Η Αμερική απέναντι στις εξελίξεις στο Ιράν

Tου David Ignatius - Aρθρογράφου της Washington Post

Οι θυελλώδεις ιρανικές εκλογές είναι μια ακόμη ένδειξη ότι στην εποχή του Μπαράκ Ομπάμα ο κόσμος διέρχεται περίοδο αναστάτωσης. Οι μουλάδες του Ιράν είναι νευρικοί, ανησυχούν για τις απειλές κατά του καθεστώτος. Η αντιπολίτευση έχει βγει στους δρόμους και διαμαρτύρεται για τις νοθευμένες, όπως λέει, εκλογές. Ο πρόεδρος Μαχμούντ Αχμεντινετζάντ διεκδικεί τη δεύτερη θητεία του. Και αυτό που διαπιστώνει η υφήλιος είναι η τρωτότητα του καθεστώτος. Τι πρέπει λοιπόν να πει ο Ομπάμα για τις ζυμώσεις στο Ιράν, γι’ αυτή τη διαδικασία την οποία ο ίδιος ανεπαίσθητα στήριξε. Εγώ θα έλεγα να συνεχίσει πάνω στη γραμμή που χάραξε με την ομιλία του στο Κάιρο πριν από δύο εβδομάδες, όταν απευθύνθηκε σε μουσουλμανικά ακροατήρια και ταυτόχρονα πρότεινε τον διάλογο σε καταπιεστικά καθεστώτα, όπως αυτό που κυβερνά το Ιράν και τόσα άλλα κράτη.

Θα ήταν σφάλμα εκ μέρους του Ομπάμα εάν έδειχνε ότι αναμειγνύεται στην ιρανική πολιτική. Ετσι θα προσέφερε στους μουλάδες τον εξωτερικό εχθρό που χρειάζονται για να απαξιώσουν τους μεταρρυθμιστές. Το μήνυμα του Αμερικανού προέδρου πρέπει μάλλον να είναι «Στηρίζουμε τον ιρανικό λαό και τη δημοκρατία. Οποιαδήποτε αλλαγή στον τρόπο διακυβέρνησης του Ιράν είναι δική τους απόφαση, όχι της Αμερικής». Η πίεση με την καταλυτική επίδραση θα προέλθει όχι από την Ουάσιγκτον, αλλά από τη διεθνή προβολή εστιασμένη στο εκπληκτικό αυτό δράμα.

Ο καθοριστικός παράγοντας είναι οι νεαροί διαδηλωτές, εάν αυτοί θα μείνουν στους δρόμους, αναγκάζοντας τους μουλάδες να επέμβουν δυναμικά, να προσπαθήσουν να τους αποσταθεροποιήσουν. Μετά λόγου γνώσεως ένας πρώην αξιωματούχος της CIA, ειδικευμένος σε θέματα που αφορούν το Ιράν, πιστεύει ότι οι Ιρανοί διαδηλωτές είναι «χαλαρά οργανωμένοι» και χωρίς καμία έξωθεν βοήθεια. Ενας άλλος πρώην αξιωματικός της υπηρεσίας, επίσης γνώστης των θεμάτων του Ιράν, ισχυρίζεται ότι οι φόβοι του καθεστώτος μήπως και στο Ιράν εκραγεί «επανάσταση των χρωμάτων», σαν εκείνη της Γεωργίας ή της Ουκρανίας, είναι πρόωροι. «Καθώς όμως το θέρος θα προχωρά, η κατάσταση ίσως γίνει ενδιαφέρουσα», προειδοποιεί.

Οι αξιωματούχοι των αμερικανικών μυστικών υπηρεσιών μου λένε ότι είναι πολύ πιθανό ο Αχμεντινετζάντ να κέρδισε τις εκλογές της 12ης Ιουνίου, με μικρότερο ποσοστό του 63%, που επικαλείται το καθεστώς. «Το αποτέλεσμα παραφουσκώθηκε», λέει ένας αξιωματούχος, που μεταφέρει την κατ’ αρχήν εκτίμηση των αμερικανικών μυστικών υπηρεσιών. Ο ίδιος όμως αναγνωρίζει ότι η διείσδυση στους ιρανικούς εκλογικούς μηχανισμούς είναι εξαιρετικά περιορισμένη.

