Το Ιράκ χωρίς τους Αμερικανούς

Tου David Ignatius Aρθρογράφου της Washington Post

Το αίσθημα ανακούφισης που αναδυόταν από τους στρατιώτες της 1ης Μεραρχίας Πεζικού, που την επόμενη εβδομάδα επιστρέφουν στα σπίτια τους ύστερα από ένα χρόνο στο Ιράκ, ήταν σχεδόν απτό. «Φεύγουμε από ’δω. Τέλειωσε!», διάβαζες στα πρόσωπά τους. Σε περίπου 12 μήνες το ίδιο θα αισθάνεται και η Αμερική. Τα τελευταία αμερικανικά στρατεύματα θα αποχωρήσουν τον Δεκέμβριο του 2011, κατά τα προγραμματισμένα.

Τι θα γίνει μετά το τέλος της αμερικανικής εποχής του Ιράκ; Στη διάρκεια μιας εφιαλτικής κατοχής, η σκέψη αυτή έμοιαζε αδιανόητη για Ιρακινούς και Αμερικανούς. Τώρα όμως συζητείται σοβαρά σε μια κυβέρνηση, η οποία, με όλες τις αδυναμίες της, μάζεψε τουλάχιστον όλους τους σημαντικούς πολιτικούς παίκτες σ’ ένα μαντρί.

Ο ναύαρχος Μάικ Μάλεν, αρχηγός του μεικτού γενικού επιτελείου των αμερικανικών ενόπλων δυνάμεων, συναντήθηκε πρόσφατα με τον Ιρακινό πρωθυπουργό Νουρί αλ Μαλικί και τον κάλεσε να αρχίσει από τώρα να προετοιμάζεται για μια «μακροπρόθεσμη στρατηγική σχέση», βάσει της οποίας οι ΗΠΑ θα συνεχίσουν να εκπαιδεύουν τον ιρακινό στρατό και την αστυνομία, παρέχοντας άλλες αδιευκρίνιστες υπηρεσίες στον τομέα της ασφάλειας. Ο Μάλεν είπε αργότερα ότι ο Μαλικί έδειχνε να επιθυμεί αυτή τη σχέση, «δεν έχει όμως ακόμη προσδιοριστεί η κατεύθυνσή της».

Ισως το σπουδαιότερο δημοσιογραφικό θέμα για το Ιράκ να είναι όλα όσα δεν έγιναν. Οταν το 2009 οι αμερικανικές δυνάμεις αποχώρησαν από τα ιρακινά μεγάλα αστικά κέντρα κυριαρχούσε ο φόβος ότι η χώρα θα βυθιστεί ξανά στη δίνη του εμφυλίου. Τίποτε δεν συνέβη. Αντίστοιχος ήταν ο φόβος όταν τα τελευταία μάχιμα στρατεύματα αποχώρησαν το περασμένο καλοκαίρι. Και πάλι δεν συνέβη τίποτε.

Οι αγωνίες για την αναζωπύρωση της φυλετικής βίας αφυπνίστηκαν με την οκτάμηνη πολιτική εκκρεμότητα, δηλαδή την αδυναμία σχηματισμού κυβέρνησης, μετά τις εκλογές του περασμένου Μαρτίου. Ομως οι διάφορες ομάδες αποδέχτηκαν τον περασμένο μήνα τη συμβιβαστική φόρμουλα, βάσει της οποίας ο Μαλικί παραμένει πρωθυπουργός, επικεφαλής αυτή τη φορά ευρείας συμμαχίας, στην οποία συμμετέχουν όλοι οι μεγάλοι παίκτες.

Ο Μαλικί δεν είναι το πρότυπο του ιδανικού ηγέτη. Ενίοτε τον εμφανίζουν ως την ιρακινή εκδοχή του Ρίτσαρντ Νίξον, συνωμότης στη σκέψη και μονίμως αξύριστος. Δεν είναι ευνοούμενος κανενός, έγινε όμως αποδεκτός απ’ όλους, την Αμερική, το Ιράν, τους σουνίτες, τους σιίτες, τους Αραβες και τους Κούρδους.

Ακόμη και το ακανθώδες ζήτημα της εξάρθρωσης του μπααθισμού φαίνεται ότι διευθετήθηκε με συμβιβασμό, που άνοιξε την πόρτα του Κοινοβουλίου σε εξέχοντες σουνίτες πολιτικούς. Το ιρακινό πολιτικό σύστημα είναι μια διαρκής κονταρομαχία με τον κίνδυνο, στην οποία τίποτε δεν διευθετείται πριν από την ύστατη στιγμή (ή αργότερα). Αυτό τεντώνει τα νεύρα των μάλλον συμβιβαστικών Αμερικανών, στο τέλος όμως τη λύση τη βρίσκουν οι Ιρακινοί.

