Ομιλία καθηγητού κ. Θ. Καρυώτη στην εκδήλωση για την ΑΟΖ (Μέγαρο Μουσικής)

Κυρίες και Κύριοι καλησπέρα σας.
Πριν 30 χρόνια, συγκεκριμένα στις 10 Δεκεμβρίου του 1982, υπογράφτηκε στο Montego Bay της Ιαμαϊκής η Συνθήκη των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας. Σήμερα 162 κράτη, μεταξύ των οποίων η Ελλάδα και η Κύπρος , είναι συμβαλλόμενα μέρη.
Τότε, ήμουν μέλος της ελληνικής αντιπροσωπείας στην διάσκεψη αυτή που συνέταξε το Σύνταγμα των Ωκεανών και Θαλασσών του πλανήτη Γη και κατάλαβα την αξία της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης (ΑΟΖ για την Ελλάδα. Εδώ και 30 χρόνια τώρα προσπαθώ να πείσω τους συμπατριώτες μου για την αξία αυτής της έννοιας που τόσο βοηθάει τα εθνικά μας συμφέροντα στην περιοχή.
Ξεκίνησα, λοιπόν, έναν ανηφορικό δρόμο, γράφοντας και δημοσιεύοντας βιβλία και άρθρα στα ελληνικά και αγγλικά εις ώτα μη ακουόντων. Στα μέσα της δεκαετίας του 1980 έγραψα ένα πολύ μικρό άρθρο στο περιοδικό «ΑΝΤΙ» που έπεσε στην αντίληψη του βουλευτή Στέφανου Μάνου ο οποίος και έκανε μία επερώτηση στη Βουλή για αυτό το θέμα ζητώντας από τον Υπουργό Εξωτερικών να μάθει εάν γνωρίζει τι γράφει ο Καρυώτης για την ΑΟΖ. Ο τότε Υπουργός, σημερινός Πρόεδρος της Δημοκρατίας, Κάρολος Παπούλιας απάντησε ότι η ελληνική κυβέρνηση γνωρίζει τις θέσεις του Καρυώτη και γνωρίζει και το θέμα της ΑΟΖ.

Αργότερα, σε μία συνάντηση που είχα με τον Ανδρέα Παπανδρέου, στην πιο δύσκολη περίοδο της πολιτικής του ζωής, μου είπε « Θόδωρε παιδί μου αυτό είναι ένα σημαντικό θέμα και θέλω να πας να το συζητήσεις με τον Κάρολο και τον Γιάννη. Θα τους τηλεφωνήσω για να πας να τους δεις.»
Ο Κάρολος ήταν ο Παπούλιας και ο Γιάννης ήταν ο Καψής. Ακόμα
περιμένω το τηλεφώνημά τους.
Ξαφνικά, πριν μερικά χρόνια, ο φίλος μου δημοσιογράφος Μιχάλης Ιγνατίου μου τηλεφώνησε και μου είπε: «Καρυώτη θέλω να πάμε απόψε στο Μουράγιο (ελληνικό εστιατόριο της Ουάσιγκτον) για να μου εξηγήσεις τι ακριβώς είναι η ΑΟΖ γιατί διότι με έχεις ζαλίσει και θέλω να μάθω».
Προς μεγάλη μου έκπληξη ο Ιγνατίου ήρθε στο εστιατόριο κρατώντας έναν ελληνικό χάρτη, ένα τετράδιο και ένα στυλό. Άρχισα εξηγώ το θέμα με λεπτομέρειες. Όταν τέλειωσα φάνηκε εντυπωσιασμένος και μου είπε να γράψω δύο άρθρα, ένα για την εφημερίδα «Έθνος» και ένα για την εφημερίδα «Φιλελεύθερος» της Λευκωσίας. Από τότε ο δρόμος έγινε ευκολότερος και με την εξάπλωση του διαδικτύου οι ιδέες μου έγιναν ευρύτερα γνωστές σε όλη τη χώρα.
Αυτά ως σύντομη εισαγωγή στην προϊστορία των προσπαθειών μου.
Ας έρθουμε τώρα στο θέμα μας.
Υπάρχουν σήμερα 137 παράκτια κράτη που διαθέτουν ΑΟΖ. Η Σύμβαση του 1982 για το Δίκαιο της Θάλασσας αναφέρει ρητά (άρθρο 121, παράγραφο 2) ότι όλα τα νησιά διαθέτουν ΑΟΖ και ότι η ΑΟΖ ενός νησιού καθορίζεται με τον ίδιο ακριβώς τρόπο που καθορίζεται και για τις ηπειρωτικές περιοχές. Επομένως, η Τουρκία δεν μπορεί να χρησιμοποιήσει για την ΑΟΖ τα ίδια επιχειρήματα που προβάλλει για την υφαλοκρηπίδα των νησιών του Αιγαίου, ότι, δηλαδή, τα νησιά μας δεν διαθέτουν υφαλοκρηπίδα ή ότι «κάθονται» πάνω στην υφαλοκρηπίδα της Ανατολίας διότι απλώς η ΑΟΖ δεν έχει κανένα γεωλογικό «παρελθόν». Άλλωστε, η νέα Σύμβαση έχει καταργήσει τη γεωλογική έννοια της υφαλοκρηπίδας και έτσι η Τουρκία έχει χάσει και αυτό το επιχείρημα.
