Η πληγή στο Ιράν δεν θα κλείσει

Tου David Ignatius - Aρθρογράφου της Washington Post

Στη μια πλευρά παρατάσσονται σύσσωμες οι δυνάμεις της ιρανικής καταπίεσης, όντας σε ετοιμότητα για μια ακόμα επιχείρηση καταστολής. Στην απέναντι όχθη στέκονται οι άοπλοι διαδηλωτές, κρατώντας φωτογραφίες της άτυχης Νέντα Αγκχά Σολτάν, της νεαρής μάρτυρος που πέθανε αβοήθητη στην άκρη κάποιου δρόμου. Οι τελευταίες της λέξεις ήταν: «Μ’ έκαψε». Ποιος θα επικρατήσει; Ολες οι ενδείξεις συνηγορούν ότι τα «σκουπίδια» που ισχυρίζονται ότι κυβερνούν στο όνομα του Θεού κέρδισαν αυτό τον γύρο. Ο λόγος περί των Φρουρών της Επανάστασης, των παραστρατιωτικών της Μπασίτζ και των λοιπών οργάνων της ισλαμικής επανάστασης που παρήκμασε και απέκτησε ένα ακόμα πιο αυταρχικό πρόσωπο. Απέδειξαν ότι είναι διατεθειμένοι να σκοτώσουν όσους συμπατριώτες τους απαιτείται, προκειμένου να συγκρατήσουν το πρώτο αυτό κύμα της αλλαγής.

Προσωπικά, όμως, στοιχηματίζω ότι τους επόμενους γύρους θα τους κερδίσουν οι υποστηρικτές της Νέντα. Εξέθεσαν τις αδυναμίες του θεοκρατικού καθεστώτος κατά τρόπο που οι εχθροί του –η Αμερική, το Ισραήλ και η Σαουδική Αραβία– ποτέ δεν θα μπορούσαν. Ανοιξαν δε ένα μεγάλο ρήγμα στο εσωτερικό του. Οι σκληροπυρηνικοί ηγέτες του Ιράν θα προσπαθήσουν να δέσουν αυτό τραύμα με επιδείξεις ισχύος και να το γιατρέψουν με κάποιες παραχωρήσεις. Εν τέλει, όμως, η πληγή δεν θα κλείσει.

Στην πραγματικότητα παρακολουθούμε την αρχή ενός παιχνιδιού μεγάλης διάρκειας. Οξύνοντας σταδιακά τους τόνους, ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Μπαράκ Ομπάμα δείχνει να αντιλαμβάνεται ακριβώς αυτό. Από την Τρίτη και μετά άρχισε να χρησιμοποιεί σκληρές εκφράσεις και να κάνει αναφορές στην «αιώνια αξιοπρέπεια» των διαδηλωτών. Αφησε να εννοηθεί ότι οι μουλάδες δεν μπορούν να κερδίσουν έναν πόλεμο σε βάρος του ιρανικού λαού. «Εν έτει 2009 καμία σιδηρά γροθιά δεν είναι αρκετά ισχυρή, προκειμένου να εμποδίσει την παγκόσμια κοινότητα από την παρακολούθηση ειρηνικών διαδηλώσεων», τόνισε ο πρόεδρος Ομπάμα. Πίσω από την αυτοπεποίθηση του Αμερικανού ηγέτη κρύβεται η ασφαλής διαπίστωση ότι οι μουλάδες δεν μπορούν πλέον να βάλουν το τζίνι πίσω στο μπουκάλι του. Οπως εξήγησε ανώτατος σύμβουλος του κ. Ομπάμα: «Το Ιράν δεν θα είναι ποτέ ξανά το ίδιο και δεν χρειάζεται να περιμένεις την κατάληξη της αντιπαράθεσης για να καταλήξεις σ’ αυτό το συμπέρασμα».

