ΝΑΤΟ δύο ταχυτήτων στο Αφγανιστάν

Του Steven Lee Myers

Οι αναλύσεις που κάνουν λόγο για παρακμή του ΝΑΤΟ χρησιμοποιούν τα μέτρα και σταθμά του Ψυχρού Πολέμου. Την εποχή εκείνη, η άμεση απειλή του Κόκκινου Στρατού για την Ανατολική Ευρώπη δημιουργούσε αίσθημα ενότητας στη Συμμαχία. Η διαφορετική φύση των σημερινών απειλών, όμως, σημαίνει ότι η εντολή, η δομή και η ίδια η προσωπικότητα του ΝΑΤΟ πρέπει να αλλάξουν.

Η Συμμαχία, μιας ή δύο ταχυτήτων, συνεχίζει να έχει μεγάλη αξία για τις ΗΠΑ. Το ενδεχόμενο ότι ο 21ος αιώνας θα είναι «Αιώνας του Ειρηνικού», με την άνοδο της Κίνας ως νέας υπερδύναμης, συνδυαζόμενο με την ενίσχυση της ρωσικής επιρροής, καθιστά επιτακτική την ύπαρξη Ευρω-Αμερικανικής συμμαχίας.

Η απειλή των Ταλιμπάν στο Αφγανιστάν δεν μπορεί βέβαια να συγκριθεί με τη σοβιετική απειλή στη Δυτική Γερμανία. Αντί, όμως, να καταδικάζουμε τους Γερμανούς για την άρνησή τους να αναλάβουν έργο για το οποίο δεν φημίζονται στο Νότο του Αφγανιστάν (καταπολέμηση εξέγερσης), θα πρέπει να τους είμαστε ευγνώμονες που επιλέγουν να κάνουν κάτι στο οποίο ειδικεύονται (ανθρωπιστική βοήθεια) στο σχετικά ήσυχο Βορρά της χώρας. Το ίδιο ισχύει και για χώρες όπως η Ισπανία και η Ιταλία, των οποίων τα στρατεύματα βρίσκονται αποκλειστικά στο Βορρά.

Το ΝΑΤΟ των πολλών ταχυτήτων δεν είναι νέο φαινόμενο. Κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου, οι βόρειες χώρες ασκούσαν τη διοίκηση, ενώ οι νότιοι ακολουθούσαν πειθήνια (εκτός από την Ελλάδα, που συνήθιζε να διαμαρτύρεται έντονα). Η Γαλλία, σε ένα ξέσπασμα γκωλικής οργής, αποχώρησε από το στρατιωτικό σκέλος της Συμμαχίας το 1966. Εάν η Ευρώπη είχε εμπλακεί σε συμβατικό πόλεμο την εποχή του Ψυχρού Πολέμου, αμερικανικές στρατιωτικές δυνάμεις θα ήταν εκείνες που θα πολεμούσαν πρώτες στα πεδία των μαχών. Γιατί τα πράγματα θα έπρεπε να είναι διαφορετικά σήμερα στο Αφγανιστάν; Στρατιώτες του ΝΑΤΟ δεν αναπτύχθηκαν σε κανένα πεδίο μάχης του Ψυχρού Πολέμου, διατηρώντας στο παρασκήνιο τις όποιες ανισότητες της Συμμαχίας.

Ένα ΝΑΤΟ δύο ταχυτήτων έχει, στο μεταξύ, σημαντικά πλεονεκτήματα για τις ΗΠΑ. Η επέκτασή του προς Ανατολάς λειτουργεί σαν φράγμα στις φιλοδοξίες της νεο-τσαρικής Ρωσίας, ενώ η είσοδος στο ΝΑΤΟ αποτελεί άτυπη έγκριση για ξένες επενδύσεις και πολιτική σταθεροποίηση για πολλές μικρές χώρες της Ανατολικής Ευρώπης.
Οι ΗΠΑ θα αναγκασθούν να συνάψουν ακόμη πολλές στρατιωτικές συμμαχίες μέσα στον 21ο αιώνα, βασισμένες σε ανάγκες περιφερειακής ασφάλειας στον Ειρηνικό και τον Ινδικό ωκεανό. Το γεγονός ότι το ΝΑΤΟ δεν μπορεί να γίνει συνασπισμός ίσων εταίρων δεν σημαίνει ότι είναι ανίκανο να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στον στρατηγικό σχεδιασμό της Ουάσιγκτον, με κύριο στόχο τη δημιουργία διεθνούς δικτύου συμφωνιών και προοδευτικών πολιτικών θεσμών, που θα επιτρέψουν στις ΗΠΑ να εγκαταλείψουν σταδιακά τη δαπανηρή και επικίνδυνη παγκόσμια κυριαρχία τους.