Το άνοιγμα του Ομπάμα στο Ιράν φαίνεται να ενθάρρυνε τους υποστηρικτές του Μιρ Χουσεΐν Μουσαβί, πρώην πρωθυπουργού που ήλθε δεύτερος σύμφωνα με τα επίσημα αποτελέσματα, και του οποίου οι υποστηρικτές διαδηλώνουν όλες αυτές τις μέρες. «Μια μεγάλη μερίδα της ιρανικής κοινής γνώμης αντιμετωπίζει ευνοϊκά το άνοιγμα προς τις ΗΠΑ, ο Ομπάμα ενθάρρυνε αυτή τη ροπή», εξηγεί ο Αμερικανός αξιωματούχος.

Ο ευφραδής κ. Μουσαβί και η χαρισματική σύζυγός του επέδρασαν σαν τονωτική ένεση στους Ιρανούς που ενοχλήθηκαν από τους πρωτόγονους μονολόγους του Αχμεντινετζάντ. «Βαρέθηκαν να τους ξεγελούν και να τους περιφρονούν», λέει ο ίδιος Αμερικανός αξιωματούχος, ο οποίος παρακολουθεί από κοντά πληροφορίες από το Ιράν και άλλες μουσουλμανικές χώρες.

Οι άνθρωποι των αμερικανικών μυστικών υπηρεσιών συνεννοήθηκαν με τον Λευκό Οίκο, καθώς οι λογογράφοι ετοίμαζαν την ομιλία του Καΐρου - προσπαθώντας να διαρθρώσουν το μήνυμα κατά τέτοιο τρόπο, ώστε να είναι αποτελεσματικό στην αντιμετώπιση των μουσουλμάνων εξτρεμιστών. Οι αξιωματούχοι αυτοί πιστεύουν ότι ο Ομπάμα, με την ήρεμη, λογική του προσέγγιση, προτείνει ένα νέο δρόμο σε νέους ανθρώπους, οι οποίοι διαφορετικά θα ήταν ευάλωτοι στα λόγια των ακραίων της Τζιχάντ.

Αυτό που έκανε ο πρόεδρος μέχρι στιγμής είναι να δημιουργήσει στρατηγικό πλαίσιο κατανόησης των ΗΠΑ, με νέο τρόπο, λέει άλλος αξιωματούχος των μυστικών υπηρεσιών. Ο Ομπάμα «ξεφεύγει» από τη ριζοσπαστική γλώσσα και ταυτόχρονα ενισχύει τις εναλλακτικές λύσεις έναντι του ριζοσπαστισμού, εξηγεί ο ίδιος. «Κάνει πιο ελκυστική την ιδέα ότι η αλλαγή μπορεί να επέλθει από αλλού και όχι μόνο από τη διαδικασία της ριζοσπαστικοποίησης», συνεχίζει.

Ανάλυση αντίστοιχη με την προσέγγιση του Ομπάμα προς τον μουσουλμανικό κόσμο κάνει ο Ταουφίκ Χαμίντ, πρώην μαχητής του ιερού πολέμου από την Αίγυπτο, άλλοτε στο δίκυτο που ανήκε ο Αϊμάν αλ Ζαουάχρι, το Νο 2 της Αλ Κάιντα. Σε συνέντευξή του ο Χαμίντ ισχυρίστηκε ότι ο Ομπάμα ενθάρρυνε την κριτική σκέψη στους νέους μουσουλμάνους, ωθώντας τους να υπερβούν την απλοϊκότητα του «χαλά» -αγνό και ισλαμικό- και του, χαράμ» - ακάθαρτο και μη ισλαμικό. Με άλλα λόγια ο Ομπάμα αντιπαρατέθηκε στο δόγμα «Οποιος σκέφτεται είναι άπιστος».

Λογική αντί του παραλογισμού, επαφή με τον έξω κόσμο αντί για απομόνωση και οπισθοδρομικότητα. Ελευθερία αντί για καταπίεση. Ετσι θα διαμορφωθεί η αντιπαράθεση στο Ιράν και σε μεγάλο μέρος του μουσουλμανικού κόσμου, καθώς η εποχή του Ομπάμα θα προχωρεί. Ετσι τουλάχιστον η Αμερική θα βρεθεί στο πλευρό των ανθρώπων. Αυτά που συμβαίνουν στην Τεχεράνη είναι η υπόμνηση ότι εκατομμύρια μουσουλμάνοι διψούν για αλλαγή, που δεν μπορούν να πετύχουν μόνοι τους.

ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