Γκάστ Λάσκαρης Αβράκωτος (Dr Dirty)

Γκάστ Λάσκαρης Αβράκωτος (Dr Dirty)
Ένας άνθρωπος, το πραξικόπημα του ’74 
και το φαινόμενο Μπιν Λάντεν



Χρήστος Ιακώβου

Όσοι είχαν την ευκαιρία να παρακολουθήσουν φέτος την ταινία «Charlie Wilson’ s War», η οποία στηρίζεται σε πραγματικά γεγονότα που καταγράφονται στο ομώνυμο βιβλίο του αμερικανού δημοσιογράφου Τζορτζ Κράϊλ, είδαν να ξετυλίγεται μία πτυχή ενός, άγνωστου σε πολλούς, ελληνοαμερικανού στελέχους της CIA. Πρόκειται για τον Γκαστ Λάσκαρη-Αβράκωτο, ο οποίος ανήκει στη δεύτερη γενιά ελληνοαμερικανών που στελέχωσαν την Αμερικανική Υπηρεσία Πληροφοριών. Στους κύκλους της CIA, όπως χαρακτηριστικά έγραψε ο αμερικανικός Τύπος λίγο μετά το θάνατό του (2005), ήταν γνωστός ως «Dr Dirty», λόγω της συστηματικής χρήσης μέσων αμφιβόλου ηθικής για να υλοποιεί τους στόχους των αποστολών του κατά τη διάρκεια της 27χρονης καριέρας του στην CIA.  

Ο Αβράκωτος, παιδί μεταναστών από τη Λήμνο, γεννήθηκε στην Πενσυλβάνια το 1938. Λόγω της κακής οικονομικής κατάστασης της οικογένειάς του, εγκατέλειψε το κολέγιο όπου φοιτούσε κάνοντας διάφορες μικροδουλειές. Επανήλθε αργότερα στις πανεπιστημιακές σπουδές και αποφοίτησε από το πανεπιστήμιο του Πίτσμπουργκ. Το 1962, προσελήφθη στη CIA σε μία εποχή που η Αμερικανική υπηρεσία άρχισε να προσλαμβάνει στελέχη από μη ελιτίστικα πανεπιστήμια.  

Η καριέρα του στη CIA σημαδεύτηκε από δύο θέσεις που υπηρέτησε σε κρίσιμες και μεταβατικές περιόδους, στην Ελλάδα μεταξύ των ετών 1967 και 1978 ως επικεφαλής του τμήματος εξωτερικών υποθέσεων και από το 1984 μέχρι το 1986 ως επικεφαλής της ομάδας επιχειρήσεων για τη Νότια Ασία, με ευθύνη το Αφγανιστάν, την Ινδία, το Πακιστάν, και το Ιράν. Η πρώτη θέση συνέπεσε με την επιβολή στρατιωτικού καθεστώτος στην Ελλάδα, με το πραξικόπημα στην Κύπρο και με την τουρκική εισβολή. Η δεύτερη θέση με την προσπάθεια των ΗΠΑ να αποσταθεροποίησουν την σοβιετική εισβολή στο Αφγανιστάν. 

Η δράση του, όπως και η υπόγεια και χωρίς γραπτές πηγές παράμετρος της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής στο Αφγανιστάν για ενίσχυση των μουτζαχεντίν, θα παρέμενε άγνωστη αν δεν κυκλοφορούσε το βιβλίο του Κάρλαϊλ στο οποίο περιλαμβάνονται πληροφορίες που ο Αβράκωτος και συνεργάτες του (όπως ο γερουσιαστής Γουίλσον) έδωσαν στον δημοσιογράφο για τη συγγραφή του βιβλίου. Όταν ανέλαβε το Αφγανιστάν ο Αβράκωτος, λόγω της κρισιμότητας της κατάστασης, κατάφερε να φέρει υπό τον έλεγχό του το 70% (σύμφωνα με την Washington Post) του συνολικού προϋπολογισμού της CIA για τις μυστικές επιχειρήσεις. Με αυτή τη δυνατότητα κατάφερε, μέσω της μαύρης αγοράς, να εξοπλίσει τους μουτζαχετνίν και να ενισχύσει ποιοτικά τις μη-συμβατικές δυνατότητες τους στον ανταρτοπόλεμο. Η παρέμβαση του Αβράκωτου ανέτρεψε το στρατιωτικό αλλά και το στρατηγικό πλαίσιο στο Αφγανιστάν σε βάρος των Σοβιετικών. 

