Στροφή της Ευρώπης προς τα δεξιά

Του Henryk M. Broder
DER SPIEGEL

Κάθε εκλογική αναμέτρηση εμπεριέχει και το ανάλογο ρίσκο. Είναι για αυτό που οι δικτάτορες προτιμούν τα προκαθορισμένα αποτελέσματα. Στις τελευταίες «βουλευτικές» εκλογές στη Βόρεια Κορέα, το Δημοκρατικό Μέτωπο για την Επανένωση της Πατρώας Γης, εξασφάλισε ποσοστό 100% των ψήφων και όλες τις 687 έδρες. Το αποτέλεσμα, αφενός δεν επιδέχεται αμφισβήτησης, και αφετέρου ανταποκρίνεται στις προσδοκίες όλων των εμπλεκομένων.

Σε αντίθεση με το αποτέλεσμα των Ευρωεκλογών, το οποίο προμηνύετο έγκαιρα ότι θα ήταν καταστροφικό, όταν δημοσιοποιήθηκαν τα στοιχεία από την Ολλανδία. Ο ακροδεξιός Γκέερτ Βίλτερ και το κόμμα του Ελευθερία αναδείχθηκαν δεύτερη πολιτική δύναμη, μετά τους Χριστιανοδημοκράτες. Αρκετοί πανικοβλήθηκαν. Ο ανταποκριτής του Γερμανικού Κρατικού Ραδιοφώνου ARD «στόλισε» μάλιστα τον Βίλτερ με καθόλου κολακευτικά επίθετα, ενώ στο ρεπορτάζ του υποστήριξε ότι «το πολιτικό του πρόγραμμα επικεντρώνεται εξ ολοκλήρου στην δαιμονοποίηση του Ισλάμ», τονίζοντας ότι οι Ολλανδοί θα πρέπει να ντρέπονται.

Ωστόσο αυτό που φαινόταν μεμονωμένο γεγονός, εξελίχθηκε στο δεσπόζον μήνυμα. Τα δελτία ειδήσεων δεν αναφέρονταν απλά στην στροφή στην πολιτική της Ευρώπης προς τα δεξιά. Το μήνυμα ήταν πως οι ακροδεξιοί εξτρεμιστές όδευαν προς την κατάληψη της εξουσίας. Το αποτέλεσμα δεν ήταν αυτό που ανέμεναν οι παρουσιαστές, οι οποίοι δεν κατέβαλαν καμία προσπάθεια να κρύψουν την απογοήτευση τους, και να εκφράσουν την αποστροφή τους για την επιλογή των Ευρωπαίων ψηφοφόρων.

Καθώς η ειδησεογραφία επικεντρώθηκε στα κόμματα που αύξησαν τα ποσοστά τους, το ερώτημα που άρχισε να διατυπώνεται ήταν το «Πώς οι Σοσιαλδημοκράτες σημείωσαν αυτή την μεγάλη πτώση;».

Μία εξήγηση είναι η εξής: Τις τελευταίες δεκαετίες, η Γερμανία, και πολλές άλλες χώρες ενσωμάτωσαν μεγάλο μέρος των Σοσιαλδημοκρατικών αξιών στις κοινωνίες τους. Στη Γερμανία, με εξαίρεση τους επιχειρηματικά φιλικούς Δημοκράτες, η βουλή αποτελείτο σχεδόν στην ολότητα της από πολιτικούς οι οποίοι ενστερνίζονταν την παγκόσμια θεώρηση της Σοσιαλδημοκρατίας. Η Χριστιανοσοσιαλιστική Ένωση (το κόμμα της Βαυαρίας, αδελφό με το κόμμα των Χριστιανοδημοκρατών της Καγκελαρίου Άγκελα Μέρκελ), τείνει σε αρκετά ζητήματα προς τα αριστερά. Η Μέρκελ, είναι σε ορισμένες περιπτώσεις πιο πράσινη από τους Πράσινους και το Ακρο-αριστερό κόμμα, εξακολουθεί να προσεταιρίζεται τα μεγάλα κόμματα.
Όταν συνεπώς σχεδόν όλα τα κόμματα είναι Κεντροαριστερά, δεν υπάρχει πλέον κανένας λόγος για ψήφιση των Χριστιανοδημοκρατών. Αντίθετα, δεν υπάρχει κάτι το επιλήψιμο στο να αναζητούνται κόμματα που έχουν να προσφέρουν κάτι το διαφορετικό.
Η στροφή των Ευρωπαίων προς τα δεξιά, που επικρίθηκε έντονα, αποτελεί ένδειξη επαναφοράς στην πραγματικότητα. Τα κεντρώα κόμματα, σε Γερμανία, Ολλανδία, Σουηδία, Αυστρία και αλλού, είναι απορροφημένα με την διαχείριση της κρίσης, την κρατικοποίηση των προβληματικών τραπεζών και των χρεοκοπημένων εταιρειών. Δεν είναι ούτε σε θέση, αλλά ούτε πρόθυμα να ασχοληθούν με άλλα ζητήματα. 
Δεν ασχολούνται με τις επιπτώσεις από την μετανάστευση, και την απώλεια της πολιτισμικής ταυτότητας. Απώλεια την οποία αισθάνονται αρκετοί Ευρωπαίοι που δεν έχουν ιστορικό μετανάστευσης, και οι οποίοι αντιδρούν όταν τους χαρακτηρίζουν ξενοφοβικούς, ακροδεξιούς εξτρεμιστές ή Νεοναζί. Αυτό το κενό ευνοεί τους λεγόμενους «λαικιστές» όπως τον Γκέερτ Βίλτερ, που δεν φοβούνται να καταπιαστούν με «μη πολιτικά ορθά» ζητήματα και να δώσουν απαντήσεις σε ερωτήσεις που κανένας άλλος δεν τολμά να διατυπώσει.

