ράμσφελντ επισκέφθηκε δύο φορές την Βαγδάτη την δεκαετία του 1980, δωρίζοντας στον Ιρακινό δικτάτορα ένα ζευγάρι χρυσά σπιρούνια.

Χάρη σε αυτή την υποστήριξη, γράφει ο Χίλτερμαν, το Ιράκ είχε την ελευθερία να χρησιμοποιήσει χημικά όπλα κατά του Ιρανικού στρατού αλλά και των ίδιων των Κούρδων πολιτών του. Οι πρώτες επιθέσεις έγιναν την άνοιξη του 1988 πρώτα στην βάση Κούρδων επαναστατών στην κοιλάδα του Τζαφάτι, και ακολούθως στην Χαλάμπτζα. Αντί να καταδικάσει την επίθεση με χημικά όπλα κατά της Χαλάμπτζα, η κυβέρνηση Ρήγκαν έδωσε οδηγίες στους διπλωμάτες της να επιρρίψουν ευθύνες εξ ίσου και στο Ιράν. Όπως μαθαίνουμε στο βιβλίο του Χίλτερμαν, οι Η.Π.Α. θυσίασαν βασικές αρχές στον βωμό των ισορροπιών του Ψυχρού Πολέμου και του βραχυπρόθεσμου κέρδους, θέτοντας έτσι τις βάσεις για τη σημερινή κατάσταση στο Ιράκ καθώς και για την εκστρατεία ανάπτυξης όπλων μαζικής καταστροφής του Ιράν.