Σκληρή η Κίνα έναντι του Ομπάμα

Της Helene Cooper
International Herald Tribune


Κατά την πρόσφατη πρώτη επίσκεψη του Μπάρακ Ομπάμα στην Κίνα, ο Αμερικανός πρόεδρος, ήρθε αντιμέτωπος με μια ταχύτατα αναπτυσσόμενη χώρα, πρόθυμη να πει «όχι» στις Ηνωμένες Πολιτείες. Σε ζητήματα, όπως το Ιράν (ο Χου δεν ανέφερε την πιθανότητα επιβολής κυρώσεων), το νόμισμα της Κίνας (ο Χου δεν έδειξε πρόθυμος να ανατιμήσει το κινεζικό νόμισμα) και τα ανθρώπινα δικαιώματα (ένα κοινό ανακοινωθέν με το οποίο οι δύο χώρες παραδέχονται ότι «έχουν διαφορές»), η Κίνα αντιτάχθηκε στα περισσότερα αιτήματα των Αμερικανών. Όπως επισημαίνουν αναλυτές, το ταξίδι του Ομπάμα στην Κίνα ανέδειξε περισσότερο την ικανότητα των Κινέζων να αντιστέκονται στις πιέσεις και λιγότερο την πρόοδο στα ζητήματα που προωθεί ο Αμερικανός πρόεδρος.

«Η Κίνα σκηνοθέτησε αποτελεσματικά τις δημόσιες εμφανίσεις του προέδρου Ομπάμα και κατόρθωσε να τον ωθήσει να προβεί σε δηλώσεις με τις οποίες υιοθετεί θέσεις μεγάλης πολιτικής σημασίας για τους Κινέζους, ενώ πέτυχε και να υποβαθμίσει ακανθώδη ζητήματα, όπως τα ανθρώπινα δικαιώματα και η νομισματική πολιτική της Κίνας», τονίζει ο Εσβάρ Πρασάντ, ειδικός επί κινεζικών θεμάτων στο Πανεπιστήμιο Κορνέλ. «Με μια αριστοτεχνική κίνηση, οι Κινέζοι κατάφεραν να μετατοπίσουν τον δημόσιο διάλογο από τους κινδύνους που θέτει για τον πλανήτη η κινεζική νομισματική πολιτική, στους κινδύνους της χαλαρής νομισματικής πολιτικής και τις τάσεις προστατευτισμού στις ΗΠΑ», προσθέτει.

Αξιωματούχοι του Λευκού Οίκου υποστηρίζουν ότι πέτυχαν αυτό που επεδίωκαν – να αρχίσουν μια απαραίτητη δοσοληψία με έναν αναδυόμενο οικονομικό γίγαντα. Με έναν πολιτισμό τόσο αρχαίο, όπως ο κινεζικός, τονίζουν, θα ήταν αναποτελεσματικό –και θα θύμιζε το ύφος του πρώην προέδρου των ΗΠΑ, Τζορτζ Μπους– για τον Μπαράκ Ομπάμα να προχωρήσει σε ηχηρή σύγκρουση με το Πεκίνο, μια κίνηση που θα αποξένωνε τους Κινέζους. Ο πρόεδρος Ομπάμα, επιμένουν, πέρασε το μήνυμά του, κατά τη διάρκεια κατ’ ιδίαν συναντήσεων.

Πρέπει να γίνουν πολλά
«Δεν περίμενα, και μπορώ να μιλήσω επ’ αυτού εξ ονόματος του προέδρου, ότι θα άλλαζαν τα πάντα στη διάρκεια της επίσκεψής μας στην Κίνα, η οποία διήρκεσε δυόμισι ημέρες», δήλωσε ο Ρόμπερτ Γκιμπς, εκπρόσωπος του Λευκού Οίκου. «Αντιλαμβανόμαστε ότι θα πρέπει να γίνουν πολλά και ότι θα πρέπει να συνεχίσουμε να εργαζόμαστε, για να σημειωθεί πρόοδος».

