«Διέταξα τους άνδρες μου – Ανοίξτε το Οδόφραγμα»
Συνέντευξη στον Cordt Schnibben
DER SPIEGEL
Στις 9 Νοεμβρίου 1989, ο Αντισυνταγματάρχης Χάραλτ Γιάγκερ, ήταν επικεφαλής του σημείου ελέγχου στο Ανατολικό Βερολίνο, στην οδό Μπόρνχολμερ, και ο πρώτος μεθοριακός φρουρός που επέτρεψε σε Ανατολικογερμανούς να περάσουν στη Δύση – χωρίς να λάβει οδηγίες από τους ανωτέρους του. Σε συνέντευξη στο DER SPIEGEL, περιγράφει την ιστορική εκείνη νύκτα.
SPIEGEL: Όταν στις 18:54 της 9ης Νοεμβρίου του 1989, παρακολούθησες την διάσκεψη τύπου στην οποία ανακοινώθηκε το άνοιγμα των συνόρων της Ανατολικής Γερμανίας, τι σκέφτηκες;
Γιάγκερ: Διερωτήθηκα σε τι αναφερόταν ο Γκούντερ Σιαμπόφσκι, ο εκπρόσωπος της κυβέρνησης της Ανατολικής Γερμανίας. Σκέφτηκαν ότι απλά διαβάζει κάτι χωρίς να μπορεί να προβλέψει τις επιπτώσεις της πράξης του. Και ο ίδιος ακουγόταν έκπληκτος για το τι διάβαζε, όπως κάποιος που διαβάζει κάτι για πρώτη φορά.
SPIEGEL: Ήταν ξεκάθαρο σε σένα τι θα επακολουθούσε τις αμέσως επόμενες ώρες;
Γιάγκερ: Όχι σε εκείνη την έκταση. Εντούτοις ήξερα ότι όσοι θα ήθελαν να φύγουν, θα εμφανίζονταν στο σημείο ελέγχου. Η ανακοίνωση δεν με πανικόβαλε. Το μόνο που σκεφτόμουν ήταν ότι θα έπρεπε να διευκρινίσω αν θα τους επετρέπετο να περάσουν αμέσως ή όχι. Την κατάσταση θα την χειρίζονταν τα τελωνεία στα σημεία ελέγχου και όχι κυβερνητικά τμήματα. Τηλεφώνησα αμέσως στον ανώτερο μου στο κέντρο διοίκησης στο Βερολίνο. Είχε και εκείνος παρακολουθήσει την διάσκεψη τύπου και ήταν εξίσου έκπληκτος. Η διαταγή που μου έδωσε ήταν να διώξουμε τον κόσμο.
SPIEGEL: Πότε άρχισε ο κόσμος να συγκεντρώνεται στο σημείο ελέγχου;
Γιάγκερ: Πολύ σύντομα. Στέκονταν ωστόσο σε απόσταση, δεν ήταν ούτε και εκείνοι σίγουροι.
SPIEGEL: Οι μεθοριακοί φρουροί συνήθιζαν να αποκαλούν όσους επιχειρούσαν να περάσουν τα σύνορα χωρίς άδεια «αγριογούρουνα».
Γιάγκερ: Ναι, όντως έτσι χαρακτηρίζαμε όσους εμφανίζονταν την νύκτα, κυρίως μεθυσμένοι, και ήθελαν να περάσουν απέναντι. Ωστόσο εκείνη την νύκτα τα πράγματα ήταν διαφορετικά. Υπήρχαν άνθρωποι που ήθελαν να περάσουν απέναντι, επικαλούμενοι την ανακοίνωση του Πολιτικού Γραφείου του Κομμουνιστικού Κόμματος. Δεν τους θεωρούσα «αγριογούρουνα».
SPIEGEL: Σε ποιο σημείο τα πράγματα εκτραχύνθηκαν;
Γιάγκερ: Όταν εμφανίστηκε ένα περιπολικό και από τα μεγάφωνα καλούσε όσους ανέμεναν να αποταθούν στα αρμόδια τμήματα ώστε να πάρουν τα απαιτούμενα έγγραφα για να περάσουν απέναντι. Ως αποτέλεσμα ο κόσμος άρχισε να συρρέει στα αστυνομικά τμήματα. Από το δικό μας σημείο ελέγχου, το πλησιέστερο τμήμα ήταν μόλις πέντε λεπτά. Ωστόσο όσοι πήγαν εκεί, επέστρεψαν δέκα με δώδεκα λεπτά αργότερα οργισμένοι, αφού τα αστυνομικά τμήματα ήταν κλειστά. Ένοιωθαν ότι είχαν εξαπατηθεί και κατηγορούσαν τον Γκούντερ Σιαμπόφσκι, που είχε ανακοινώσει το άνοιγμα των μεθοριακών σημείων ελέγχου, ότι τους είχε εξαπατήσει. Απαιτούσαν να περάσουν απέναντι.
