Ο δρόμος για τη Δαμασκό περνά από τη Μόσχα

Το σιιτικό Ιράν και η Ρωσία του Πούτιν στηρίζουν με άμεσο τρόπο το καθεστώς Άσαντ λόγω συμφερόντων

ΤΟΥ ΤΙΜΟΤΗΥ GΑRΤΟΝ ΑSΗ*

Ελπίζω ότι κάποια ημέρα ο πρώην πρόεδρος Μπασάρ Αλ Άσαντ θα παρουσιαστεί ενώπιον του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου του ΟΗΕ κατηγορούμενος για εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας. Η βία που χρησιμοποιούν άλλες δυνάμεις στον εμφύλιο της Συρίας δεν μπορεί να σβήσει τη δική του πρωταρχική ευθύνη. Θυμηθείτε ότι όλα αυτά άρχισαν σαν ένα κύμα μη βίαιων διαδηλώσεων, όπως αλλού στην Αραβική Άνοιξη. Ο Άσαντ είχε την επιλογή να ανταποκριθεί με σημαντικές μεταρρυθμίσεις, ιδέα με την οποία φλέρταρε για λίγο. Θα μπορούσε να ξεκινήσει διαπραγματεύσεις ή να επιτρέψει μια ειρηνική μετάβαση, με μια αξιοπρεπή και άνετη έξοδο για τον ίδιο και την οικογένειά του.

Αντ' αυτών, επέλεξε να αγκιστρωθεί στην εξουσία με κτηνώδη καταστολή, όπως έκανε ο πατέρας του στο παρελθόν, βομβαρδίζοντας αδιακρίτως αμάχους. Ενώ η κομψή, σπουδαγμένη στη Βρετανία σύζυγός του, Άσμα, περπατούσε σε μαρμάρινα δάπεδα φορώντας ψηλά τακούνια, οι στρατιώτες και οι πολιτοφύλακές του κακοποιούσαν στους χωματόδρομους αθώες γυναίκες και παιδιά.

Η αντιπολίτευση ακολούθησε την αρχή της μη βίας για ένα διάστημα, εν μέσω ακραίας καταστολής, αλλά μετά την έχασε. Με αποσκιρτήσεις από τον στρατό και όπλα από το εξωτερικό, έγινε πρώτα μια ένοπλη εξέγερση και μετά ένας εμφύλιος πόλεμος - με ένα κατατροπωμένο καθεστώς, μια πολυδιασπασμένη αντιπολίτευση, αλεβίτες, σουνίτες και εξωτερικούς υποστηρικτές να εμπλέκονται όλοι σε μια περίπλοκη, συχνά σκοτεινή, σύγκρουση. Εκτός από τις σφαγές αμάχων, μαθαίνουμε τώρα, με φρίκη, ότι ο Στρατός και η Πολιτοφυλακή χρησιμοποιούν παιδιά σαν ανθρώπινες ασπίδες. Κάποιοι αντάρτες επίσης φέρονται να στρατολογούν ανηλίκους. Αλλά, όπως είπε ο Άσαντ σε μια τηλεοπτική συνέντευξη προτού αρχίσουν όλα αυτά, η ευθύνη για ό,τι συμβαίνει στη Συρία επιστρέφει στον ίδιο.

Αν δεν είχε διαλέξει το δρόμο της καταστολής, η χώρα του δεν θα είχε βυθιστεί στον εμφύλιο πόλεμο. Ίσως έκλαψε γι' αυτό σε προσωπικές στιγμές, στον αρωματισμένο ώμο της Άσμα - μου φαίνεται σαν ένας αδύναμος άνθρωπος που προσπαθεί να φανεί δυνατός. Αλλά, όπως έγραψε κάποτε ο ποιητής Γ. Χ. Όντεν, αντιστρέφοντας ένα διάσημο στίχο: «Και όταν έκλαψε, τα μικρά παιδιά πέθαναν στους δρόμους».

Καταλαβαίνει κανείς γιατί ακούμε όλο και περισσότερες εκκλήσεις για στρατιωτική επέμβαση προκειμένου να σταματήσει η αιματοχυσία.

Αν η κλίμακα των θανάτων και των τραυματισμών αθώων πολιτών ήταν η μοναδική αναγκαία προϋπόθεση για μια ανθρωπιστική παρέμβαση, η Συρία έχει φθάσει σε αυτό το σημείο.