Η Τουρκία ήταν ένα από 4 κράτη που δεν υπέγραψαν τη Συνθήκη για το Δίκαιο της Θάλασσας και ο κύριος λόγος ήταν η ύπαρξη της ΑΟΖ. Επομένως δεν χρειάζεται να είναι κάποιος ειδικός στο Διεθνές Δίκαιο για να αντιληφτεί την αξία της ΑΟΖ για την Ελλάδα. Αλλά δυστυχώς όλες οι ελληνικές κυβερνήσεις των τελευταίων 30 ετών σεβάστηκαν την επιθυμία της Τουρκίας να μη συζητήσουν το θέμα της ΑΟΖ.
Η άρνηση των δυο τελευταίων ελληνικών κυβερνήσεων να οριοθετήσουν την ελληνική ΑΟΖ με αυτή της Κύπρου δεν αποτελεί μόνο πράξη δειλίας αλλά και μεγάλης απερισκεψίας. Κλειδί σ’ αυτήν την οριοθέτηση είναι το Καστελόριζο, νησί το οποίο κατοικείται - δεν πρόκειται δηλαδή για κάποια ακατοίκητη βραχονησίδα - και κατά συνέπεια κανείς δεν μπορεί να αμφισβητήσει ότι διαθέτει ΑΟΖ. Εάν η Ελλάδα δεχτεί να προχωρήσει σε οριοθέτηση ΑΟΖ με την Αίγυπτο χωρίς τον υπολογισμό του Καστελόριζου η εμφανής συνέπεια θα είναι η Ελλάδα να μην έχει θαλάσσια σύνορα με τη Κύπρο!
Τώρα τελευταία, κάποιοι προσπαθούν να μειώσουν την αξία της ΑΟΖ επιδιώκοντας να μας πείσουν ότι δεν αποτελεί παρά «ΜΟΔΑ»!. Ξεχνούν βέβαια ότι για πολλά χρόνια κανένα κράτος δεν έχει προσφύγει στο Διεθνές Δικαστήριο στη Χάγη ζητώντας μόνο την οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας αλλά ζητώντας ταυτόχρονα και την οριοθέτηση της ΑΟΖ. Οι ίδιοι κύκλοι, όχι μόνο αγνοούν την αξία της ΑΟΖ αλλά προσπαθούν να μας πείσουν ότι το Ισραήλ και η Κύπρος κακώς προχώρησαν σε οριοθέτηση της ΑΟΖ απεμπολώντας τα εθνικά τους συμφέροντα μια και αγνόησαν την οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας. Είναι ξεκάθαρο σε όλους ότι η οριοθέτηση της ΑΟΖ ανάμεσα στην Κύπρο και το Ισραήλ αποτελεί όχι μόνο μία σημαντική οριοθέτηση αλλά ταυτόχρονα το γεγονός αυτό είχε και άμεσες πρακτικές συνέπειες εφόσον τα κράτη αυτά έχουν προχωρήσει σε θαλάσσιες έρευνες για την εξερεύνηση πετρελαίου και φυσικού αερίου και δεν σχεδιάζουν να οριοθετήσουν ποτέ την υφαλοκρηπίδα τους, διότι η έννοια αυτή έχει ξεπεραστεί από το 1982 από την έννοια της ΑΟΖ.
Πρόσφατες έγκυρες μελέτες που έχουν γίνει στην Ανατολική Μεσόγειο καθιστούν πολύ πιθανή την ύπαρξη μεγάλων κοιτασμάτων φυσικού αερίου και πετρελαίου. Αυτό εξηγεί την έντονη κινητικότητα στο Αιγαίο και ιδίως στην Ανατολική Μεσόγειο και επιβάλλει στην Ελλάδα να προβεί τώρα στις αναγκαίες κινήσεις για την προάσπιση των κυριαρχικών της δικαιωμάτων, που έχουν μεγάλη γεωπολιτική και γεωοικονομική σημασία.