Η μακρότατη διαπραγματευτική περίοδος απέδειξε ότι οι περισσότεροι Ιρακινοί έχουν εξαντληθεί από τη βία. Κανείς εκτός από το τρομοκρατικό περιθώριο δεν θέλει να ξαναρχίσει ο εμφύλιος. Οπως λέει αξιωματούχος, μεταξύ μιας αποτελεσματικής και μιας αντιπροσωπευτικής κυβέρνησης, οι Ιρακινοί προτίμησαν τη δεύτερη.

«Σε γενικές γραμμές είμαι ικανοποιημένος από τα όσα ακούω», λέει ο Μάλεν. Οι ιρακινές δυνάμεις ασφαλείας είναι πολύ καλύτερες απ’ όσο προέβλεπαν κάποιοι. Κατά τον Μάλεν είναι σε θέση να διαχειριστούν την εσωτερική ασφάλεια.

Από τους αριθμούς προκύπτει μια ροπή, που διαψεύδει τις προβλέψεις ότι οι Ιρακινοί δεν θα τα βγάλουν πέρα. Σύμφωνα με τους Αμερικανούς διοικητές κάθε μέρα στο Ιράκ καταγράφονται 15 περιστατικά στον τομέα της ασφάλειας, δηλαδή 20% λιγότερα σε σύγκριση με πέρυσι, όταν τα αμερικανικά στρατεύματα διαδραμάτιζαν μεγαλύτερο ρόλο, αντίστοιχα με τα ποσοστά πριν από την αμερικανική εισβολή το 2003.

Τις επιτυχίες των ιρακινών δυνάμεων ασφαλείας αλλά και την πάντα ορατή τρομοκρατική απειλή σηματοδοτεί το εξής περιστατικό: στις 4 Δεκεμβρίου Αμερικανοί διοικητές ενημέρωσαν τις ιρακινές μυστικές υπηρεσίες ότι περίπου 15 βομβιστές με αυτοκίνητα ετοιμάζονταν να πλήξουν στόχους. Οι Ιρακινοί κατόρθωσαν να σταματήσουν τους τρεις, μεγάλη επιτυχία αλλά φοβερός απολογισμός σε θύματα.

Η ανησυχία της Ουάσιγκτον είναι ότι μετά τους Αμερικανούς το Ιράκ θα διολισθήσει και πάλι στο χάος, εάν δεν υπάρξει στενή σχέση σε θέματα ασφαλείας. Αμερικανοί αξιωματούχοι φοβούνται μήπως επαναληφθεί η τελευταία σκηνή της ταινίας «Ο πόλεμος του Τσάρλι Γουίλσον». Εκεί, οι Αμερικανοί φεύγουν (εν προκειμένω από τον πόλεμο της CIA κατά των Σοβιετικών στο Αφγανιστάν στη δεκαετία του ’80), προς μεγάλη ανακούφιση μιας κουρασμένης από τον πόλεμο κοινής γνώμης, και τότε η τρομοκρατία (εν προκειμένω ο Οσάμα μπιν Λάντεν και η Αλ Κάιντα) καλύπτει το κενό.

Οταν στη διάρκεια συζήτησης με δημοσιογράφους, ο υποδιοικητής των αμερικανικών δυνάμεων στο Ιράκ, αντιστράτηγος Ρόμπερτ Κον, ρωτήθηκε εάν το Ιράκ είναι πλέον ένας «λησμονημένος πόλεμος», αντέδρασε. «Αυτά που βλέπουμε σήμερα έχουν πληρωθεί ακριβά με αίμα και πλούτη από τους Αμερικανούς στρατιώτες και φορολογούμενους», είπε. Γι’ αυτό και ο ίδιος δεν θέλει να δει την «επένδυση» να χάνεται μέσα στην ανακούφιση Αμερικανών και Ιρακινών, που επιτέλους ξέφυγαν από τη σκιά του πολέμου.

Τα παρεπόμενα δεν πρέπει να εγκλωβιστούν για μια ακόμη φορά στο κενό ασφαλείας. Διότι πάντα υπάρχει το ενδιάμεσο σημείο μεταξύ του να κάνεις πολλά και του να μην κάνεις τίποτε.

http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_world_1_26/12/2010_426804
(26/12/2010)