Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΣΥΜΦΩΝΙΑΣ ΚΥΠΡΟΥ – ΙΣΡΑΗΛ ΓΙΑ ΔΙΑΧΩΡΙΣΜΟ ΤΗΣ ΑΟΖ

του Ανδρέα Πενταρά*

Αποτελεί πραγματικά τεράστια επιτυχία η υπογραφή συμφωνίας για διαχωρισμό της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης μεταξύ Κύπρου και Ισραήλ και αυτό ωφείλουμε να το πιστώσουμε στη παρούσα κυβέρνηση αλλά και στις δύο προηγούμενες οι οποίες εργάσθηκαν για το σκοπό αυτό.

Η ερμηνεία βέβαια που δόθηκε από τις δύο χώρες για τη σημασία της διευθέτησης αυτής και η οποία περιστρέφεται γύρω από τις έρευνες που διεξάγονται ή πρόκειται να διεξαχθούν σε ΄΄οικόπεδα΄΄ που εφάπτονται των δύο ΑΟΖ, είναι μεν αληθοφανής, ελάχιστη σχέση έχει όμως με τη πραγματική σημασία η οποία είναι πολύ πιο ουσιώδης από την οικονομική πτυχή του ζητήματος.

Για να φτάσει όμως κανείς στην ερμηνεία και σημασία της συμφωνίας αυτής, θα πρέπει να καταφύγει στη στρατηγική του Αχμέτ Νταβούτογλου, όπως αυτή διατυπώνεται στο βιβλίο του ΄΄Στρατηγικό βάθος. Η σημερινή θέση της Τουρκίας΄΄ και η οποία υλοποιείται πιστά από της ανόδου στην εξουσία του ισλαμικού κόμματος του Ταγίπ Ερντογάν. Ο Νταβούτογλου- επηρεασμένος προφανώς από τη θεωρία του Αλφρέδου Μάχαν (Alfred Mahan) o οποίος περί τα τέλη του 19ου αιώνα ανέπτυξε τη θεωρία της ναυτικής ισχύος - θεωρεί τον γεωστρατηγικό έλεγχο της Τουρκίας επί της ανατολικής λεκάνης της Μεσογείου, ως τον ακρογωνιαίο λίθο του οράματος να καταστεί η Τουρκία μια μεγάλη περιφερειακή δύναμη στον ευρασιατικό χώρο, με ηγετικό ρόλο στους τουρκόφωνους και μουσουλμανικούς πληθυσμούς των Βαλκανίων, του Καυκάσου, της Κεντρικής Ασίας της Μέσης Ανατολής και της Βόρειας Αφρικής.

Θεωρεί ο Νταβούτογλου την ανατολική λεκάνη της Μεσογείου, ως το κέντρο, που ενώνει τη Μεσόγειο με το Αιγαίο, τη Μαύρη θάλλασσα, την Αδριατική, την Ερυθρά θάλασσα και το Περσικό κόλπο. Μέσω δε των ενεργειακών γραμμών, δηλαδή των αγωγών πετρελαίου, ενώνεται – κατά τον Νταβούτογλου -, η ανατολική Μεσόγειος, με τη Κασπία θάλασσα. Αυτές όλες τις θάλασσες, τις οποίες άλλωτε ονομάζει γεωπολιτικές γραμμές και άλλωτε γεωπολιτικές ζώνες, ο Νταβούτογλου θεωρεί ότι βραχυπρόθεσμα θα πρέπει η Τουρκία να θέσει υπό τον στρατηγικό της έλεγχο, αν θέλει να υλοποιήσει το όραμά της.

