Winston’s War

Max Hastings
Winston’s War
Alfred A. Knopf, 2010

Του Geoffrey Wheatcroft
The New York Times Book Review

Το 1928, ο Neville Chamberlain έγραψε ένα διορατικό γράμμα με ιδιαίτερα «γενναιόδωρες» αναφορές προς έναν από τους συναδέλφους του στο υπουργικό συμβούλιο. «Είναι ένα λαμπρό, αλλά δύστροπο παιδί», έγραψε ο Chamberlain. «Δύσκολα συναντά κάποιος σήμερα έναν άνθρωπο πραγματικά ιδιοφυή», αναφέρει και προσθέτει πως «ο Ουίνστον Τσώρτσιλ είναι ένας τέτοιος άνθρωπος».

Για ένα μεγάλο διάστημα της ζωής του, πριν το 1940, ο Τσώρτσιλ ήταν παρεξηγημένη φυσιογνωμία. Τα ελαττώματα του φαίνονταν σε πολλούς πιο εμφανή από τις ικανότητες του. Η καριέρα του γνώρισε θρίαμβο αλλά και καταστροφή. Και ορισμένες φορές αυτά τα δύο συνδέονταν, κατά κάποιο περίεργο λόγο. Είχε γνώμη για τα πάντα που έβλεπε να συμβαίνουν γύρω του και απέκτησε τη φήμη του «ξεδιάντροπου καιροσκόπου». Στη συνέχεια όμως, σε μία εξαιρετική ιστορική στιγμή, έγινε ο ηγέτης και ο σωτήρας της χώρας του και του πολιτισμού της. Όλα τα ελαττώματα για τα οποία τον κατηγορούσαν, έγιναν προτερήματα: η μαχητικότητα που είχε, και που τόσο συχνά φάνταζε στα μάτια των άλλων ως ανευθυνότητα, η τάση του να πρωτοπορεί εκεί που άλλοι έκαναν πίσω και τον θεωρούσαν ανισόρροπο και άλλα πολλά χαρακτηριστικά του μεγάλου αυτού άνδρα που τον καθιέρωσαν ως ηγέτη. Προηγουμένως, η τάση του να πιστεύει ότι αυτός ήθελε, παρά τα όσα συνέβαιναν στον κόσμο, οδηγούσε στην καταστροφή της εικόνας του. Τώρα, η αισιόδοξή του διάθεση ήταν απαραίτητη. Δεδομένης της απελπιστικής κατάστασης στην οποία βρισκόταν η Αγγλία το καλοκαίρι του 1940, η αισιοδοξία του Τσώρτσιλ ήταν η μόνη διέξοδος.



Όπως ο Max Hastings αναφέρει με θαυμαστή αντικειμενικότητα στο «Winston’s War», όσο καλόπιστη και να ήταν η βούληση του Τσώρτσιλ και αξιοσημείωτη η χρήση του ρητορικού λόγου που έκανε, η στρατηγική που ακολουθούσε σε πολλά θέματα ήταν, όντως, ανισόρροπη και αρκετές φορές αναξιόπιστη. Ενώ δεν παραλείπει να μας υπενθυμίζει συχνά το μεγαλείο του Τσώρτσιλ, ο Hastings περιγράφει τον ένα λάθος χειρισμό μετά τον άλλο. Στον πόλεμο είναι πάντα καλύτερα να κάνεις κάτι, παρά τίποτα. Τουλάχιστον έτσι πίστευε ο Τσώρτσιλ. Σύμφωνα με τον Hastings, ο Τσώρτσιλ ήθελε να στείλει μια μεγάλη βρετανική στρατιωτική δύναμη στην βορειοδυτική Γαλλία, ακόμη και όταν η αρχική ομάδα στρατιωτών που είχε σταλεί εκεί το 1940 ήταν καταδικασμένη και γλίτωσε από μεγάλη τύχη. Στο τέλος, δεκάδες χιλιάδες στρατιώτες πήγαν στον πόλεμο, αλλά ο σκοπός της αποστολής δεν δικαιολογούσε τον αριθμό των ανδρών. Οι περισσότεροι από αυτούς γλίτωσαν. Ένας μεγάλος αριθμός όμως δεν τα κατάφερε. Ένα χρόνο αργότερα, το λάθος έτυχε επανάληψης, όταν βρετανική δύναμη εστάλη στην Ελλάδα, όπου διώχθηκε από τους Γερμανούς, οι οποίοι κατέκτησαν την Κρήτη και, στη συνέχεια, πήραν πολύ περισσότερους κρατούμενους. Η άμυνα της Κρήτης ήταν κακώς θεμελιωμένη και ο Hastings είναι χαρακτηριστικά ανηλεής στην εκτίμησή του για τους περισσότερους Βρετανούς στρατηγούς. Περισσότερα δεινά ακολούθησαν το 1942, με την πτώση της Σιγκαπούρης.

Το 1943 συνέβη ένα λιγότερο γνωστό, αλλά αποκαλυπτικό επεισόδιο. Παρά τις έντονες αντιδράσεις από τους συναδέλφους του, και την άρνηση του Αϊζενχάουερ να συνδράμει με κάθε τρόπο, ο Τσώρτσιλ απέστειλε βρετανικές δυνάμεις για να καταλάβουν τα Δωδεκάνησα στο ανατολικό Αιγαίο – μια ανώφελη αποστολή, ακόμα και αν είχε επιτύχει. Οι Βρετανοί διώχθηκαν κακήν κακώς από τους Γερμανούς, χάνοντας το καλύτερο μέρος από πέντε τάγματα πεζικού, πολλά πολεμικά πλοία και 113 αεροσκάφη.