Εκείνη την εποχή, γνωρίστηκε με ένα νεαρό Σαουδάραβα εθελοντή στο Αφγανιστάν με τον οποίο συνεργάστηκε στενά για τη δημιουργία μίας από τις πιο ισχυρές ομάδες των μουτζχεντίν, του Γραφείου Στρατολόγησης, που αποτελείτο αποκλειστικά από εθελοντές μη-Αφγανούς μουσουλμάνους. Ο νεαρός Σαουδάραβας εξελίχθηκε αργότερα στο φαινόμενο Οσάμα Μπιν Λάντεν. 

Άγνωστη, όμως, παραμένει η πτυχή της δράσης του στην Ελλάδα. Το σίγουρο, είναι ότι κινήθηκε στο ίδιο πλαίσιο με την πρώτη γενιά ελληνοαμερικανών της CIA (Θωμάς Καραμεσίνης, Τζωρτζ Κάλαρης, Τζωρτζ Ιωαννίδης κά) η οποία αναδύθηκε μέσα από τα αντικομμουνιστικό πλαίσιο του εμφυλίου πολέμου στην Ελλάδα. Από το 1967, που τοποθετήθηκε στην Ελλάδα ανέλαβε ρόλο συνδέσμου της CIA με την ΚΥΠ και μέσω αυτής της ιδιότητας δημιούργησε προσωπική σχέση με τον Γ. Παπαδόπουλο. Όπως ο ίδιος διηγήθηκε στον Κράϊλ, μετά το πραξικόπημα της 21ης Απριλίου, ανέλαβε να σχεδιάσει στην Ελλάδα την επιχείρηση Stay Behind, σύμφωνα με την οποία έπρεπε να δημιουργηθούν αντάρτικες μονάδες σε όλη την Ελλάδα, με βάση τις μονάδες καταδρομών, σε περίπτωση κομμουνιστικής εξέγερσης ή εισβολής. Τότε, γνωρίστηκε και συνδέθηκε στενά με τον Δ. Ιωαννίδη ενώ παράλληλα έγινε ο έμπιστος βραχίονας του αμερικανού υπουργού εξωτερικών Χένρυ Κίσσιγκερ για τα θέματα Ελλάδας και Κύπρου. Παρά τις γραπτές μαρτυρίες που υπάρχουν στα αμερικανικά αρχεία για τις υποδείξεις των αμερικανών προς τον Ιωαννίδη να μην προχωρήσει σε πραξικόπημα κατά του Μακαρίου, υπάρχουν πολλά ερωτηματικά σχετικά με τις μυστικές συναντήσεις του Ιωαννίδη - Αβράκωτου τον Ιούνιο του 1974 τα οποία ενισχύονται από εκμυστηρεύσεις του Ιωαννίδη σε συνεργάτες του για τις διαβεβαιώσεις που έλαβε από τον Αβράκωτο σχετικά με τις προθέσεις των Τούρκων.  

Τα ελάχιστα που γνωρίζουμε για την επιχειρησιακή δράση του Αβράκωτου συνθέτουν ένα πλαίσιο ερμηνείας, μίας παραμέτρου «εκ των έσω» που αποδομεί με χειρουργικό τρόπο ηγεμονικές τακτικές του Ψυχρού Πολέμου. Καταδεικνύουν, όμως, μία διαχρονική διατύπωση του 19ου αιώνα, από το Γάλλο πολιτικό στοχαστή, Αλέξης ντε Τοκβίλ: «Συνάντησα ανθρώπους των γραμμάτων, που έγραψαν ιστορία χωρίς να έχουν ασχοληθεί με τις δημόσιες υποθέσεις και πολιτικούς, που πήραν μέρος σε ιστορικά γεγονότα χωρίς να το αντιλαμβάνονται. Έχω παρατηρήσει πώς οι πρώτοι πάντοτε κλίνουν στην εξεύρεση αιτιών, ενώ οι δεύτεροι, ζώντας ανάμεσα σε ασύνδετα καθημερινά γεγονότα, φαντάζονται πως τα πάντα οφείλονται σε συγκεκριμένα συμβάντα και ότι τα νήματα που κινούν είναι τα ίδια μες αυτά που κινούν τον κόσμο. Πρέπει να συμπεράνουμε ότι και οι δύο πλανώνται εξ ίσου.»  

Πληροφορίες: Washington Post, The Nation, Καθημερινή, George Crile «Charlie Wilson’s War» (Atlantic Press, 2003).