Σύγκρουση πολιτισμών

Αναλυση

The Guardian

Αν ο Καντάφι βρισκόταν ακόμα εν ζωή, θα γελούσε πικρόχολα στην είδηση της δολοφονίας του Αμερικανού πρέσβη στη Βεγγάζη. Ο Μουμπάρακ ίσως να αναφώνησε «σας είχα προειδοποιήσει», όταν θα ενημερώθηκε για τις επιθέσεις στην πρεσβεία των ΗΠΑ στο Κάιρο. Τα δύο περιστατικά στις δύο πόλεις που πρωτοστάτησαν στο ιστορικό δράμα της Αραβικής Aνοιξης, δεν συνεπάγονται απαραίτητα τον ερχομό ενός ισλαμικού χειμώνα. Υπογραμμίζουν, εντούτοις, τους κινδύνους που απορρέουν από τη δράση των μέχρι πρότινος περιορισμένων από τα αυταρχικά καθεστώτα φονταμενταλιστών μουσουλμάνων. Oχι τυχαία, στην έκθεση του Διεθνούς Ινστιτούτου Στρατηγικών Μελετών (IISS), η οποία συντάχτηκε πριν από τα γεγονότα σε Βεγγάζη και Κάιρο, υπογραμμίζεται ότι «το κλίμα αισιοδοξίας για τις εξεγέρσεις στον αραβικό κόσμο έχει ήδη μετεξελιχθεί σε απογοήτευση για τον αργό ρυθμό των μεταρρυθμίσεων με τον φόβο πως οι ισλαμιστές θα εκμεταλλευτούν το κενό εξουσίας να κυριαρχεί». Υπογραμμίζεται, επίσης, ότι καθώς οι ΗΠΑ βρίσκονται σ’ ένα μεταβατικό στάδιο όσον αφορά την εξωτερική τους πολιτική, τα αραβικά κράτη παύουν σταδιακά να στρέφονται προς την Ουάσιγκτον για καθοδήγηση.

Οι θεωρίες συνωμοσίας φυτρώνουν σαν μανιτάρια στη Μ. Ανατολή, σίγουρα όμως δεν είναι τυχαίο ότι οι επιθέσεις συνέβησαν την 11η Σεπτεμβρίου, μια ημερομηνία που θα συνδέεται για χρόνια με την έννοια μιας «αναπόφευκτης σύγκρουσης των πολιτισμών». Πολλά έχουν ήδη γραφτεί για τον ρόλο του αδελφού του αρχηγού της Αλ Κάιντα στη διαδήλωση που κατέληξε με την επίθεση στην αμερικανική πρεσβεία. Παρ’ όλα αυτά, αφορμή για τις διαδηλώσεις σε Κάιρο και Βεγγάζη αποτέλεσε μια «δηλητηριώδης» ταινία, την οποία καταδίκασε ως «χυδαία» η Χίλαρι Κλίντον. Τι και αν η κυβέρνηση Ομπάμα τηρεί φιλική στάση προς το ελεγχόμενο από τη Μουσουλμανική Αδελφότητα νέο αιγυπτιακό καθεστώς; Τι και αν οι ΗΠΑ στήριξαν εμπράκτως την εξέγερση των Λιβύων κατά του Καντάφι; Το Ισλάμ είναι μεγαλύτερο από οποιοδήποτε εθνικό πολιτικό ζήτημα στην περιοχή και τα περιστατικά αυτά υπογραμμίζουν την άβολη αλήθεια, που θέλει τις ΗΠΑ να είναι κάθε άλλο παρά δημοφιλείς στο μουσουλμανικό κόσμο.

Το κύμα διαδηλώσεων μειώνει στο ελάχιστο τις πιθανότητες μιας νέας αμερικανικής παρέμβασης στον αραβικό κόσμο. «Η Λιβύη και η Αίγυπτος χρειάζονται σήμερα τις ΗΠΑ περισσότερο από ποτέ», σημείωσε ο αναλυτής του Ινστιτούτου Μπρούκινγκς, Σαντί Χαμίντ. «Σε μια στιγμή, ωστόσο, που οι ΗΠΑ, περισσότερο από ποτέ, δεν είναι σε θέση να ανταποκριθούν», συμπλήρωσε. Συνεπώς, οι Σύροι που εξακολουθούν να ελπίζουν σε μια αμερικανική επέμβαση στα πρότυπα της Λιβύης θα απογοητευθούν. Σε γενικές γραμμές, οι αραβικές κυβερνήσεις προσβλέπουν σε καλές σχέσεις με την Ουάσιγκτον, δεδομένων όμως όσων έχουν συμβεί στο παρελθόν, οι σχέσεις αυτές θα είναι πάντα ευάλωτες στις προκλήσεις των εξτρεμιστών εκατέρωθεν. Για πολλούς λόγους, ο πάστορας Τέρι Τζόουνς, που συνέβαλε στην προώθηση της ταινίας στο Διαδίκτυο, μοιάζει να έχει μεγαλύτερη επιρροή στον αραβικό κόσμο από τον Ομπάμα.