Η Ρωσία μελετά το Κινεζικό μοντέλο

Του Clifford J. Levy International Herald Tribune

Δύο δεκαετίες αφότου κατέρρευσε η Σοβιετική Ένωση, οι κυβερνώντες της Ρωσίας ανακάλυψαν απροσδόκητα τη συνταγή της μελλοντικής επιτυχίας: το Κομμουνιστικό Κόμμα. Η τουλάχιστον αυτό που κυβερνά στη διπλανή πόρτα. Όπως ένας ζηλιάρης φτωχός συγγενής, το κόμμα του Βλαντιμίρ Πούτιν, η Ενωμένη Ρωσία, εξετάζει με ολοένα και μεγαλύτερο ενδιαφέρον το πώς μπορεί να μιμηθεί το Κινεζικό Κομμουνιστικό Κόμμα, ειδικά την ικανότητά του να οδηγεί το κινεζικό ποίμνιο μέσα από την οικονομική κρίση, σχετικά ανέπαφο. Οι ηγέτες της Ενωμένης Ρωσίας έφθασαν στο σημείο να συγκαλέσουν ειδική σύνοδο με επιφανείς αξιωματούχους του Κινεζικού Κόμματος για να ακούσουν από πρώτο χέρι πώς κρατούν την εξουσία.

Στην πραγματικότητα, οι Ρώσοι δεν εξέφρασαν επιθυμία να επιστρέψουν στον Κομμουνισμό, ως μια απρόσιτη μαρξιστική - λενινιστική ιδεολογία, είτε πρόκειται για τη σοβιετική εκδοχή είτε γι’ αυτήν του Πεκίνου. Αυτό που θαυμάζουν, καθώς φαίνεται, είναι η κινεζική ικανότητα χρήσης ενός μονοκομματικού συστήματος με σκοπό τη διατήρηση αυστηρού ελέγχου στη χώρα την ώρα που εξελίσσεται παράλληλα μια σημαντική οικονομική ανάπτυξη. Είναι μια ιστορική στροφή, ένα είδος αντήχησης, δεδομένου ότι οι Κινέζοι Κομμουνιστές είχαν εμπνευστεί από τους Σοβιετικούς, προτού προκύψει η μακρά ρήξη στις διμερείς σχέσεις.

Για τους Ρώσους, αυτό που έχει σημασία είναι οι διαφοροποιημένοι δρόμοι των δύο χωρών τις τελευταίες δεκαετίες. Γνωρίζουν καλά πώς και η Ρωσία κατάφερε μεν να ξεπεράσει κάποιες σκοτεινές ημέρες της περιόδου της μετάβασης προς μια οικονομία της αγοράς, αλλά η Κίνα φαίνεται ότι πραγματοποίησε την αλλαγή με μεγαλύτερη δεξιοτεχνία.

Οι Ρώσοι επίσης φαίνεται ότι νιώθουν σχεδόν ντροπή για το γεγονός ότι η οικονομία τους εξαρτάται κατά μεγάλο βαθμό από το πετρέλαιο, το φυσικό αέριο και άλλες φυσικές πηγές, σαν να ήταν η Ρωσία κάποιο τριτοκοσμικό έθνος, ενώ η Κίνα διαπρέπει στην κατασκευή προϊόντων παγκόσμιας ζήτησης.

Πρόσκληση στους Κινέζους
«Τα επιτεύγματα του Κινεζικού Κομμουνιστικού Κόμματος στην ανάπτυξη της κυβέρνησής του έχουν τη μέγιστη αξία», διακήρυξε ο αντιπρόεδρος και κορυφαίος σύμβουλος του Βλαντιμίρ Πούτιν, Αλεξάντρ Ζούκοφ, στη διάρκεια συνάντησης με Κινέζους αξιωματούχους στις 9 Οκτωβρίου στην κινεζική συνοριακή πόλη, Σούινφενχε, βορειοδυτικά του Βλαδιβοστόκ. «Η πρακτική εμπειρία που έχουν πρέπει να μελετηθεί με προσοχή».

Ο κ. Ζούκοφ, μάλιστα, προσκάλεσε τον πρόεδρο Χου Ζιντάο στη σύνοδο της Ενωμένης Ρωσίας, τον Νοέμβριο στην Αγία Πετρούπολη. Η συνάντηση στην Σούιφενχε ήταν η κορύφωση μιας διαδικασίας αυξημένων επαφών των πολιτικών κομμάτων, που διήρκεσε μήνες. Την άνοιξη, μία υψηλού επιπέδου αντιπροσωπεία της Ενωμένης Ρωσίας επισκέφθηκε το Πεκίνο για αρκετές ημέρες, ενώ το ρωσικό κόμμα ανήγγειλε επίσης ότι θα ανοίξει γραφείο στην κινεζική πρωτεύουσα για το τμήμα ερευνών του.

