Βαρύ φορτίο το Νόμπελ για τον Ομπάμα

Του Claus Christian Malzahn DER SPIEGEL

Μέχρι σήμερα, το Νόμπελ Ειρήνης απονεμόταν σε πολιτικούς που αποδεδειγμένα κατήγαγαν επιτυχίες στον τομέα τους. Όπως το 1906 ο πρώην Αμερικανός πρόεδρος Ρούσβελτ, για τον ρόλο του στην συμφωνία ειρήνης Ρωσίας και Ιαπωνίας, το 1919 ο Γουίλσον, για το έργο του στην δημιουργία της Κοινωνίας των Εθνών, τον πρόδρομο του ΟΗΕ, το 1964 ο Μάρτιν Λούθερ Κιγκ, για τον αγώνα του για προάσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων των Αφροαμερικανών, ή ακόμη και ο πρώην Υπουργός Εξωτερικών Χένρι Κίσσιγκερ, που τιμήθηκε το 1973 για τον τερματισμό του πολέμου του Βιετνάμ.

Σήμερα, είναι η σειρά του Αμερικανού προέδρου Μπαράκ Ομπάμα να τιμηθεί με το Νόμπελ Ειρήνης, για τις «αξιοσημείωτες προσπάθειες του για ενδυνάμωση της διεθνούς διπλωματίας και της συνεργασίας μεταξύ των λαών», όπως αναφέρεται στο σκεπτικό της απόφασης της Επιτροπής στο Όσλο της Νορβηγίας.

Με όλο τον σεβασμό τόσο προς τον Ομπάμα όσο και προς τον θεσμό που εκπροσωπεί, διερωτώμαι αν αυτό είναι αρκετό. Ο Ομπάμα βρίσκεται στην προεδρία εδώ και 9 μήνες, και οι προσπάθειες που κατέβαλε για εξεύρεση διεξόδων σε μακροχρόνιες διενέξεις είναι εκτιμητές και αξιοσημείωτες. Προσπάθησε να δημιουργήσει διεθνώς ένα κλίμα στο οποίο ο διάλογος και οι ειλικρινείς δηλώσεις μπορούν να έχουν θέση.

Έκπληξη στις ΗΠΑ
Ωστόσο, μόλις έχει αρχίσει. Τιμώντας τον με το Βραβείο Νόμπελ, είναι σαν να απονείμεις μετάλλιο σε έναν μαραθωνοδρόμο που έχει συμπληρώσει μόλις τα πρώτα χιλιόμετρα. Η κατάσταση στο Ιράκ είναι εύθραυστη, στο Αφγανιστάν επιδεινώνεται, οι προοπτικές για συμφωνία Ισραηλινών και Παλαιστινίων ελάχιστες, το Ιρανικό καθεστώς παίζει πυρηνικά παιγνίδια με την Δύση, το πυρηνικό Πακιστάν κινδυνεύει να καταρρεύσει, και στη Βόρεια Κορέα ο δρ Strangelove θωπεύει την βόμβα του.

Η μεγαλύτερη έκπληξη από την απόφαση στο Όσλο θα είναι αισθητή στις ίδιες τις Ηνωμένες Πολιτείες. Και αυτό γιατί ο άνδρας ο οποίος επελέγη για το Βραβείο, δεν είναι ο Αμερικανός πρόεδρος, αλλά μία παγκόσμια συμβολική φιγούρα που ενσάρκωσε τις ελπίδες και τις προσδοκίες ανθρώπων σε πολλές χώρες. Έφθασε μάλιστα στο σημείο να υιοθετήσει αυτές τις περίπου υπεράνθρωπες προσδοκίες. Ωστόσο εννέα μήνες μετά, η πολιτική του ενασχόληση έχει να κάνει με την άσκηση της τέχνης της ρεαλιστικής πολιτικής, αλλά και για να αποδείξει ότι είναι η ελπίδα της ανθρωπότητας. Σε αυτή την προσπάθεια η απονομή του Νόμπελ Ειρήνης δεν θα τον βοηθήσει και σημαντικά, αντίθετα, θα αποδειχθεί ότι θα είναι βάρος.

