Αποστρατικοποίηση. Η πρώτη παρέκκλιση από το Ευρωπαϊκό κεκτημένο

Του Ανδρέα Πενταρά*


Με μεγάλη έκπληξη αλλά και πολύ προβληματισμό ακούσαμε δια στόματος του ίδιου του προέδρου της Δημοκρατίας να επιβεβαιώνει δημοσίευμα της εφημερίδας Χουριέτ αναφορικά με τη συμφωνία που επιτεύχθηκε με το Ταλάτ για την αποστρατιωτικοποίηση της Κύπρου.

Το πρώτο ερώτημα που αμέσως γεννάται, είναι αν έγινε ή δεν έγινε η συζήτηση όλων των θεμάτων σχετικά με την ασφάλεια και τις εγγυήσεις. Από όσα μέχρι σήμερα γνωρίζαμε, τα ζητήματα αυτά θα συζητούνταν στο τρίτο μέρος των διαπραγματεύσεων. Σήμερα ακούμε ότι συμφωνήθηκε το πιο σημαντικό κομμάτι του πλέγματος της ασφάλειας που είναι η αποστρατιωτικοποίηση του νέου ομόσπονδου κράτους.

Το δεύτερο ερώτημα, είναι, γιατί απομονώθηκε η αποστρατιωτικοποίηση από τα υπόλοιπα ζητήματα της ασφάλειας και συγκεκριμένα από τις εγγυήσεις και τα επεμβατικά δικαιώματα, από τη συνθήκη συμμαχίας, από το ζήτημα της παραμονής ή όχι στρατιωτικών αποσπασμάτων από Τουρκία και Ελλάδα, από την ύπαρξη ή όχι τριμερούς στρατηγείου, από την ύπαρξη ή όχι ενισχυμένης ειρηνευτικής δύναμης του ΟΗΕ, από τη συμμετοχή της Κύπρου στη ΚΕΠΠΑ, από τις Βρετανικές βάσεις κλπ. Όλα αυτά είναι ζητήματα που έχουν άμεση σχέση ή καλύτερα εξαρτώνται από τη δυνατότητα του νέου ομόσπονδου κράτους να έχει τις δικές του Ένοπλες Δυνάμεις.

Εφόσον λοιπόν έχει συμφωνηθεί η πλήρης αποστρατιωτικοποίηση της Κύπρου, γίνεται φανερό ότι η οποιαδήποτε άλλη συζήτηση των θεμάτων ασφάλειας απλοποιείται εις βάρος της δικής μας πλευράς και υπέρ των Τούρκων. Συγκεκριμένα, διευκολύνεται η αποδοχή της Τουρκικής θέσης για την ύπαρξη εγγυήσεων μια και το νέο κράτος δεν θα έχει τη δική του ασφάλεια. Διευκολύνεται η Τουρκική θέση για τη παραμονή Τουρκικού και Ελληνικού στρατιωτικού αποσπάσματος. Και διευκολύνεται επίσης ο γεωστρατηγικός έλεγχος της ανατολικής λεκάνης της Μεσογείου από τη Τουρκία (δόγμα Νιχάτ Ερίμ και Νταβούτογλου) αφού τον έλεγχο του FIR Λευκωσίας θα έχουν –μετά την απομάκρυνση των ραντάρ της ΕΦ - παράλληλα με τα Βρεττανικά ραντάρ του Τροόδους και τα Τουρκικά ραντάρ του Αναμούρ ( έναντι της Κύπρου). Η δε έρευνα και διάσωση εντός του Κυπριακού FIR θα ανατεθεί από τον ΙCΑΟ στα γειτονικά κράτη με πρώτη τη Τουρκία η οποία είναι και η πιο κοντινή και διαθέτει και τα κατάλληλα μέσα.

Το πιο σημαντικό όμως και ταυτόχρονα αρνητικό για τη πλευρά μας με τη συμφωνία αποστρατιωτικοποίησης, είναι το γεγονός ότι η Κύπρος αποποιείται τη στρατιωτική βοήθεια που παρέχει η ΕΕ σε περίπτωση που θα δεχθεί επίθεση από άλλη χώρα. Ως γνωστό, στο άρθρο 42 παρ. 7 της συνθήκης της Λισσαβώνας καθορίζεται ότι ΄΄σε περίπτωση κατά την οποία κράτος μέλος δεχθεί επίθεση στο έδαφός του, τα άλλα κράτη μέλη οφείλουν να του παράσχουν βοήθεια και συνδρομή με όλα τα μέσα που έχουν στη διάθεσή τους, σύμφωνα με το άρθρο 51 του Καταστατικού Χάρτη των ΗΕ΄΄. Η διασύνδεση της όποιας βοήθειας με το άρθρο 51 του Καταστατικού Χάρτη των ΗΕ δεν είναι τυχαία. Το άρθρο 51 αναφέρεται στο δικαίωμα των κρατών στην αυτοάμυνα και αυτή είναι η μόνη περίπτωση που το διεθνές δίκαιο επιτρέπει τη χρήση ένοπλης βίας από τα κράτη. Κατά συνέπεια, αν δεν υπάρξει αυτοάμυνα από το κράτος που θα υποστεί την επίθεση, δεν νομιμοποιείται κανένα άλλο κράτος να προστρέξει σε βοήθειά του. Αλλά για να υπάρξει αυτοάμυνα θα πρέπει το κράτος να έχει Ένοπλες Δυνάμεις. Και η ομόσπονδη Κύπρος, με την αποστρατιωτικοποίηση που συμφωνήθηκε δεν θα έχει Ένοπλες Δυνάμεις. Η συμφωνία λοιπόν για αποστρατιωτικοποίηση, αφήνει εσαεί τη Κύπρο εκτεθειμένη στη Τουρκική βουλιμία αφού κατά τρόπο αυτοκαταστροφικό η Ε/Κ πλευρά αποποιείται τη μόνη και ουσιαστική ασφάλεια που θα είχε το νέο κράτος, προερχόμενη όχι από εγγυήτριες δυνάμεις αλλά από την ίδια την ΕΕ.

Υπάρχει και κάτι άλλο όμως που δεν θα πρέπει να διαφεύγει της προσοχής μας. Η κυβέρνηση του Δημήτρη Χριστόφια ενέκρινε ως γνωστό τη συνθήκη της Λισσαβώνας και τη παρέπεμψε στη Βουλή για επικύρωση, κάτι που έγινε με την αποχή του ΑΚΕΛ. Στη συνθήκη της Λισσαβώνας και συγκεκριμένα στο άρθρο 42 παρ. 3 καθορίζεται ότι ΄΄τα κράτη μέλη δεσμεύονται να βελτιώσουν προοδευτικά τις στρατιωτικές τους δυνατότητες.....΄΄ Αντί λοιπόν η Κύπρος να βελτιώσει τις στρατιωτικές της δυνατότητες, όπως δεσμεύθηκαν Κυβέρνηση και Βουλή, τις μηδενίζει με την απόφαση της αποστρατιωτικοποίησης. Αυτή η πολιτική πράξη αποτελεί τη πρώτη παρέκλιση από το κοινοτικό κεκτημένο, στη λύση του Κυπριακού. Παρέκλιση που από μόνη της η Ε/Κ πλευρά επιδίωξε και πέτυχε. Εις βάρος βέβαια της ασφάλειας του Ελληνισμού της Κύπρου αλλά και του μητροπολιτικού Ελληνισμού όπως θα αναλύσουμε σε άλλο άρθρο.

*Υποστράτηγος ε.α.