Συγκεντρωτική εξουσία
Ο ενθουσιασμός για το Κινεζικό Κομμουνιστικό Κόμμα υπογραμμίζει την έλλειψη ενός φιλοσοφικού πυρήνα της Ενωμένης Ρωσίας. Το κόμμα έχει λειτουργήσει κυρίως ως πτυχή της εξουσίας του Βλαντιμίρ Πούτιν. Πράγματι, ένα ερώτημα που εκκρεμεί είναι το αν οι προσπάθειες της Ενωμένης Ρωσίας να διδαχθεί από το Κινεζικό Κομμουνιστικό Κόμμα αποτελούν κάτι παραπάνω από διανοητική άσκηση. Όποιο κι αν είναι το κίνητρο, η Ρωσία τα τελευταία χρόνια έχει αρχίσει να κινείται προς το κινεζικό μοντέλο, πολιτικά και οικονομικά. Μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης, το 1991, η Ρωσία βυθίστηκε στα βαθιά νερά του καπιταλισμού, πουλώντας πολλές βιομηχανίες, χαλαρώνοντας τους κανονισμούς. Υπό τον Βλαντιμίρ Πούτιν, η κυβέρνηση ανέτρεψε την πορεία, καταλαμβάνοντας μεγαλύτερο έλεγχο σε πολλούς τομείς.

Σήμερα, αμφότερες οι χώρες κυβερνούν με μια ισχυρή συγκεντρωτική εξουσία, επιβλέποντας την οικονομία με ένα μείγμα ιδιωτικών και κρατικών βιομηχανιών, παρότι οι Ρώσοι επί μακρόν έδειχναν λιγότερο πειθαρχημένοι σε αυτήν την ενασχόληση. Η διαφθορά είναι χειρότερη στη Ρωσία απ’ ό,τι στην Κίνα, σύμφωνα με τους παγκόσμιους δείκτες και οι ξένες εταιρείες σε γενικές γραμμές θεωρούν το επενδυτικό κλίμα της Ρωσίας λιγότερο φιλόξενο, εν μέρει επειδή υπάρχει και λιγότερος σεβασμός στα δικαιώματα ιδιοκτησίας. Η Ρωσία, επίσης, δεν μπόρεσε να φθάσει την Κίνα στον εκσυγχρονισμό δρόμων, αεροδρομίων, εργοστασίων ενέργειας και άλλης υποδομής.
Επιπλέον, αντιμετωπίζει μυριάδες προβλήματα στον τομέα της υγείας και κοινωνικά προβλήματα, που έχουν μειώσει το προσδόκιμο ζωής των ανδρών στα 60 έτη. Η παγκόσμια οικονομική κρίση πυροδότησε συγκρίσεις μεταξύ των δύο οικονομιών, ρίχνοντας φως στη ρωσική πολιτική. Τον Ιούνιο, η Παγκόσμια Τράπεζα προέβλεψε ότι η οικονομία της Κίνας θα αναπτυχθεί κατά 7,2% μέσα στο 2009, ενώ της Ρωσίας θα συρρικνωθεί κατά 7,9%.

Αλλαγή του πολιτικού συστήματος;
Πολιτικά, η Ρωσία παραμένει πιο ανοιχτή απ’ ό,τι η Κίνα, με ανεξάρτητα αντιπολιτευόμενα κόμματα και μεγαλύτερη ελευθερία έκφρασης. Η πιο προφανής αντίθεση έχει να κάνει με το διαδίκτυο, που λογοκρίνεται στην Κίνα, αλλά όχι στη Ρωσία. Παρ’ όλα αυτά, οι πολιτικοί σύμβουλοι του κ. Πούτιν μελετούν προ καιρού τους τρόπους μετακίνησης του πολιτικού συστήματος προς το είδος εκείνο, που ρίζωσε για πολλές δεκαετίες σε χώρες όπως η Ιαπωνία και το Μεξικό, με μια ντε φάκτο μονοκομματική κυβέρνηση υπό δημοκρατική μεταμφίεση, όπως σχολιάζουν πολιτικοί αναλυτές. Οι Ρώσοι τείνουν να συγκαλύπτουν το γεγονός ότι σε πολλές από αυτές τις χώρες, οι επί έτη κυβερνώντες οδηγήθηκαν στην πτώση. Η στρατηγική του Κρεμλίνου έγινε εμφανής στις πρόσφατες τοπικές εκλογές, όταν οι ηγέτες της Ενωμένης Ρωσίας και κυβερνητικοί αξιωματούχοι χρησιμοποίησαν αφοπλιστικές μεθόδους για να αποδυναμώσουν τα αντιπολιτευόμενα κόμματα, σύμφωνα με καταγγελίες ανεξάρτητων οργανώσεων. Η Ενωμένη Ρωσία κέρδισε τη μεγάλη πλειοψηφία σε ολόκληρη τη χώρα. Είναι φυσικό το Κρεμλίνο να στρέφει τη ματιά του ανατολικά, σχολιάζει ο πολιτικός αναλυτής, Ντιμίτρι Κόζιρεφ του κρατικού ειδησεογραφικού πρακτορείου. «Όταν ανακάλυψαν ότι υπήρχε τρόπος να μετατρέψουν ένα επισήμως σοσιαλιστικό έθνος σε κάτι καλύτερο και πιο αποτελεσματικό, φυσικά έδωσαν προσοχή»... «Εδώ, όλοι βλέπουν την Κίνα ως πρότυπο, επειδή η Ρωσία δεν είναι πρότυπο».

The New York Times Syndicate