Darkmarket

Misha Glenny

Darkmarket

Πάπυρος, 2012

Tου Θανάση Bασιλείου

Οι κρυπτογραφημένες όψεις του κυβερνοχώρου, οι κοινωνικές, οικονομικές και πολιτικές τους προεκτάσεις, αποτελούν θέμα για την κοινωνική σκέψη αλλά και τη δημοσιογραφική έρευνα. Οι σχετικά πρόσφατες μελέτες των Ζίγκμουντ Μπάουμαν (Ρευστή αγάπη, Εστία, 2007), Αλαίν Μπαντιού (Eloge de l’amour, 2009) και του Γάλλου κοινωνιολόγου Ζαν Κλωντ Κάουφμαν (Love Online, 2010), είχαν ως αντικείμενο τις σχέσεις, τη σεξουαλικότητα και τον έρωτα μέσω της δικτυακής επαφής.

Εδώ, στο Darkmarket του Μίσα Γκλένι, το αντικείμενο είναι το πολύπλοκο, αόρατο, υπερεθνικό ηλεκτρονικό έγκλημα που, απλωμένο από την Αγγλία, Τουρκία, Σρι Λάνκα, Ουκρανία, Ρωσία, Κίνα μέχρι τις Σεϋχέλλες, ΗΠΑ κ.α., σημαδεύει την εποχή της δικτύωσης.

Ο Γκλένι, Βρετανός δημοσιογράφος και ιστορικός, ανταποκριτής της εφημερίδας The Guardian και του BBC, έγινε γνωστός με το εξίσου αποκαλυπτικό βιβλίο «ΜcMafia: Έγκλημα Χωρίς Σύνορα» (εκδ. Πάπυρος, 2009). Εκεί διερευνούσε την εξάπλωση του διεθνούς εγκλήματος μετά τη διάλυση του σοβιετικού συνασπισμού.

Το Darkmarket -που θα μπορούσε να διαβαστεί σαν μια πνευματική και κοινωνική άσκηση εγρήγορσης ή σαν ένα σύγχρονο κι επίκαιρο θρίλερ του εικονικού και του πραγματικού κόσμου- είναι αποκαλυπτικό για τις άκρως ανησυχητικές και επικίνδυνες πτυχές της δράσης του ψηφιακού υποκόσμου.

Σε μια οικουμένη που κυβερνά ο Μαμμωνάς (οι διαχειριστές των hedge fund, η τραπεζική ολιγαρχία, οι σεΐχηδες του πετρελαίου, οι Λατινοαμερικανοί μεγιστάνες της κινητής τηλεφωνίας, η νέα οικονομική ελίτ των μαύρων μαζί με την παλιά οικονομική ελίτ των λευκών στη Νότια Αφρική, οι Κινέζοι κατασκευαστές μπιχλιμπιδιών για τη διεθνή αγορά και οι γκουρού της ιντερνετικής τεχνολογίας από την Μπανγκαλόρ μέχρι τη Σίλικον Βάλεϊ), οι χάκερ προπορεύονται με μεγάλη διαφορά. Στο διαδικτυακό περιβάλλον, μαζί με την εκτίναξη του πλαστικού χρήματος και του ιδιωτικού χρέους, πολλαπλασιάστηκαν οι αδελφότητες των απενοχοποιημένων απατεώνων, τα ιντερνετικά εμπορικά χωριά και τα φόρουμ πραγματικών και ερασιτεχνών εγκληματιών, που με άμετρη υπεροψία τρέφονται από τα ασύλληπτα άμεσα χρηματικά κέρδη πραγματοποιώντας πραγματικά εγκλήματα εις βάρος πραγματικών ανθρώπων. «Οι “δούρειοι ίπποι” (trojan) είναι για τους χάκερ ό,τι ήταν οι λοστοί για τους παλιούς διαρρήκτες», υποστηρίζει ο Γκλένι.

Οι διωκτικές αρχές αλλά και τα παραδοσιακά συνδικάτα του οργανωμένου εγκλήματος, αρχικά, πίστεψαν πως οι δικτυακές απάτες ήταν κάτι ευκαιριακό και πρόσκαιρο. Όλα τα στοιχεία δείχνουν το αντίθετο. Η εμφάνιση, η γιγάντωση και η πτώση ενός από τους πλέον διαβόητους ιστότοπους του εγκλήματος στον κυβερνοχώρο της δεκαετίας του 2000, είναι ενδεικτική. Στην αφήγηση του Γκλένι, η επιχείρηση Darkmarket, ένα δείγμα διακρατικής συνεργασίας με λάθη και κακοτυχίες, ήταν η πρώτη φάση ενός μακροπρόθεσμου σχεδίου για τη διείσδυση των διωκτικών αρχών στον κόσμο της δικτυακής εγκληματικότητας. Μιλάμε, όμως, για έναν δρόμο που οδηγεί στο πουθενά. Η αμφισημία, η αμφιβολία, η παραπλάνηση και η ψευδαίσθηση υπήρξαν σημαντικές παράμετροι στην κατανόηση των τρόπων και των μέσων που χρησιμοποιεί το οργανωμένο έγκλημα. Και το Διαδίκτυο έχει μεγεθύνει κατά πολύ τον ρόλο τους αυτό. Οι χάκερ, οι κράκερ και οι λοιποί εγκληματίες του κυβερνοχώρου βουτάνε όλο και πιο βαθιά στον υπόγειο κόσμο τους, με μεγαλύτερη ορμή, όρεξη και εξειδίκευση δημιουργώντας «νέα νομισματοκοπεία» και ΑΤΜ προσωπικής ελεύθερης πρόσβασης.

Ο Μίσα Γκλένι ολοκληρώνει την έρευνά του στα υπερεθνικά κυβερνοεγκλήματα εστιάζοντας στην ευθύνη του ίδιου του ανεπτυγμένου κόσμου για την ανάπτυξή τους. Τονίζει την αδυναμία των πολιτικών ιθυνόντων «που τους λείπει είτε το όραμα είτε το ενδιαφέρον να αντιμετωπίσουν τις τεράστιες διαρθρωτικές ανισότητες της παγκόσμιας οικονομίας πάνω στις οποίες ευδοκιμεί το έγκλημα και η αστάθεια». Υποστηρίζει πως όλο και περισσότεροι νεαροί, άνισης προέλευσης, ποτισμένοι από τη φιλοσοφία της ιντερνετικής κουλτούρας, θα γλιστρούν αργά και σταθερά, μ’ ένα πέρασμα πολύ θολό στο έγκλημα του κυβερνοχώρου, όσο θα διατηρείται το επιθετικό σύστημα της φιλελεύθερης νομισματικής καινοτομίας, παράλληλα με το μείγμα της αμερικανικής και ευρωπαϊκής ανικανότητας και τον κυνισμό της ρωσικής και σινο-ινδικής φιλοδοξίας.