Του Klaus Wiegrefe
DER SPIEGEL
Συναντήθηκαν στο Στάλινγκραντ, όπου το 1942 πολέμησαν στο ίδιο στρατόπεδο. Ο πρώτος, γιος μεταλλωρύχου από την Ουκρανία, οργάνωσε την άμυνα της πόλης, και ο δεύτερος, Γερμανός εξόριστος, προσπαθούσε να ενθαρρύνει τους συμπολεμιστές του να αλλάξουν στρατόπεδο. Αυτό είναι ιστορικά καταγεγραμμένο, όπως και το ότι οι δύο άνδρες – ο παρορμητικός δικτάτορας του Κρεμλίνου Νικίτα Χρουτσιώφ και ο ιδρυτής της Λαϊκής Δημοκρατίας της Γερμανίας, Βάλτερ Ούλμπριχτ, ουδέποτε διατηρούσαν αρμονικές σχέσεις.
Παρόλα αυτά, στην διάρκεια της δεκαετίας κατά την οποία διαμόρφωσαν την μοίρα των χωρών τους, Χρουτσιώφ και Ούλμπριχτ ήταν στενοί σύμμαχοι. Ποιος όμως ήταν υπεύθυνος για την κατασκευή του τείχους του Βερολίνου στις 13 Αυγούστου του 1961; Ποιανού ήταν η ιδέα να ανεγερθεί το τερατώδες οχύρωμα συνολικού μήκους 165.7 χιλιομέτρων, που περικύκλωνε τον δυτικό τομέα της πόλης;
Ήταν η πρώτη φορά που ένα καθεστώς «φυλάκιζε» τον ίδιο του τον πληθυσμό. Έκτοτε, όποιος ήθελε να διαφύγει από την Ανατολική Γερμανία, έθετε σε άμεσο κίνδυνο την ζωή του. Τουλάχιστον 136 άνθρωποι έχασαν την ζωή τους, προσπαθώντας να σκαρφαλώσουν στο Τείχος του Βερολίνου. Πυροβολήθηκαν από τους μεθοριακούς φρουρούς και τους ακροβολιστές, κατακερματίστηκαν από τις νάρκες ή πνίγηκαν στον ποταμό Σπρι.
Ήταν αυτή η απεχθής μέθοδος ελέγχου των συνόρων επινόηση του Ούλμπριχτ σε μία προσπάθεια να αντιμετωπίσει την αποψίλωση του κράτους του από τα «μυαλά», όπως ισχυρίστηκαν αρκετά χρόνια μετά πρώην Σοβιετικοί διπλωμάτες; Η μήπως ο Χρουτσιώφ ήταν εκείνος που διέταξε την ανέγερση του Τείχους, όπως ισχυρίζονται πρώην ανώτατα στελέχη του Κομμουνιστικού Κόμματος της Ανατολικής Γερμανίας;
Η απάντηση, υπάρχει σε Σοβιετικό έγγραφο που ανακάλυψε ο Ματίας Ουλ, του Γερμανικού Ιστορικού Ινστιτούτου στη Μόσχα. Ένα άγνωστο μέχρι σήμερα έγγραφο, με την συνομιλία που είχαν οι δύο ηγέτες την 1η Αυγούστου του 1961. Ο Χρουτσιώφ, είχε ενωρίτερα φροντίσει να καταστήσει τον Ούλμπριχτ κοινωνό των προθέσεων του, αποστέλλοντας του τον τότε πρεσβευτή της Σοβιετικής Ένωσης στο Ανατολικό Βερολίνο.
Στη συνάντηση τους στη Μόσχα, σύμφωνα με τα πρακτικά, ο Χρουτσιώφ δεν βρήκε δυσκολία στο να πείσει τον επισκέπτη του, αφού και ο ίδιος ο Ούλμπριχτ αντιμετώπιζε θετικά στην περίφραξη των Ανατολικογερμανών. Όπως χαρακτηριστικά είχε πει «υπάρχουν αρκετά ζητήματα που δεν μπορούν να επιλυθούν με ανοικτά τα σύνορα».