Πολλοί ειδικοί επί κινεζικών θεμάτων, σημειώνουν ότι ο Ομπάμα δεν έφυγε με άδεια χέρια από το Πεκίνο. Οι δύο χώρες εξέδωσαν κοινό ανακοινωθέν πέντε σημείων με το οποίο διαβεβαιώνουν ότι θα συνεργαστούν σε σειρά ζητημάτων. Σύμφωνα με το ανακοινωθέν, θα υπάρξουν τακτικές ανταλλαγές απόψεων μεταξύ Ομπάμα και Χου, ενώ κάθε πλευρά δεσμεύεται ότι θα δώσει μεγαλύτερη προσοχή στα στρατηγικής σημασίας ζητήματα για την άλλη. Επίσης, οι δύο πλευρές δηλώνουν ότι θα συνεργαστούν σε οικονομικά ζητήματα, το Ιράν και την κλιματική αλλαγή. Ωστόσο, παρά το συμφιλιωτικό ύφος που εκδηλώθηκε πριν από αρκετές εβδομάδες όταν ο Ομπάμα αρνήθηκε να συναντήσει τον ηγέτη των Θιβετιανών, Δαλάι Λάμα, πριν επισκεφθεί την Κίνα, με στόχο να μην προσβάλει τους ηγέτες της Κίνας, παραμένει ασαφές αν ο Ομπάμα σημείωσε πρόοδο επί των σημαντικών ζητημάτων της αμερικανικής πολιτικής στην Κίνα και αλλού στην Ασία.

Σε διάσκεψη στη Σιγκαπούρη, ο Ομπάμα προέβη σε μια ακόμη υποχώρηση για ενα μείζον ζήτημα της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής, την κλιματική αλλαγή, όταν παραδέχτηκε ότι η σύναψη διεθνούς συμφωνίας για την αντιμετώπιση του φαινομένου του θερμοκηπίου δεν είναι δυνατόν να επιτευχθεί μέχρι τα τέλη του έτους.

Ελπίζουν στο μέλλον
Πρώην πρόεδροι των ΗΠΑ επέμεναν να πετυχαίνουν συγκεκριμένους στόχους πριν από τα ταξίδια τους στο εξωτερικό. Κατά την επίσκεψή του στο Πεκίνο, ο πρόεδρος Μπους έλαβε δεσμευτικές διαβεβαιώσεις από τους Κινέζους για το κορυφαίο ζήτημα της εξωτερικής του πολιτικής, τον πόλεμο κατά της τρομοκρατίας. Ο πρώην πρόεδρος Μπιλ Κλίντον καθοδήγησε την Κίνα στην προσπάθειά της να μετάσχει στον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου. Και όταν επισκέφτηκαν την Κίνα, αμφότεροι οι δύο πρώην πρόεδροι, πέτυχαν να προβεί το Πεκίνο σε μια μικρή παραχώρηση στον τομέα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

Αυτή τη φορά, ο Χου δεν ακολούθησε το παράδειγμα του Ρώσου προέδρου Ντμίτρι Μεντβέντεφ, ο οποίος, μετά μήνες πιέσεων από την κυβέρνηση Ομπάμα, ισχυρίζεται τώρα ότι είναι ανοιχτός στο ενδεχόμενο επιβολής κυρώσεων κατά του Ιράν, αν οι διαπραγματεύσεις αποτύχουν στο να περιστείλουν τις πυρηνικές φιλοδοξίες της Τεχεράνης.

Η αμερικανική κυβέρνηση χρειάζεται την υποστήριξη της Κίνας αν το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ πρόκειται να ψηφίσει υπέρ της επιβολής αυστηρότερων κυρώσεων στο Ιράν. Στην κοινή συνέντευξη όμως Χου - Ομπάμα, ο Κινέζος πρόεδρος δεν αναφέρθηκε στο ενδεχόμενο επιβολής κυρώσεων. Αντ’ αυτού είπε ότι είναι πολύ σημαντικό να επιλυθεί το ζήτημα του πυρηνικού προγράμματος του Ιράν μέσω διαλόγου και διαπραγματεύσεων. Αξιωματούχοι του Λευκού Οίκου παραδέχονται ότι δεν έλαβαν ό,τι ήθελαν από τον Χου, στο ζήτημα του Ιράν όμως υποστηρίζουν ότι η μέθοδος του Ομπάμα θα αποφέρει μακροπρόθεσμα καρπούς. Δεν περιμένουμε από τους Κινέζους να αλλάξουν πορεία, λέει Αμερικανός αξιωματούχος, περιμένουμε να μην θέτουν εμπόδια.

Ο πρόεδρος Ομπάμα δεν κατόρθωσε να μετακινήσει τους Κινέζους ούτε από τις θέσεις για τη νομισματική τους πολιτική. Η Κίνα δέχεται έντονες επικρίσεις όχι μόνον από τις ΗΠΑ, αλλά και την Ευρώπη και αρκετές χώρες της Ασίας, για να αναθεωρήσει τη νομισματική της πολιτική, σύμφωνα με την οποία διατηρεί το νόμισμά της, το γουάν, σε τεχνητά χαμηλή ισοτιμία έναντι του δολαρίου για να ενισχύσει τις εξαγωγές της.