Πολιτικός Σχολιασμός
Η απονομή ενός Βραβείου Νόμπελ αφορά μεν αποκλειστικά το άτομο, ωστόσο η διαδικασία ανέκαθεν συνιστούσε σχολιασμό επί των πολιτικών εξελίξεων. Δεν είναι παράλογο να επιβραβεύονται οι διπλωματικές προσπάθειες ώστε να καθίστανται πιο αποτελεσματικές. Το 1971, ο πρώην Γερμανός Καγκελάριος Βίλλι Μπραντ, υποβοηθήθηκε τα μέγιστα από το Νόμπελ όταν προωθούσε την πολιτική της Ostpolitik για επαναπροσέγγιση με τα κράτη-μέλη του Συμφώνου της Βαρσοβίας. Όπως και ο Ομπάμα, ο Μπραντ ήταν οπαδός της διεθνούς διπλωματίας. Με μία όμως διαφορά. Όταν τιμήθηκε με το Νόμπελ, είχε ήδη υπογράψει τις Ανατολικές Συμφωνίες.

Σήμερα, το τι συμβαίνει είναι ακριβώς το αντίθετο. Ποιος ανταποκρίθηκε στην χείρα φιλίας που έτεινε ο Ομπάμα; Ο Ιρανός πρόεδρος Αχμαντινεντζιάτ; Οι Ταλεμπάν; O Κιμ Γιογκ Ιλ της Βόρειας Κορέας; Οι Ρώσοι ηγέτες Πούτιν και Μεντβέντεφ; Ο Ισραηλινός πρωθυπουργός Νετανιάχου ή ο Παλαιστίνιος πρόεδρος Αμπάς; Κανένας εξ αυτών. Σε κανέναν από αυτούς τους τομείς δεν υπάρχουν ελπιδοφόρες ενδείξεις.

Είναι για αυτό τον λόγο που δεν θα πρέπει να αποκλείεται ο Ομπάμα να επαναξιολογήσει, να αναθεωρήσει ή ακόμη και να εγκαταλείψει τις πολιτικές του όσο θα βρίσκεται στην εξουσία. Σε μία τέτοια περίπτωση, ίσως να καταφύγει σε μέτρα που θα συγκρούονται με τις διακηρύξεις του, αποκαλύπτοντας την κρυμμένη του γροθιά. Αν συμβεί κάτι τέτοιο, θα πρέπει να επιστρέψει το Νόμπελ;

Οι εφιάλτες του Ομπάμα
Παρά τα όσα πιστεύει η επιτροπή στο Όσλο, η πραγματικότητα στην Ουάσιγκτον είναι «εφιαλτική», αφού ο Ομπάμα πρέπει σύντομα να αποφασίσει για αύξηση των στρατευμάτων στο Αφγανιστάν, και για το πώς θα αποτρέψει την «κατάληψη» της Καμπούλ από τους Ταλιμπάν.

Η ευφορία, απαύγασμα του Νόμπελ Ειρήνης θα ήταν μεγαλύτερη αν συνοδευόταν από έμπρακτα αποτελέσματα, παρά από τον ενθουσιασμό για έως σήμερα άγονες διπλωματικές προσπάθειες. Όπως για παράδειγμα μια απόφαση του Ιράν να μην αναπτύξει πυρηνικά όπλα, η σταθερότητα και ο εκδημοκρατισμός του Αφγανιστάν, μια αποτελεσματική συμφωνία ειρήνης Ισραηλινών και Παλαιστινίων, ή, ή, ή…

Αν η Επιτροπή Απονομής του Βραβείου Νόμπελ τοποθετούσε τον Ομπάμα στη λίστα αναμονής για το 2011, και αντ’ αυτού απένεμε το φετινό βραβείο σε έναν Ιρανό μπλόγκερ ή έναν Κινέζο αντικαθεστωτικό, είναι σίγουρο ότι ο Αμερικανός πρόεδρος δεν θα διαμαρτυρόταν. Στην σύντομη και λιτή ομιλία του στο Λευκό Οίκο, ο Ομπάμα, συμπεριφερόμενος με σύνεση, ευχαρίστησε την επιτροπή στο Όσλο παρά να επικεντρωθεί στις διαμαρτυρίες ένεκα της απόφασης. «Κανένας πολιτικός, τόνισε, δεν μπορεί να επιλύσει μόνος του τα προβλήματα, προσθέτοντας ότι ό ίδιος, ως ηγέτης, αναλαμβάνει την ευθύνη που του αναλογεί».

Στο τέλος της ημέρας, πρόκειται για έναν πρόεδρο τον οποίο οι Αμερικανοί επέλεξαν και επιθυμούν να είναι στο Λευκό Οίκο – και σίγουρα όχι κάποιος που είχε υπόψιν του, ως την ιδανική επιλογή, η επιτροπή στο Όσλο.

The New York Times Syndicate