The Industrial Revolutionaries

Gavin Weightman

The Industrial Revolutionaries

Grove Press, 2009

Του Stephen Mihm

The New York Times Book Review

Αν και το όνομα Αβραάμ Γκέσνερ δεν το ξέρει πολύς κόσμος, ο γιατρός αυτός από τον Καναδά που έγινε γεωλόγος ανακάλυψε πρώτος την μέθοδο επεξεργασίας ακατέργαστων ορυκτών καυσίμων. Παρόλο που με αυτό τον τόπο έβαλε τις βάσεις της σύγχρονης πετρελαϊκής βιομηχανίας, δε δέχτηκε ποτέ τα εύσημα για την ανακάλυψη αυτή. Το 1861 έγραψε πως «ο δρόμος προς μια ανακάλυψη ήταν και αυτή τη φορά, όπως είναι πάντα, μια διαδικασία σταδιακή και αργή. Είναι αποτέλεσμα όχι ενός μόνο μυαλού αλλά πολλών, πράγμα που σημαίνει πως δεν μπορούμε εύκολα να ξέρουμε σε ποιόν αξίζει η μεγαλύτερη αναγνώριση».

Ο Γκάβιν Γουάιτμαν παρουσιάζει αρκετά άλλα τέτοια ιστορικά πρόσωπα στο βιβλίο «Επαναστάτες της Βιομηχανίας», μια συναρπαστική επισκόπηση των αντρών και γυναικών που συνδύασαν την τεχνολογική καινοτομία με τον καπιταλισμό ή τον πατριωτισμό εγκαινιάζοντας έτσι τον σύγχρονο κόσμο. Ο Γουάιτμαν συμφωνεί με τον Γκέσνερ ότι η βιομηχανική επανάσταση ήταν μια σταδιακή διαδικασία την οποία παρουσιάζει παραθέτοντας μικρά πορτραίτα εφευρετών, αρχιτεκτόνων, μηχανικών και οραματιστών που είχαν κεντρικό ρόλο «παγκόσμια εξάπλωση της βιομηχανοποίησης» από τον 18ο αιώνα μέχρι τις αρχές του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου.

Ακολουθώντας το παράδειγμα άλλων συγγραφέων που ειδικεύονται στη βιομηχανική επανάσταση, ο Γουάιτμαν ξεκινά την αφήγηση του με την άνοδο της Βρετανικής υφαντουργίας και σιδηροβιομηχανίας. Σκοπός του όμως είναι να αφηγηθεί μια ιστορία παγκόσμια, το οποίο καταφέρνει εστιάζοντας σε πλανόδιους εφευρέτες και πολυταξιδεμένους βιομηχάνους. Μεταξύ τους βιομηχανικοί κατάσκοποι όπως ο Τζων Χόλκερ, ο οποίος διακινούσε λαθραία εργάτες και τεχνογνωσία από την Βρετανία στη Γαλλία για να ξεκινήσει τη βιομηχανική επανάσταση της χώρας, ο Ρίτσαρντ Τρέβιθικ ο οποίος διέκοψε την πρωτοποριακή δουλειά του στην ανάπτυξη της ατμομηχανής για να μπει στο στρατό του Σιμόν Μπολιβάρ και τον μισθοφόρο Αμερικανό εφευρέτη και επιχειρηματία Ρόμπερτ Φούλτον, ο οποίος μετά από πολλά αποτυχημένα πειράματα με εκρηκτικά έγινε πλούσιος βελτιώνοντας αρκετά τον σχεδιασμό του ατμόπλοιου.

Οι πρωταγωνιστές του βιβλίου του Γουάιτμαν, ήταν καλύτεροι στο να βελτιώνουν ή να εφαρμόζουν ιδέες άλλων από το να κατεβάζουν πρωτότυπες ιδέες. Για τον συγγραφέα οι πραγματικοί επαναστάτες στο χώρο της βιομηχανίας ήταν άτομα όπως ο Γουΐλιαμ Τζέιμς ο οποίος προώθησε τον σιδηρόδρομο στην Βρετανία και οι εκμοντερνιστές «πέντε από το Τσόσου» οι οποίοι την δεκαετία του 1860 ήταν οι πρώτοι Ιάπωνες που σπούδασαν στο εξωτερικό και έβαλαν τη χώρα στη σύγχρονη εποχή.

Λιγότερο επιτυχημένη είναι η προσπάθεια του Γουάιτμαν να αντλήσει ένα κεντρικό δίδαγμα από την ιστορία που καταγράφει. Προς το τέλος του βιβλίου επιχειρεί να συνοψίσει μια θεωρία αναφορικά με τους λόγους που κάποιες χώρες φαντάζουν πιο έτοιμες για βιομηχανικές καινοτομίες από ότι άλλες. Η προσπάθεια αυτή καταλήγει κάπως αδέξια και το επιχείρημα του δεν πείθει, όπως δεν πείθει η θεωρία του πως για την παρακμή της Βρετανικής βιομηχανίας ευθύνεται η κοντόφθαλμη υιοθέτηση του ελεύθερου εμπορίου. Ως επί το πλείστον όμως ο Γουάιτμαν καταφέρνει να παρουσιάσει αποτελεσματικά τους ήρωες του αν και αυτοί έρχονται από διαφορετικές ηπείρους και αιώνες, φτιάχνοντας μια πραγματικά ζωντανή και παγκόσμια ιστορία της συλλογικής και ανταγωνιστικής διαδρομής της εφευρετικότητας και της βιομηχανικής ανάπτυξης.