Το δίλημμα για το Κόσοβο

Θα συμμετέχει η Σερβία στον διάλογο ή όχι;

Του Σταυρου Τζιμα

Τι θα κάνει ο εθνικιστής νέος πρόεδρος της Σερβίας, Τόμισλαβ Νίκολιτς, με το Κόσοβο; Θα συνεχίσει τη ρεαλιστική πολιτική του προκατόχου του Μπόρις Τάντιτς με υποχωρήσεις στο «καρότο» της ευρωπαϊκής προοπτικής, ή πρόκειται να αλλάξει ρότα θέτοντας σε κίνδυνο όλα όσα έχουν γίνει μέχρι τώρα για να έρθουν πιο κοντά Σέρβοι και Αλβανοί;

Η νεόκοπη κυβέρνηση του Βελιγραδίου δεν έχει ανοίξει ακόμη τα χαρτιά της και έτσι η διεθνής κοινότητα, για την ακρίβεια τα κράτη που έχουν αναγνωρίσει την ανεξαρτησία του Κοσόβου, τηρεί μια στάση αναμονής. Δεν γνωρίζει κατ’ αρχήν ποιος θα κάνει στην πραγματικότητα «το κουμάντο», θα είναι ο ισχυρός άντρας στη νέα πολιτική πραγματικότητα που διαμορφώθηκε στη Σερβία μετά τις εκλογές του Ιουνίου. Πού θα βρίσκεται, δηλαδή, το πραγματικό κέντρο εξουσίας για να αναζητηθεί και ο προνομιακός συνομιλητής; Θα έχει το πάνω χέρι ο Νίκολιτς ή θα αποφασίζει για το καυτό ζήτημα του Κοσόβου ο πρωθυπουργός Ιβιτσα Ντάτσιτς;

Και αν τέτοιο δίλημμα δεν υπήρχε επί Τάντιτς, καθώς εκτός από την προεδρία το δυτικόστροφο κόμμα του ήλεγχε και την κυβέρνηση, τι μέλλει γενέσθαι τώρα που ο πρωθυπουργός Ντάτσιτς ανήκει σε άλλο κόμμα (το παλιό του Μιλόσεβιτς) από αυτό του φιλορώσου Νίκολιτς;

Κοντός ψαλμός... καθώς μέσα στον Σεπτέμβριο επίκεινται εξελίξεις τις οποίες η κυβέρνηση του Βελιγραδίου πρέπει να διαχειριστεί. Κατ’ αρχήν πρέπει να ξεκινήσει και πάλι στις Βρυξέλλες ο «τεχνικός διάλογος» μεταξύ των δύο πλευρών που διακόπηκε λόγω των εκλογών στη Σερβία. Σ’ αυτόν συζητούνταν ζητήματα «χαμηλής πολιτικής», καθοριστικά, ωστόσο, για τη βελτίωση των σχέσεων Βελιγραδίου και Πρίστινας, όπως η εκπροσώπηση του Κοσόβου στους περιφερειακούς οργανισμούς, οι έλεγχοι στα συνοριακά φυλάκια, το διμερές εμπόριο, κ.ά.

Τίποτα όμως απ’ όσα έχουν συμφωνηθεί δεν εφαρμόστηκε και τώρα η Ε.Ε., που καθοδηγεί αυτό τον «διάλογο», πιέζει το Βελιγράδι -στο ίδιο μήκος κύματος και οι Αλβανοί- να εφαρμόσει πρώτα τα συμφωνηθέντα. Οι Σέρβοι του Νίκολιτς ωστόσο φαίνεται να ερμηνεύουν διαφορετικά τις συμφωνίες και ζητούν να αναβαθμιστούν οι συνομιλίες σε υψηλό πολιτικό επίπεδο. Ενώπιον του κινδύνου να ναυαγήσει ο διάλογος, οι Βρυξέλλες κραδαίνουν στο Βελιγράδι το μαστίγιο της μη χορήγησης ημερομηνίας έναρξης ενταξιακών διαπραγματεύσεων σε περίπτωση που με ευθύνη του υπάρξει αδιέξοδο.

Τι θα πράξει η σερβική ηγεσία; Διπλωματικές πηγές στην Πρίστινα ανέφεραν στην «Κ» ότι υπάρχουν ενδείξεις πως ο Νίκολιτς θα συνεργαστεί. «Δεν έχει άλλη επιλογή από το να εφαρμόσει όσα συμφωνήθηκαν και τα οποία θα φορτώσει στην προηγούμενη κυβέρνηση, λέγοντας πως εκείνη τα υπέγραψε και εμείς τα υλοποιούμε ως αναγκαίο κακό».

Ο πονοκέφαλος για το δίπολο Νίκολιτς-Ντάτσιτς θα γίνει πιο δυνατός από τη Δευτέρα, 10 Σεπτεμβρίου, οπότε λήγει η προβλεπόμενη από το σχέδιο Αχτισαάρι επιτήρηση της ανεξαρτησίας του Κοσόβου και η κυβέρνηση της Πρίστινα θα μπορεί πλέον να αποφασίζει για όλα δίχως να δίνει λόγο στη διεθνή κοινότητα.

Το σχέδιο Αχτισαάρι έδινε την ανεξαρτησία στο Κόσοβο, αλλά συνάμα περιελάμβανε και πάρα πολλές διατάξεις με τις οποίες κατοχυρώνονταν δικαιώματα και προνόμια των Σέρβων και της Ορθόδοξης Εκκλησίας. Μέχρι τώρα όλες οι αποφάσεις τελούσαν υπό την έγκριση του εκπροσώπου των χωρών οι οποίες αναγνώρισαν την ανεξαρτησία του Κοσόβου, δηλαδή του Ολλανδού Πίτερ Φέιθ.

Ο Φέιθ ήταν δίχως άλλο το πιο μισητό πρόσωπο για τους Σέρβους και αυτό γιατί λειτουργούσε ως εγγυητής ενός σχεδίου που περιελάμβανε την ανεξαρτησία της δικής τους «Ιερουσαλήμ». Και για τον λόγο αυτό αξίωναν την απομάκρυνσή του.

Τώρα όμως που ο «εκπρόσωπος του διαβόλου» φεύγει συνειδητοποιούν πως θα ήταν καλύτερα να μείνει, αφού οι βασικές πρόνοιες του σχεδίου Αχτισαάρι θα ενσωματωθούν πλέον στο νομικό σύστημα της αλβανικής εξουσίας, που θα έχει για θέματα που τους αφορούν άμεσα τον πρώτο και τελευταίο λόγο χωρίς να δίνει λογαριασμό στην διεθνή κοινότητα.

Και μαζί μ’ όλα αυτά ο Νίκολιτς θα έχει και το πιστόλι των δυτικών στον κρόταφό του για να διαλύσει τις παράνομες εξτρεμιστικές σερβικές δομές στο βόρειο Κόσοβο, στη δημιουργία και ενίσχυση των οποίων συνέβαλε και ο ίδιος.