Την ίδια στιγμή, οι «αδαείς» ψηφοφόροι αντιλήφθηκαν ότι υποστηρίζουν ένα Κοινοβούλιο, του οποίου κύρια αποστολή δεν είναι να επιβλέπει τον εκτελεστικό βραχίονα της ΕΕ, αλλά να «φροντίζει» εκείνους τους πολιτικούς τους οποίους τα κόμματα θέλουν να αποζημιώσουν για την πίστη που επέδειξαν. Όσοι πολιτικοί, για τους όποιους λόγους, απέτυχαν σε εθνικό επίπεδο, ή χρειάζονται ένα διάλειμμα, στέλνονται στις Βρυξέλλες. Όπως η τέως επικεφαλής των Πρασίνων της Γερμανίας Αντζέλικα Μπέερ, η οποία αφού αποχώρησε από το κόμμα, εξασφάλισε έδρα στην Ευρωβουλή. Σειρά παίρνει τώρα ακόμη ένας πρώην επικεφαλής των Πρασίνων, ο Ράινχαρτ Μπούτικοφερ, ο οποίος όπως και αρκετοί συνάδελφοι του, δεν μπορεί να διανοηθεί την ζωή του χωρίς την πολιτική.

Στη διάρκεια της θητείας του, ο Χριστιανοδημοκράτης πρώην δήμαρχος της περιφέρειας Μίττε του Βερολίνου Χοακίμ Ζέλλερ δεν πέτυχε κάτι το σημαντικό. Τώρα, αποζημιώθηκε με την κατάληψη έδρας στις Βρυξέλλες. Η Σάρα Βάγκεννεχτ, της Αριστεράς Κομμουνιστικής Πλατφόρμας, είναι πιο γνωστή από την τηλεόραση παρά από τις παρεμβάσεις της στις Βρυξέλλες. Όσον αφορά τέλος τον Σοσιαλδημοκράτη Μάρτιν Σουλτζ, εύκολα μπορούσε κάποιος να αντιληφθεί, βλέποντας τις παρεμβάσεις του στην Ευρωβουλή, ότι ακόμη και ο Χριστιανοδημοκράτης και υποψήφιος για την Καγκελαρία Φράνκ Βάλτερ Στάνμαγιερ δεν θα μπορούσε να τον βοηθήσει.

Από αυτή την σκοπιά, οι Ευρωεκλογές εξελίχθησαν ασυνήθιστα καλά, ειδικά στη Γερμανία. Η προσέλευση ήταν αισθητά αυξημένη σε σύγκριση με τις προηγούμενες εκλογές, η Ακροδεξιά αγνοήθηκε και το Ακροαριστερό κόμμα εξασφάλισε μονοψήφιο ποσοστό. Οι μάζες δεν ξέρουν πάντα τι θέλουν. Ξέρουν όμως τι δεν θέλουν. Και αυτό δεν μπορεί παρά να είναι θετικό. 

The New York Times Syndicate