Υπάρχουν επιπλοκές και κίνδυνοι σε κάθε παρέμβαση, αλλά οι περισσότεροι ειδικοί στη Συρία, στην περιοχή και στην ευρύτερη γεωπολιτική της, κάνουν λόγο για σημαντικά μεγαλύτερες δυσκολίες απ' ό,τι στη Βοσνία, το Κοσσυφοπέδιο, τη Σιέρα Λεόνε ή τη Λιβύη.

Υπάρχει επίσης η άμεση εμπλοκή περιφερειακών και παγκοσμίων δυνάμεων, οι οποίες υποστηρίζουν, ανοιχτά ή συγκεκαλυμμένα, διαφορετικές πλευρές στον εμφύλιο πόλεμο. Είναι φανερό ότι το σιιτικό Ιράν και η Ρωσία του Πούτιν στηρίζουν με άμεσο τρόπο το καθεστώς του σιίτη Άσαντ, ενώ σουνιτικές δυνάμεις, όπως η Σαουδική Αραβία και το Κατάρ, φέρονται να δίνουν χρήματα για να αγοράζουν όπλα οι αντάρτες.

Ο Ιρανός υπουργός Εξωτερικών είπε ότι η Τεχεράνη και η Μόσχα είναι «πολύ κοντά» στο ζήτημα της Συρίας, σε κοινή συνέντευξη Τύπου, στη διάρκεια της οποίας ο ρώσος υπουργός Εξωτερικών κατηγόρησε τις ΗΠΑ ότι προμηθεύουν με όπλα τη συριακή αντιπολίτευση.

Εν τω μεταξύ, στο Κογκρέσο των ΗΠΑ και στα ΜΜΕ πληθαίνουν οι εκκλήσεις για στρατιωτική επέμβαση, αν και όχι στο Πεντάγωνο, το οποίο κάνει μια νηφάλια εκτίμηση για το τι θα γινόταν σε μια τέτοια περίπτωση.

Την ίδια ώρα, οι καθαρά πολιτικές επιλογές μοιάζουν είτε αδύναμες είτε αδύνατες. Το ειρηνευτικό σχέδιο του Κόφι Ανάν έχει αποτύχει παταγωδώς. Πιο αυστηρές κυρώσεις για την οικογένεια Ασαντ και τους ανθρώπους της δεν θα σταματήσουν ένα δικτάτορα που έχει την πλάτη στον τοίχο και παλεύει για να αποφύγει ένα λιντσάρισμα σαν αυτό που οδήγησε στον θάνατο τον Καντάφι. Κάποιοι προτείνουν ένα διεθνές λαϊκό μέτωπο για την ειρήνη στη Συρία, με τις ΗΠΑ και τη Σαουδική Αραβία να συνεργάζονται χέρι-χέρι με το Ιράν και τη Ρωσία. Αυτό φαίνεται τόσο πιθανό όσο να ανακοινώσει ο πάπας τον επικείμενο γάμο του με τη Μαντόνα.

Η ρωσική θέση για τη Συρία είναι σοκαριστική, ψεύτικη και αδικαιολόγητη. Οι Ρώσοι έχουν επανειλημμένως μπλοκάρει ειρηνευτικές προσπάθειες του ΟΗΕ, χρησιμοποιώντας υποκριτικά επιχειρήματα, που καλύπτουν το δικό τους εθνικό συμφέρον για να διατηρήσουν τα στρατιωτικά, οικονομικά και πολιτικά τους ερείσματα στη Μέση Ανατολή.

Εκπαίδευσαν τον Στρατό της Συρίας που σκοτώνει τώρα αμάχους και -αν πιστέψουμε τη Χίλαρι Κλίντον- προμηθεύουν με στρατιωτικά ελικόπτερα τις δυνάμεις του Άσαντ για να σκοτώσουν ακόμη περισσότερους. Δεν ντρέπονται καθόλου; Στην περίπτωση της Ρωσίας του Πούτιν η απάντηση είναι προφανής. Άραγε δεν έχουν άλλα εθνικά συμφέροντα, που θα μπορούσαν τελικά να υπερτερήσουν; Να μια ερώτηση που αξίζει τον κόπο να κάνουμε.