Η Ελλάδα, όταν αποφασίσει να ανακηρύξει ΑΟΖ σε όλες τις θάλασσές της ακολουθώντας πιστά τις διατάξεις του Δίκαιου της Θάλασσας, δεν έχει τίποτα να φοβηθεί από την Τουρκία. Απλώς η Τουρκία θα αρνηθεί να αναγνωρίσει μια ελληνική ΑΟΖ, όπως ακριβώς έκανε και με την κυπριακή ΑΟΖ. Ωστόσο, η Κύπρος ούτε φοβήθηκε ούτε σταμάτησε τις έρευνες εξ αιτίας της στάσης αυτής της Τουρκίας - αγνόησε συνάμα και τις απειλές της - και μάλιστα πήρε και την έγκριση της ΕΕ και των ΗΠΑ. Η Άγκυρα θα πρέπει να συνειδητοποιήσει και να αποδεχτεί ότι δεν μπορεί να επιβάλει τις όποιες νέο-οθωμανικές βλέψεις της στη σύγχρονη διεθνή πραγματικότητα.
Επομένως, ο δισταγμός της ελληνικής κυβέρνησης είναι εντελώς αδικαιολόγητος διότι η οριοθέτηση της ΑΟΖ Ελλάδας-Κύπρου θα δημιουργήσει ένα προηγούμενο για το Καστελόριζο και ΑΟΖ που de facto και de jure θα αποτελεί επίσης και ΑΟΖ της ΕΕ. Τι εννοούσε ο Πρόεδρος της Γαλλίας όταν έλεγε πρόσφατα “Θέλουμε μια ενωμένη Ευρώπη. Η Ευρώπη πρέπει να έχει σύνορα. Διότι μια Ευρώπη χωρίς σύνορα θα είναι μια Ευρώπη χωρίς θέληση, χωρίς ταυτότητα, χωρίς αξίες. Και αν η Ευρώπη δεν υπερασπίζεται τις αξίες της, τότε ποιος θα το κάνει γι’ αυτήν;”
Τώρα που η Κύπρος αποφάσισε θαρραλέα να οριοθετήσει την ΑΟΖ της με αυτή του Ισραήλ δεν υπάρχει πλέον καμία δικαιολογία για την Ελλάδα να μην κάνει το ίδιο με την Κύπρο. Η Τουρκία προσπαθεί για πολύ καιρό τώρα να πείσει την διεθνή κοινότητα ότι η περιοχή ανάμεσα στο Καστελόριζο, την Κρήτη και την Κύπρο είναι μέρος της τουρκικής ΑΟΖ. Αυτό αποτελεί ξεκάθαρη παραβίαση όλων των κανόνων του Δίκαιου της Θάλασσας.
Γι’ αυτό το λόγο η απραξία των κυβερνήσεων της Ελλάδας τα τελευταία 30 χρόνια να μην ανακηρύξει ΑΟΖ και να κάνει ταυτόχρονη οριοθέτηση με την Αίγυπτο και την Κύπρο αποτελεί μια τεράστια παράλειψη.
Βέβαια, ακόμα και σήμερα δεν είναι καθόλου αργά να γίνει κάτι τέτοιο. Πρέπει να συμφωνήσουμε για μια τριεθνή οριοθέτηση της ΑΟΖ ανάμεσα στην Ελλάδα, την Κύπρο και την Αίγυπτο που θα δίνει πλήρη επήρεια στο Καστελόριζο και στην Στρογγύλη. Η Τουρκία, σίγουρα, θα μπορεί να ζητήσει παρέμβαση της Χάγης, κάτι που δικαιούται να κάνει, αλλά η θέση της θα είναι νομικά πιο αδύνατη εάν υπάρχει αυτή η τριεθνής οριοθέτηση που θα έχει και την υποστήριξη της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Σε περίπτωση που τελικά δεν έχουμε θαλάσσια σύνορα με τη Κύπρο η ζημιά πέραν από πολιτική, και ιδεολογική είναι και οικονομική. Διότι, μπορεί να υπάρξει οικονομική ζημιά στην περίπτωση που τα κοιτάσματα πετρελαίου και φυσικού αερίου που θα χάσουμε, σε περίπτωση μείωσης της ΑΟΖ του Καστελόριζου και της Στρογγύλης, αποδειχτεί ότι είναι αρκετά μεγάλα.
Ξεκίνησα έναν ανηφορικό δρόμο πριν 30 χρόνια και νομίζω ότι έχω φτάσει στη τελική ευθεία. Έχω την εντύπωση ότι το 2012 δεν θα σημάνει μόνο το τέλος της οικονομικής μας τραγωδίας αλλά θα είναι και η χρονιά που η επόμενη κυβέρνηση θα ανακηρύξει την Ελληνική ΑΟΖ!
Κάποτε θα έρθει και η δική μου σειρά να αφήσω αυτόν τον κόσμο και η τελευταία επιθυμία μου θα είναι οι στάχτες μου να ριχτούν στην ελληνική ΑΟΖ του Αιγαίου.
Σας ευχαριστώ για την προσοχή σας.

Πηγή