SPIEGEL: Προσπάθησες να εξηγήσεις την κατάσταση στον ανώτερο σου;
Γιάγκερ: Μίλησα με τον Συνταγματάρχη Ζίγκερχορν στο κέντρο διοίκησης, ο οποίος μου ανέφερε ότι δεν υπάρχει κάτι νεότερο πέραν της διαταγής. Του επισήμανα ότι εκατοντάδες άνθρωποι βρίσκονται συγκεντρωμένοι και ότι η διαταγή έχει καταστεί προβληματική, λαμβανομένης υπόψιν της ανακοίνωσης της αστυνομίας. Όταν με διέταξε να τους στρέψω πίσω, του απάντησα ότι αυτό δεν μπορώ να το κάνω για κανέναν. Το μόνο που μπορώ, του τόνισα, είναι να αποκλείσω το σημείο ελέγχου. Ήταν ένα ενδεχόμενο για το οποίο έπρεπε να προετοιμαζόμασταν.
SPIEGEL: Οι διαβουλεύσεις συνεχίστηκαν καθόλη την διάρκεια της νύκτας;
Γιάγκερ: Ναι, ξανά και ξανά. Όταν του επισήμανα ότι πρέπει να βρεθεί μία λύση, μου είπε ότι θα τηλεφωνούσε στο Υπουργείο και ότι θα μπορούσα να ακούω τα όσα θα διαμείβονταν. Ήθελε έτσι να μου δείξει το χάος που επικρατούσε, ότι δεν θα υπήρχε κανείς για να δώσει σαφείς οδηγίες. Γνώριζα πολύ καλά τον συνταγματάρχη Ζίγκερχορν, και είναι αυτός ο λόγος που ήθελε να ακούω και εγώ την συνομιλία. Εκείνο που άκουσα ήταν κάποιον στο υπουργείο να ρωτά αν εγώ εκτιμούσα αντικειμενικά την κατάσταση ή ενεργούσα υπό το καθεστώς πανικού. Παρενέβηκα αμέσως και αφού έβαλα έξω από το φυλάκιο το ακουστικό του τηλεφώνου, του είπα αν δεν με πιστεύει, να ακούσει με τα ίδια του τα αυτιά το τι συνέβαινε.
SPIEGEL: Συζήτησες την κατάσταση με συναδέλφους σου σε άλλα σημεία ελέγχου;
Γιάγκερ: Πολλές φορές. Απαιτούσαν όπως προβώ σε κάποια ενέργεια. Εγώ όμως δεν ήξερα τι να κάνω. Ήθελα να ακούσω τις απόψεις τους. Ωστόσο εκείνοι υποστήριζαν ότι εξαρτάται από εμένα, ως επικεφαλής. Τους ρώτησα αν θα έπρεπε να επιτρέψω στους πολίτες της Ανατολικής Γερμανίας να περάσουν απέναντι ή να δώσω διαταγή να πυροβολήσουν εναντίον τους. Το δεύτερο το απέρριψαν ασυζητητί, αν και εγώ σκοπίμως το ανέφερα, για να διαπιστώσω αν τύγχανα της υποστήριξης τους αν επέλεγα τελικά το πρώτο. Ήταν ξεκάθαρο ότι η ευθύνη ανήκε σε εμένα, ωστόσο ήθελα να διαβεβαιώσω ότι τύγχανα της υποστήριξης τους.
SPIEGEL: Πόσο σοβαρό ήταν το ενδεχόμενο να διατάξεις να ανοίξουν πυρ;
Γιάγκερ: Καθόλου! Δεν είχαμε διαταγή να ανοίξουμε πυρ, παρά μόνο αν παραβιαζόταν το σημείο ελέγχου και οι ζωές μας τίθεντο σε κίνδυνο.
SPIEGEL: Άρα, το να ανοίξετε πυρ εναντίον όσων είχαν συγκεντρωθεί στα σημεία ελέγχου δεν ήταν επιλογή την νύκτα της 9ης Νοεμβρίου;
Γιάγκερ: Όχι, αν και αρκετοί θα πληγώνονταν ή θα έχαναν την ζωή τους χωρίς να είχαμε ανοίξει πυρ, λόγω του συνωστισμού και των αψιμαχιών που θα ξεσπούσαν ανάμεσα στις χιλιάδες των συγκεντρωθέντων. Είναι ακριβώς για αυτό τον λόγο που διέταξα τους άνδρες μου: Ανοίξτε το οδόφραγμα.
The New York Times Syndicate
Ένα λάθος που η Γερμανία πλήρωσε και πληρώνει πανάκριβα, το ρίξιμο του τείχους το 1989.
ΑπάντησηΔιαγραφήΌχι το ρίξιμό του καθ' εαυτό, αλά η χρονική στιγμή που επιλέχθηκε να γίνει, και που βρήκε την Δ. Γερμανία παντελώς απροετοίμαστη οικονομικά για τέτοιο βάρος.