Αν είμαστε πράγματι σοβαροί ως προς τη δέσμευσή μας να σταματήσουμε τη σφαγή στη Συρία, εμείς στη Δύση πρέπει να σκεφθούμε αν υπάρχουν άλλα, μεγαλύτερα καρότα και μαστίγια που μπορούμε να δείξουμε στη Ρωσία, ακόμη και με κάποιο κόστος για εμάς, ώστε να πετύχουμε μια αλλαγή στη στάση της. Ο δρόμος για τη Δαμασκό περνά από τη Μόσχα.

 Ο Τίμοθι Γκάρτον Ας είναι καθηγητής Ευρωπαϊκών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης.

Τρομάζει το χημικό οπλοστάσιο της Συρίας

«Η σημαντική ποσότητα χημικών όπλων που διαθέτει η Συρία προσθέτει άλλη μια τρομακτική διάσταση στην κρίση, καθώς αυξάνονται οι φόβοι -τόσο στις γειτονικές όσο και σε δυτικές χώρες- για την ασφάλεια αυτών των όπλων, αν καταρρεύσει το καθετώς του Άσαντ», γράφει ο Τζόναθαν Μάρκους στο ΒΒC.

Μια πλευρά του προβλήματος είναι η κλίμακα και οι δυνατότητες του προγράμματος χημικών όπλων της Συρίας. Η χώρα έχει ένα από τα μεγαλύτερα οπλοστάσια χημικών στον κόσμο. Σύμφωνα με αμυντικούς εμπειρογνώμονες, παράγει εδώ και χρόνια αέρια όπως το σαρίν, το VΧκαι το αέριο μουστάρδας.

Πιστεύεται ότι στη Συρία υπάρχει αριθμός μεγάλων εγκαταστάσεων χημικών όπλων, κάποιες από τις οποίες βρίσκονται σε περιοχές όπου γίνονται συγκρούσεις, όπως στη Χομς και στη Χάμα. Οι βάσεις φυλάσσονται από επίλεκτες δυνάμεις, αλλά δεν μπορεί να προβλεφθεί αν θα μείνουν στη θέση τους σε περίπτωση κατάρρευσης του καθεστώτος. Αντίθετα από τη Λιβύη, η οποία είχε υπογράψει τη Συνθήκη για τα Χημικά Όπλα και βρισκόταν στη διαδικασία της καταστροφής του οπλοστασίου της όταν ανετράπη ο Καντάφι, η Συρία δεν έχει υπογράψει τη Συνθήκη και επομένως δεν έχει ανακοινώσει επισήμως τί περιέχει το οπλοστάσιό της.

Εκτιμάται ότι η απειλή από τα χημικά όπλα της είναι σημαντική και πραγματική. «Θεωρητικώς, η κυβέρνηση Άσαντ θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει κάποια από αυτά τα αέρια εναντίον δυνάμεων των ανταρτών, ή ακόμη και εναντίον αμάχων, σε μια προσπάθεια να τους εκφοβίσει ώστε να υποταχθούν. Από την άλλη πλευρά, αντάρτες θα μπορούσαν να εισβάλουν σε μία από τις εγκαταστάσεις χημικών όπλων και να απειλήσουν ότι θα χρησιμοποιήσουν κάποια από αυτά εναντίον του συριακού Στρατού», γράφει ο Μάρκους. Το σενάριο που προκαλεί τις μεγαλύτερες ανησυχίες είναι η πιθανή απώλεια ελέγχου επί του χημικού οπλοστασίου της Συρίας. Σε αυτή την περίπτωση, χημικά όπλα μπορεί να καταλήξουν στα χέρια της Χεζμπολάχ, στο νότιο Λίβανο, ή στην Αλ Κάιντα. Στοιχεία και από τις δύο οργανώσεις επιχειρούν τώρα στη Συρία ως μία από τις ομάδες που πολεμούν εναντίον του καθεστώτος. Το γειτονικό Ισραήλ κάνει συχνά ασκήσεις ετοιμότητας για την περίπτωση επίθεσης με χημικά όπλα. Φυσικά, αν πέσει το καθεστώς του Ασαντ, θα δημιουργηθούν νέα δεδομένα. Θα συμφωνήσει μια νέα κυβέρνηση να υπογράψει την Συνθήκη και να καταστρέψει τα χημικά όπλα; Η θα επιμείνει να τα διατηρήσει έναντι ενός πυρηνικού Ιράν και σαν διαπραγματευτικό όπλο σε μελλοντικές διαπραγματεύσεις με το Ισραήλ για τα υψώματα του Γκολάν;

Fileleftheros. 24.6.2012  www.philenews.com