Ενα αποδυναμωμένο Ιράν ενδεχομένως να αναζητήσει τη νομιμοποίηση μέσω των διαπραγματεύσεων με τις ΗΠΑ, θέτοντας ένα διπλωματικό δίλημμα στον πρόεδρο Ομπάμα. Πριν από τις εκλογές της 12ης Ιουνίου, αρκετοί Αμερικανοί αξιωματούχοι υποστήριζαν πως η Τεχεράνη είχε ήδη στείλει το μήνυμα στον Λευκό Οίκο ότι είναι έτοιμη για διάλογο. Την περασμένη Τρίτη, ο πρόεδρος Ομπάμα προσπάθησε να κρατήσει την πόρτα αυτή ανοιχτή τονίζοντας: «Εχουμε δημιουργήσει το μονοπάτι, προκειμένου το Ιράν να βαδίσει προς τη διεθνή κοινότητα και να αποδεχτεί τα ήθη της». Οι διαπραγματεύσεις, ωστόσο, δεν πρόκειται να αρχίσουν όσο οι Μπασίτζ βιαιοπραγούν σε βάρος διαδηλωτών.

Καθώς, η ισχύς των μουλάδων εξασθενεί, εμφανίζονται ευκαιρίες προκειμένου να στερηθούν κάποιους από τους συμμάχους τους. Οι ΗΠΑ κινούνται ήδη στην κατεύθυνση της ομαλοποίησης των σχέσεων με τη Συρία και φημολογείται ότι συνεργάζονται με τους Σαουδάραβες, προκειμένου να απομακρύνουν τη Χαμάς από την αγκαλιά της Τεχεράνης, δημιουργώντας τις συνθήκες για την ένταξη της ισλαμικής οργάνωσης σε μια κυβέρνηση εθνικής ενότητας που θα είναι διατεθειμένη να διαπραγματευτεί με το Ισραήλ. «Οι σύμμαχοι του Ιράν στην περιοχή θα αναρωτιούνται τώρα μήπως έφτασε η στιγμή να απαγκιστρωθούν από την Τεχεράνη», δήλωσε Αμερικανός αξιωματούχος υπό τον όρο της ανωνυμίας του.

Ο Λευκός Οίκος αντιμετωπίζει, προς το παρόν τουλάχιστον, την κατάσταση στο Ιράν ως «παιχνίδι εξουσίας». Ο αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ και ο πρόεδρος Μαχμούντ Αχμεντινετζάντ φέρονται να οργάνωσαν ένα πραξικόπημα υπέρ του καθεστώτος. Η Φρουροί της Επανάστασης λειτουργούν ως η αιχμή του δόρατος και λέγεται ότι ο κ. Αχμεντινετζάντ θα διορίσει στην κεφαλή της υπηρεσίας πληροφοριών τον σκληροπυρηνικό, Ρουντολά Χοσεϊνιάν. Παρά ταύτα και οι ηγέτες της αντιπολίτευσης, οι οποίοι έχουν ρίζες στην επανάσταση του 1979, φημίζονται για τη σκληρότητά τους. Ο Μιρ Χοσεΐν Μουσαβί δεν είναι ακριβώς δημοκράτης. Ως πρωθυπουργός της χώρας, διετέλεσε επιτηρητής του υπουργείου Ερευνών και Μελετών, το οποίο οργάνωσε ουκ ολίγες ιρανικές επιχειρήσεις επί λιβανικού εδάφους πριν από δύο δεκαετίες.

Πώς θα εξελιχθεί η διαμάχη; Ο ειδικός σε θέματα εξεγέρσεων του Πανεπιστημίου Τζορτζ Μέισον, Τζακ Γκόλντστοουν, προβέπει ότι η αλλαγή καθεστώτος θα αποτελέσει γεγονός έπειτα από τρία στάδια. Στο πρώτο στάδιο μέλη της ελίτ κόβουν τους δεσμούς με την εξουσία και σχηματίζουν έναν ισχυρό αντιπολιτευτικό πυρήνα. Στο δεύτερο στάδιο υπάρχει εθνική πόλωση και στο τρίτο μαζική κινητοποίηση. Τα παραπάνω στοιχεία της επαναστατικής διαδικασίας είναι ήδη ορατά στο Ιράν. Στη συνέχεια ο αναβρασμός θα ωριμάσει, καθώς το καθεστώς θα προσπαθεί απεγνωσμένα να αποτρέψει το τέταρτο και τελικό στάδιο: αυτό της κατάρρευσής του.

ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