Αξίζει εδώ να σημειώσουμε ότι στην ομιλία που εκφώνησε ο Νταβούτογλου κατά την ανάληψη των καθηκόντων του ως υπουργός των εξωτερικών, μεταξύ άλλων είπε και τα εξής: ΄΄Η Τουρκία δεν είναι μια χώρα που μνημονεύεται μόνο σε μία περιοχή. Είναι μια χώρα των Βαλκανίων, είναι μια χώρα του Καυκάσου, είναι μια χώρα της Μέσης Ανατολής, είναι μια χώρα της Μαύρης θάλασσας, είναι μια χώρα της Μεσογείου, είναι μια χώρα της Κασπίας, είναι μια χώρα του Περσικού κόλπου και μάλιστα με επιρροή΄΄.

Αυτή όμως η στρατηγική της Τουρκίας, έρχεται σε αντίθεση με τα συμφέροντα ενός άλλου παίχτη της περιοχής, του Ισραήλ. Το Ισραήλ αποτελείται από μια στενή λωρίδα γης, περιβαλλόμενη από τις τρείς πλευρές από 100 εκατομύρια Άραβες μουσουλμάνους και από τη δυτική πλευρά από τη Μεσόγειο θάλασσα, από την οποία ΄΄αναπνέει΄΄ κυριολεκτικά. Αν για οποιονδήποτε λόγο ο πνεύμονας της Μεσογείου κλείσει, τότε ο θάνατος του Ισραήλ είναι δεδομένος. Γι αυτό και η χώρα αυτή, δεν πρόκειται να επιτρέψει σε κανένα να διεκδικήσει τον έλεγχο της ανατολικής λεκάνης της Μεσογείου έστω ακόμα και αν κάνει χρήση ένοπλης βίας.

Η σύγκρουση του Ισραήλ με την Ισλαμική Τουρκία του Ερντογάν και του Νταβούτογλου, ήταν δεδομένη, από τη στιγμή που η Τουρκία διακήρυξε την Μεσογειακή της στρατηγική στα πλαίσια της οποίας αντιμετωπίζει και τη λύση του Κυπριακού. Η σύγκρουση αυτή σε πολιτικό και εν μέρει ψυχροπολεμικό επίπεδο, αποκαλύφθηκε με τη φραστική διαμάχη Ερντογάν – Σιμόν Πέρες τον Ιανουάριο του 2009 στο Νταβός και συνεχίσθηκε με τη βίαιη ανακοπή του Τουρκικού πλοίου ΄΄ Μαβί Μαρμαράς΄΄ τον Μάϊο του 2010, το οποίο υποτίθεται ότι μετέφερε ανθρωπιστική βοήθεια στη Γάζα. Το τελευταίο επεισόδιο, αντανακλά τη διαμάχη σε στρατηγικό επίπεδο των δύο χωρών για έλεγχο της ανατολικής λεκάνης της Μεσογείου. Η μεν Τουρκία αποστέλλοντας το πλοίο αυτό στη Γάζα, ήθελε από τη μια να δηλώσει παρούσα στην ευαίσθητη αυτή περιοχή και από την άλλη να δοκιμάσει τις αντιδράσεις του Ισραήλ . Το Ισραήλ από την άλλη, ανακόπτοντας το πλοίο πολύ μακράν των χωρικών του υδάτων – κατά παράβαση του διεθνούς δικαίου - έστειλε το μήνυμα στη Τουρκία να κάτσει στα αυγά της γιατί άλλος είναι ο αφέντης στη περιοχή αυτή.

Η συμφωνία λοιπόν Κύπρου – Ισραήλ δεν είναι τίποτε άλλο παρά ένας ακόμα πόντος υπέρ του Ισραήλ και της Κύπρου εις βάρος της Τουρκίας. Η σημασία της είναι τεράστια και για τις δύο χώρες, (Κύπρου, Ισραήλ) όχι τόσο για την εκμετάλλευση των πετρελαίων, όσο για την αναχαίτιση των στρατηγικών βλέψεων της Τουρκίας στην ανατολική Μεσόγειο.

(Αύριο ΄΄ Ο ρόλος της Κύπρου στη διαμάχη Ισραήλ –Τουρκίας΄΄)

*Υποστράτηγος ε.α.