Με τον Ψυχρό Πόλεμο στο αποκορύφωμα του, οι δύο σύντροφοι πίστευαν ότι η έκβαση της διαμάχης μεταξύ του σοσιαλισμού και του καπιταλισμού θα κρινόταν στην Γερμανία. Είναι για αυτό που ήθελαν να βεβαιώσουν ότι η Ανατολική Γερμανία θα υπερτερούσε σε οικονομικό επίπεδο, από την αντίπαλη Δυτική Γερμανία. Ωστόσο η εφαρμογή της οικονομικής πολιτικής του Ούλμπριχτ οδηγήθηκε σε αποτυχία, και μόνο το 1960, τουλάχιστον 200.000 Ανατολικογερμανοί διέφυγαν από τα άδεια ράφια των υπεραγορών – και την μυστική αστυνομία Στάζι – στην δυτική Γερμανία. Στην συνάντηση της 1ης Αυγούστου, ένας εξαγριωμένος Χρουτσιόφ είπε στον Ούλμπριχτ «Όταν πριν από δύο χρόνια παρευρέθηκα στην συνέλευση του κόμματος σου, όλα ήταν μια χαρά. Τι συνέβηκε; Έως το 1961/62 σκόπευες να ξεπεράσεις την Δυτική Γερμανία» για να πάρει την ειλικρινή απάντηση από τον σύντροφο του «Ο πληθυσμός έχει απαιτήσεις που δεν μπορούν να ικανοποιηθούν».
Ο Ούλμπριχτ, γεννημένος στην Λειψία και ξυλουργός στο επάγγελμα, μετέθεσε τις ευθύνες στην Πολωνία και την Βουλγαρία, οι οποίες κατά παράβαση της συμφωνίας, δεν προμήθευαν την Ανατολική Γερμανία με σίδηρο και άνθρακα. Την κύρια ωστόσο ευθύνη την επέρριψε στην Δυτική Γερμανία, κατηγορώντας την ότι «προετοίμαζε εξέγερση» στην Ανατολική Γερμανία το Φθινόπωρο του 1961. Ισχυρισμός που φαίνεται ότι έγινε αποδεκτός από τον αφελή συνομιλητή του.
Ο Χρουτσιόφ, φανερά εκνευρισμένος, διαμήνυσε στον Ούλμπριχτ ότι έχει προθεσμία δύο εβδομάδων ώστε να προβεί στις αναγκαίες οικονομικές προετοιμασίες. «Αμέσως μετά θα συγκαλέσεις την Βουλή και θα εκδώσεις το ακόλουθο ανακοινωθέν: Με ισχύ από αύριο, θα ανεγερθούν σημεία ελέγχου και θα απαγορευθεί η διέλευση. Όποιος επιθυμεί να διασχίσει τα σύνορα θα μπορεί να το πράξει μόνο με την άδεια των αρχών της Λαϊκής Δημοκρατίας της Γερμανίας».
Ο Χρουτσιώφ ήθελε να πείσει τους Ανατολικογερμανούς, ότι η ανέγερση του Τείχους αποσκοπούσε στο να τους προστατεύσει από τους κατάσκοπους της Δύσης, και ήταν βέβαιος ότι θα το πετύχαινε. Ωστόσο όπως διαφαίνεται, ακόμη και ο ίδιος δεν πίστευε πλήρως την δική του προπαγάνδα. Όταν ο Ούλμπριχτ – στην συνάντηση του Αυγούστου - του διαμήνυσε ότι ήθελε να συμβουλευθεί ειδικούς επί οικονομικών θεμάτων, ο Χρουτσιώφ τον συμβούλευσε διαφορετικά. «Δεν θα πρέπει να εξηγήσεις οτιδήποτε πριν τεθεί σε ισχύ το νέο συνοριακό καθεστώς. Το μόνο που θα πετύχεις, θα είναι να αυξηθεί ο αριθμός των όσων θα διαφεύγουν».
Αν, τόνισε, γίνει γνωστό οτιδήποτε σχετικά με την ανέγερση του Τείχους, θα σημειωθεί «κυκλοφοριακή συμφόρηση» στους δρόμους που οδηγούν στο Βερολίνο. Τέτοιες μορφές παρακώλυσης της κυκλοφορίας, κατέληξε ο Χρουτσιώφ, θα συνιστούν «εκδήλωση διαμαρτυρίας».
The New York Times Syndicate
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Παρακαλούνται οι φίλοι που καταθέτουν τις απόψεις τους να χρησιμοποιούν ψευδώνυμο για να διευκολύνεται ο διάλογος. Μηνύματα τα οποία προσβάλλουν τον συγγραφέα του άρθρου, υβριστικά μηνύματα ή μηνύματα εκτός θέματος θα διαγράφονται. Προτιμήστε την ελληνική γλώσσα αντί για greeklish.