The American Future: A History

Simon Schama
The American Future: A History
The Bodley Head, 2008


Του David Brooks
The New York Times Book Review

Υπάρχει μια κατηγορία βιβλίων όπου ένα μεγάλο όνομα της διανόησης αποφασίζει να περιγράψει την ουσία των Ηνωμένων Πολιτειών. Συνήθως επιλέγει να το κάνει σε χρονιά εκλογών, έτσι ώστε μέσα από το θέαμα της προεκλογικής εκστρατείας να δει κατευθείαν στη ψυχή του έθνους. Επισκέπτεται όλα εκείνα τα σημεία της χώρας που στο εξωτερικό φαντάζουν εξωπραγματικά, όπως μια θεαματική τηλεοπτική λειτουργία Ευαγγελιστών την οποία παρατηρεί με υπεροψία ενώ καταγράφει φιλάρεσκα την κατανόηση που αποκτά στο ότι τελικά αυτοί οι άνθρωποι δεν είναι μόνο καρικατούρες. Στη διαδρομή όμως η αποστολή του ξεπερνά τις ικανότητες του και, όσο περισσότερο καταλαβαίνει πως δεν έχει τίποτα νέο να πει, τόσο γίνεται η γραφή του πιο περίπλοκη στο σημείο της πομπώδους επιτήδευσης.

Ο Βρετανός καθηγητής Σάιμον Σιάμα, γράφει και παρουσιάζει ντοκυμαντέρ για το BBC, ενώ έχoντας διδάξει στα πανεπιστήμια Χάρβαρντ και Κολούμπια έχει περάσει περισσότερα χρόνια στις Η.Π.Α. από τους πλείστους τέτοιους συγγραφείς. Παραμένει όμως εξωτερικός παρατηρητής, αν και δεν βλέπει την Αμερική μόνο από μια καθαρά Ευρωπαϊκή οπτική γωνία αλλά περισσότερο από τους διανοουμενίστικους κύκλους της Νέας Υόρκης και του Λονδίνου. Το νέο του βιβλίο, με τίτλο «Μια ιστορία του Αμερικανικού μέλλοντος», δεν έχει άμεση σχέση με το μέλλον της Αμερικής. Ο Σιάμα παρακολούθησε συγκεντρώσεις υποψηφίων, σύγκρινε τους υποψήφιους και αποφάσισε, όπως θα ήταν αναμενόμενο, ότι προτιμά τον Μπαράκ Ομπάμα. Αν και η καθ’ εαυτή καταγραφή του Σιάμα δεν έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον, η αξία βρίσκεται στο πώς προσπαθεί να συνδέσει το παρόν με το ιστορικό παρελθόν το οποίο επίσης πραγματεύεται το βιβλίο.

Η ειδικότητα του Σιάμα είναι η ανακάλυψη και αφήγηση που αφορά άσημους ιστορικούς ήρωες. Οι χαρακτήρες στο βιβλίο συμπεριλαμβάνουν τους Μέιγκς, μια στρατιωτική οικογένεια του 18ου και του 19ου αιώνα, τη Τζερήνα Λη, μια μαύρη κήρυκα η οποία όργωσε τη χώρα το 1835 και τη Γκρέις Άμποτ η οποία έγραψε ένα από τα πρώτα και σημαντικότερα βιβλία για την μετανάστευση στις αρχές του Πρώτου Παγκοσμίου. Το σημαντικότερο πρόβλημα του βιβλίου όμως είναι ότι ο Σιάμα δίνει στις ιστορίες του έναν ηθικοπλαστικό χαρακτήρα, με τους «ήρωες» να υπερασπίζονται τον διαφωτισμό ενάντια στους αντιπρόσωπους του συντηρητισμού, και όπου για παράδειγμα οι ακτιβιστές που υπερασπίζονται τους μετανάστες είναι άγιοι, ενώ τα άτομα που υποστήριξαν τον περιορισμό της μετανάστευσης είναι οι κακοί. Είναι σίγουρα κάπως απλοϊκό, για παράδειγμα, να παρουσιάζεις τον Θίοντορ Ρούσβελτ σαν έναν πολεμοχαρή ψευτοπαλληκαρά. Ας μη ξεχνάμε όμως πως ο Σιάμα γράφει το βιβλίο παράλληλα με το ομώνυμο ντοκυμαντέρ του BBC. Σε ένα ντοκυμαντέρ, η κάθε ενότητα πρέπει να μπορεί να χωρέσει σε ένα ωριαίο επεισόδιο όπου είναι εύκολο κάποια πράγματα να παρουσιαστούν απλοϊκά.

Ο Ζακ Μπαρζούν είχε γράψει ότι από όλα τα είδη βιβλίων που είναι αδύνατον να γραφτούν, το δυσκολότερο είναι ένα βιβλίο που προσπαθεί να αποτυπώσει τη «ψυχή» της Αμερικής. Ο Σιάμα λοιπόν έχει αναλάβει μια αποστολή σχεδόν αδύνατη, όμως αν η προσπάθεια του αυτή δεν καταλήγει στο ιδιαίτερα σημαντικό έργο το οποίο θα ήθελε να είχε γράψει, παραμένει ένα εξαιρετικό ιστορικό βιβλίο.